BİREY VE DAVRANIŞ

Freud’a göre bütün insan davranışları iki temel biyolojik içgüdü tarafından yönlendirilmektedir. Cinsellik ve saldırganlığa bağlı olarak ortaya çıkan bu içgüdüler yaşam içgüdüsü (Eros) ve ölüm içgüdüsü (Thanatos)’tur.

Farkında olamadığımız ama kolaylıkla hatırlanabilecek bilgiler bilinç öncesini oluşturur. Örneğin “halanızın ismi nedir?” ya da “İlkokul öğretmeninin adı neydi?” gibi soruların cevapları, o an için aklınızda olmayan fakat bir soruyla hemen ya da biraz üzerinde düşünülerek de olsa çağrılması kolay bilgilerden oluşur.

Oral yönden doyum sağlayan çocuklar ileride iyimser ve bağımlı yetişkin özellikleri, az doyum
sağlayanlar saldırgan ve kötümser özellikler sergilerler. Freud’a göre bu dönemdeki saplanma ileride yaşanabilecek alaycı, tartışmayı seven, kolay aldanabilen, kendine güvenden yoksun kişilik yapısıyla yakından ilgilidir.

Ortak bilinçdışında insanoğlunun geçmiş yaşantılarından deneyim ve ortak anılarından oluşmuş ortak düşünce ve davranış kalıpları mevcuttur. Bu zihinsel temsil ve düşünce biçimleri Jung tarafından arketip olarak adlandırılmaktadır.

Alfred Adler üstünlük çabasıyla birlikte bireylerin yaşadıkları fiziksel zayı ıkların ya da kayıpların daha çok çaba göstermek ve mükemmele ulaşma yolunda öncülük ettiğini savunur ve bu durumu da ödünleme olarak nitelendirir.

Freud’un cinselliği ön plana almasının yanında, doğuştan erkek ve kadın kişi- lik yapılarının farklılaştığı ile ilgili iddialarına karşı çıkan Horney, kadınların cinsiyetlerinden dolayı daha farklı kişilik özellikleri göstermesinin sebebinin biyolojik değil toplumsal faktörler olduğunu vurgulamıştır.

Benlik bütünlüğü ya da umutsuzluk: Bireylerin yaşlanıp geriye dönük olarak yaşamlarını değerlendirdiklerinde yaşayacakları bunalımla beraber umutsuzluk ya da bir benlik bütünlüğü yaşamaları durumu söz konusudur. Geçmiş yaşamdan duyulan memnuniyet bu evrede bireylerde bütünlük duygusunun yaşanmasına neden olacaktır. Artık hayatının son dönemini yaşadığına dair inançla birlikte, bireyde düşünce olarak son günlerin getirdiği umutsuzluk yaşanabilir. Geçmişte yapılan hataları düzeltme yolunda bir şansın kalmayışı, “keşke daha farklı yaşa- saydım” gibi düşünce tarzının getirdiği umutsuzluk dolu bakış açısı bu bireyin diğer insanlarla olan ilişkisinde nefret ve kızgınlık unsurlarının ortaya çıkmasına neden olur.

İnsancıl yaklaşımdaki kuramcılar için bireyin başından geçen daha önceki olayların pek önemi yoktur ve çocukluk yaşantısındaki olaylar birey davranışını belirle- mede o kadar da etkili değildir. Bu yaklaşımda şimdi ve burada anlayışı altında önemli olan, bireyin kendisini ve çevresini o an için nasıl algıladığı ve seçimlerini ne şekilde oluşturduğudur.

Mezomorf: Kas, omuz ve beden yapıları gelişmiş güçlü atletik bir görünüme sa- hiptirler. Canlı beden hareketleri, spor ve serüvenden hoşlanma, içinden geldiği gibi davranma, acı ve sıkıntıya dayanıklı, kalabalık ve gürültüden hoşlanma gibi kişilik özellikleri gösterirler.

Rorschach Testi; 1920 lerde Hermann Roscharch tarafından geliştirilen bu testte oldukça karmaşık mürekkep lekelerinden oluşan 10 kart dizi- si kullanılmaktadır. Bireyler kartlarda ne gördüklerini ve neden öyle gördüklerini anlatırlar. Katılımcılar lekeleri bulundukları yer, belirleyici unsurlar ve kapsam açısından değerlendirirler.

Kişilik

Carl Rogers

Sigmund Freud

bilinçaltı

Oral dönem

Gizil Dönem

Carl Gustave Jung

Carl Rogers

Saldırgan

Albert Bandura