BİREY VE DAVRANIŞ

Psikolojide gelişimi incelemede farklı araştırma yöntemleri kullanılmaktadır. Gelişim sürecini kendi doğal ortamında izlemeye dayalı araştırma yöntemi doğal gözlem olarak adlandırılmaktadır.

Psikolojide insanın gelişimini inceleme amacıyla farklı araştırma yöntemleri kullanılmaktadır. Tek bir deneğin gelişim sürecinin ayrıntılı olarak incelendiği araştırma yöntemi örnek olay yöntemi olarak adlandırılmaktadır.

Enlemsel desende, aynı zaman döneminde farklı yaşlarda bireylerden veriler toplanır.  Araştırmacılar elde edilen veriler arasında kıyaslama yaparak gelişim süreci hakkında çıkarımlar yapmaya çalışırlar.

Yaşam boyu gelişime yönelik araştırma desenlerinin yanında biyografik ve geriye dönük çalışma olarak nitelendirilebilecek çalışmalar da mevcuttur. Bu tarz çalışmalarda kişilerin kendi bilgilerine dayalı olarak geçmiş yaşamları hakkında bilgi sahibi olup, belli dönemler hakkında o kişilerin kendi ağızlarından bilgi toplamak esastır.

Anne karnında plasenta adı verilen bir organ tarafından beslenen fetüse gelen besinler ve burada oluşan atıklar kan damarları yoluyla çıkarılmaktadır.

Annenin yedikleri, içtikleri ve soluduğu hava plasentadan bebeğe aktarılmaktadır. Bebek için faydalı besinlerin yanında alkol ve kafein de bu duvarı rahatlıkla geçebilmekte, erken doğum ya da doğum sonrası çocukta gelişebilecek birçok soruna neden olabilmektedir.

İki yaşından itibaren sağlıklı bir çocuğun beyni ağırlık olarak yetişkin bir insan beyninin yüzde 75’i büyüklüğe ulaşmaktadır.

Küçük çocukların nesneleri ve yaşadıklarını anlatmak amacıyla simgeleri, kelimeleri veya jestleri kullanma becerisi sembolik kapasite olarak adlandırılmaktadır.

Gelenekötesi ahlak düzeyinde birey neyin doğru neyin yanlış olduğunu, hakim
olan otorite figüründen ziyade, adaletin kuralları çerçevesinde değerlendirmeye
başlar. Bu dönemde birey yasalara ve ahlaka uygunluk kavramları arasında
ayrım yapmayı bilmektedir.

Kadınlarda adet kesilmesi olarak adlandırılan ve doğrurganlığın sona erdiği menopoz dönemi yaygın olarak 40-50’li yaşlarda yaşanmakta ve bedendeki değişikliğin yanında psikolojik değişiklikler de olabilmektedir

Enlemsel desende aynı zaman döneminde farklı yaşlarda bireylerden veriler toplanır. Bilişsel gelişimle ilgili bir araştırmada, araştırmacı aynı zaman dilimi içersinde farklı yaş gruplarından, sözgelimi 2,4 ve 9 yaş grubundaki çocuklardan, uyguladığı testler aracılığı ile veriler toplar. Aradaki farklılıklara ilişkin olarak araştırmacı veriler arasında kıyaslama yaparak gelişim süreci hakkında çıkarımlar yapmaya çalışır.

Yaşam boyu gelişimde önemli aşamalar evreler şeklinde verilmektedir. Belli başlı fiziksel, bilişsel, davranışsal ya da diğer değişimler, belirli zaman aralıklarında ve belli yaş dönemlerinde meydana gelmektedir.

İnce uzun bir yapıdaki farklılaşmış hücre yapısı embriyo olarak adlandırılır.

Emekleme bebeklerin doğuştan getirdikleri refleksler içerisinde yer almamaktadır.

Piaget'in bilişsel gelişim dönemleri şu şekildedir; 

• Duyusal motor dönem

• İşlem öncesi dönem

• Somut işlemler dönemi

• Formel işlemler dönemi

dönemler arasında sosyal işlemler adı altında bir dönem yer almamaktadır.

Çocuğun nesneleri ve yaşadıklarını anlatmada simgeleri, kelimeleri veya jestleri kullanma becerisine sembolik kapasite adı verilir.

Zihinsel semboller gerçek nesnelerin yerini almaya başlar. Bu dönem içersinde göze çarpan özellik korunum ilkesi ile ilgili olandır. Çocuk şekiller ya da nesnelerle ilgili tutucu bir yapıya sahiptir. Nesnenin hacmi, ağırlığı, miktarı değişmeden şekli değiştiğinde bu durumu algılayamaz.

Formel dönem öncesi çocuklar “Annem de ve babam da denize girmeyi seviyor. Bu durumda benim de sevmem gerekir” gibi bir anlayışla genellemelere ulaşmaktadır. Bu dönemden itibaren yetişkinlerdeki gibi olayları yorumlamada daha küçük çocukların kullandığı tümevarım yöntemi, yerini mantıksal düşünce şekli olarak tümdengelimin de kullanıldığı bilişsel yapıya bırakmıştır

Sağlıklı bebeklerin tümü benzer gelişim özellikleri gösterse de bebekleri birbirlerinden farklı kılan özellikleri bulunmaktadır. Mizaç olarak adlandırılan bu bireysel farklılıklar kapsamında bazı bebekler daha hareketli olabilirken bazıları sürekli ağlamakta, bazıları sürekli annesinin yanında olmak isterken bir diğeri daha bağımsız olmayı tercih edebilmektedir.

Geleneköncesi ahlak düzeyinde çocuklar davranışları somut sonuçları doğrultusunda değerlendirmektedirler. Bu dönem çocuklarında otorite figürü karşısında cezadan kaçmak ve ödüle ulaşmak adına uyulacak kurallar şekillenir. Bir şekilde davranışın iyi ya da kötü olması sonuçlarında gizlidir. Davranış cezalandırılıyorsa “kötü ya da yanlış”, ödüllendiriliyorsa “doğru ya da iyi”dir.