BİNA VE YAPIM BİLGİSİ

Tüm bu gelişmeler ve teknik ilerlemeler yapım yöntemlerinde de gelişmelere yol açmıştır. Yapım yöntemlerinin geliştirilmesindeki ana amaç; yapının kısa sürede ekonomik olarak elde edilmesini sağlamaktır.

Geleneksel yapım yöntemlerinde küçük yapı bileşenleri, yapı elemanları, tuğla ve ahşap gibi gereçler şantiyede bir araya getirilerek yapı inşa edilmektedir. Bazı işlemlerde yapı makineleri de kullanılmaktadır. Geleneksel yapım yöntemleri uzun yıllardan günümüze kadar denenmiştir ve alışılagelmiştir. Genellikle yöresel malzeme kullanılarak gerçekleştirilir. Geleneksel tuğla yığma yapım sistemi ve betonarme veya ahşap iskelet yapım sistemi, bu yapım yöntemlerine örnek olarak verilebilir.

Sermaye yatırımlarının düşük olması, Yarı mamul, mamul yapı malzemeleri kullanımı, Yarı mamul, mamul yapı bileşenleri kullanımı, Üretimin büyük oranda şantiyede gerçekleşmesi, İş bölümü bulunması, Nitelikli işgücü oranının yüksek olması, Basit yapı makineleri ve ekipman kullanımı, Geleneksel kalıp kullanımı, İklim koşullarından etkilenme, Aynı yapının eşdeğer bölümlerinde kalite farklılıkları, Malzeme kaybı, Denetim güçlüğü özellikleridir.

Toplu üretimde yapım kalitesini arttırmak, seri ve ekonomik üretim gerçekleştirmek dolayısıyla zamandan tasarruf, üretim aşamalarını daha kolay denetleyebilmek amacıyla rasyonalize edilmiş yapım yöntemlerine başvurulmaktadır. Nitelikli işgücü kullanımı geleneksel yapım yöntemlerinin özelliklerindendir.

Betonun şantiyede el işçiliği ile elde edilmesi geleneksel bir yöntem iken, şantiyede veya şantiye dışında kurulan beton üretim tesislerinde üretilmesi, beton üretim tekniği Yapı üretiminde kullanılan betonun el işçiliği yerine beton pompaları kullanılarak uygulanması rasyonelleşmeyi ifade eder. Rasyonalize edilmiş geleneksel yapımın en önemli göstergelerinden biri de kalıp sistemleridir. Geleneksel sistemlerde kalıplar, birim parçaların yerinde birleştirilmesi ile uygulanır. Bu uygulama zaman ve malzeme kaybına yol açmaktadır. Hazır kalıplardan bazıları su şekilde sıralanabilir: modüler kalıplar, tünel kalıplar, kayar kalıplar, tırmanır kalıp sistemleridir. Yarı bitmiş yapı bölümlerinin kalıp görevi yaptığı sistemler de rasyonalize edilmiş yapım yöntemlerine örnek olarak verilebilir. Hazır kalıp kullanımı dışında diğer örnekler geleneksel yapım yöntemine örnek olarak verilebilir.

Modüler kalıpların en önemli özelliği çok kez kullanılabilmeleridir.

Duvar ve döşemelerin bir defada dökülerek elde edilmesine olanak sağlayan yapım sistemi olarak tanımlanan kalıp sistemi tünel kalıp sistemi olarak tanımlanmaktadır.

Lift slab kalıp sistemi, kat döşemelerinin, yapının inşa edileceği yerde, zemin kat döşemesi üzerinde döküldükten sonra yapıdaki yerlerine yükseltilerek sabitleştirme prensibine dayanan döşeme yapım sistemidir. Tilt up kalıp sistemi, şantiyede; uygulama yapılacak yerin yanında, yerde yatay olarak betonarme duvarın dökülmesi ve daha sora vinçler aracılığı ile duvarın kaldırılarak monte edilmesi prensibine dayalı yapım tekniği “duvar kaldırma sistemidir.

Prefabrike iskelet sistemlerde, taşıyıcı elemanlar, prefabrike kolon, kiriş ve döşemelerdir. Bu taşıyıcı sistem elemanları fabrikalarda önceden üretilirler. Şantiyeye getirilen elemanlar vinç aracılığı ile kaldırılır ve birleştirilirler. Prefabrike döşemeler farklı açıklıklar için farklı tiplerde yapılırlar. Bazı prefabrike betonarme döşeme tipleri plak döşeme, kirişli döşeme, kaset döşeme, T plak döşeme, çift T plak döşeme boşluklu döşeme, U plak döşeme vb. olarak sıralanabilirler. Bazı döşeme tipleri ön gerilmeli olarak yapılırlar. İskelet oluşturulduktan sonra taşıyıcı olmayan prefabrike cephe paneller yerleştirilir. Prefabrike panel sistemler ile geniş açıklık geçme imkanı olmadığı için genellikle konut yapımında tercih edilen bir yöntemdir. Doğru cevap C’dir.

Hücre sistemlerin yapımında betonarme, ahşap veya metal (alüminyum, çelk), güçlendirilmiş plastik malzemeler kullanılabilir. Ayrıca birkaç faklı malzeme bir araya getirilerek hücre sistemlerin oluşturulması mümkündür. Hücre sistemler, bitmişlik ve mekân özellikleri açısından kapalı ve açık hücre sistemler olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Açık hücre sistemlerde yüzeyin bir bölümü açık olarak imal edilir ve diğer hücreler ile birleştirildiğinde daha büyük mekânlar elde edilebilir. Kapalı hücre sistemlerde ise bu esneklik olanağı yoktur. Hücre sistemler geniş ve büyük açıklık gerektiren yapıların yapılması için uygun br sistem değildir. Hücre sistemlerin en gelişmiş hali ise fabrikada tam olarak bitirilmiş yaşam üniteleridir.

Yapıya olan talebin artması, yapıların daha hızlı bir şekilde inşaa edilmesi yönünde yapım yöntemlerinin gelişmesini etkileyen önemli faktörlerdendir.

Sermaye yatırımlarının düşük olması, yarı mamul, mamul yapı malzemeleri kullanımı, üretimin büyük oranda şantiyede gerçekleşmesi, nitelikli işgücü oranının yüksek olması, geleneksel kalıp kullanımı, geleneksel yapım yöntemlerinin genel özelliklerindendir.

Özellikle toplu üretiminde yapım kalitesini arttırmak, seri ve ekonomik üretim gerçekleştirmek, üretim aşamalarını daha kolay denetleyebilmek amacıyla rasyonalize edilmiş yapım yöntemlerine başvurulmaktadır.

Geleneksel yapım yöntemleri uzun yıllardan günümüze kadar denenmiş ve alışılagelmiş
yöntemleri ifade eder. Genellikle yöresel malzeme kullanılarak gerçekleştirilir. Yapım sisteminde genellikle tuğla, betonarme, ahşap ve kerpiç gibi malzemeler kullanılır.

Tünel kalıp sisteminin önemli özelliklerinden biri, kısa sürede çok sayıda ekonomik
yapı üretilmesine olanak sağlamasıdır. Kalıp yerleştirildikten sonra demir donatı döşenir ve beton dökümü gerçekleştirilir. Genellikle bir gün sonra kalıplar yerlerinden sökülerek üst kata monte edilir ve işlem tekrarlanır. Geleneksel yöntemlerle beton dökümünde haftalarca süren bu işlemler tünel kalıp sistemi ile kısa sürede tamamlanabilmektedir. Üretimin hızlı olmasının nedeni, kalıp sisteminin kurulma kolaylığı yanında betonun çabuk sertleşmesine olanak veren işlemlerin uygulanması ile ilgilidir.

Betonarme yapıda tüm düşey taşıyıcı perdelerin zeminden yukarıya doğru kesintisiz dökülmesine (yapımına) olanak sağlar. Çok katlı konut ve işyerleri, soğutma kuleleri, fabrika bacaları, su kuleleri gibi yapıların inşasında kullanılan bir sistemdir. En belirgin özelliği 24 saat kesintisiz beton dökümüne olanak sağlamasıdır. Bu sistemde saatte 5-30 cm beton dökümü yapılabilmektedir.

İş bölümü, işlemlerin sıralanması, kesintisiz ve sürekli üretim, tekrar ve işlemlerde uzmanlaşma, makineleşme, standartlaşma, kaynakların en az kayıpla kullanımı, endüstrileşmiş üretimin özelliklerindendir.

Fabrikada tamamlanan hücre araçlarla şantiyeye taşınır ve monte edilir. Hücre sistemlerde taşıma ile ilgili olarak yol standartları ve yönetmeliklerin izin verdiği ölçüler tasarım (boyut) açısından önemli olmaktadır. Şantiyeye getirilen hücreler üst üste veya yan yana yerleştirilerek yapı elde edilir.

Prefabrike döşemeler farklı açıklıklar için farklı tiplerde yapılırlar. Bazı prefabrike betonarme döşeme tipleri; plak döşeme, kirişli döşeme, kaset döşeme, T plak döşeme, çift T plak döşeme (pi plak), boşluklu döşeme, U plak döşeme vb. olarak sıralanabilir. Bazı döşeme tipleri öngerilmeli olarak yapılırlar.

Prefabrike yapılar; betonarme, ahşap, metal (çelik, güçlendirilmiş alüminyum), güçlendirilmiş plastik malzemeler ile yapılabilirler. Bazı sistemlerde birden fazla malzeme bir arada kullanılabilir