BİNA VE YAPIM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 7

"Taşıyıcı sistemde kullanılan malzemelerin yüklere karşı davranışlarında bazı özelliklerin bulunması gerekir. Taşıyıcı sistemde, yüklerin etkisi ile oluşan deformasyon, önceden belirlenmiş sınırları geçmemelidir. Yüklerin kalkması sonucu ise taşıyıcı sistemin eski biçimini alması gerekir. Bu şekilde davranan malzemelere elastik malzeme adı verilir. Aşırı yüklemelerde tüm malzemeler elastiklik özelliğini kaybeder ve kalıcı deformasyon oluşur."

"Strüktür sistemlerinin gelişimine göre yapılar geleneksel strüktür sistemleri ve gelişmiş strüktür sistemleri olarak iki grupta incelenmektedir.

Geleneksel strüktür sistemleri:Oyma strüktürler, Yığma strüktür sistemleri, Karkas (iskelet) strüktür sistemleri, Karma strüktür sistemleri,

Gelişmiş strüktür sistemleri:Uzay kafes strüktür sistemleri, Asma germe strüktür sistemleri, Yüzeysel strüktür sistemleri, Şişirme strüktür sistemleri."

"Kapadokya, Dalyan Kral Mezarları ve Yazılıkaya, oyma strüktürlere örnektir. Karadeniz Bölgesi'nde görülen özellikli bir yapı tipi olan serenderler ise ahşap karkas sisteme örnektir. Mısır Piramitleri yığma yapının iyi örneklerindendir."

"Yapı malzemelerinin üst üste konularak yapı elde edilmesine yığma sistem adı verilmektedir. Bu malzemeler, ahşap, kerpiç, tuğla, taş, beton blok, gazbeton olabilir. Yani ahşap yığma yapı örnekleri vardır. Bu nedenle doğru yanıt C'dir."

"Karkas sistemlerde yapı yüksekliği ve yükler arttıkça özellikle alt katlardaki duvarlar aşırı derecede kalınlaşır. Geniş açıklıkların geçilmesi ve yüksek yapı inşaasında yığma strüktürlerin kullanımı hiç uygun değildir. Çağdaş mimarilerde, yüksek katlı ahşap yapıların kullanımı yaygın değildir. Çünkü ahşap karkas sistem çoğunlukla 2-3 katlı yapılarda görülür. Üç boyutlu, çubuk elemanlı, yüklerin çok yönlü dağılımının görüldüğü sistemler uzay kafes sistemler olarak adlandırılır. Bu nedenle E şıkkı doğrudur."

"Yığma sistemler, taş, kerpiç, tuğla, ahşap, gazbeton gibi malzemelerle inşa edilirler, membran malzeme yığma sistemde kullanılamaz. Karkas sistemde, çelik, ahşap, betonarme gibi malzemeler çoğunlukla kullanılır. Taş malzeme karkas sistemde taşıyıcı olarak kullanılamaz. Şişirme strüktürler yapıları gereği membran gibi esnek bir malzeme ile inşa edilirler. Betonarme malzeme ile şişme strüktür inşa edilemez. Geleneksel bir malzeme olan kerpiç uzay kafes sistemi ile bağdaşamaz. Çoğunlukla çelik gibi çubuk malzemeler bu sistemde kullanılır. Yüzeysel strüktürlerde katlanmış plaklar olarak betonarme malzeme kullanılır. Doğru yanıt E'dir."

"Payanda karkas sistemlerde görülen bir sistem elemanıdır. Kabuk ve plaklar yüzeysel strüktürlerin elemanlarıdır. Lento ise yığma sistem elemanıdır. Mesnetler uzay kafes sistemde olması gereken bir sistem elemanıdır."

Taşıyıcı sistem mimari tasarımın temel bileşenlerinden biridir. Taşıyıcı sistem elemanları kullanımda serbestlik sağlamalıdır. Su ve elektrik gibi tesisatın yerleştirilmesine uygun olmalıdır. Yangına dayanıklı olmalı ve ses, ısı, su yalıtımı için önlem almaya olanak sağlamalıdır.

• Çekme etkisi
• Basınç etkisi
• Kayma etkisi
• Eğilme etkisi
• Burulma etkisi

• Denge
• Stabilite
• Mukavemet
• Fonksiyonel uygunluk
• Ekonomi
• Estetik

"Denge: Bir yapının üzerine etki eden kuvvetlerin, o yapıda bir hareket meydana getirmemesi durumuna denge adı verilir."

Kuvvet: Bir cismi hareket ettiren veya hareketini değiştiren ya da durduran etki.

Stabilite: Yapıda denge, hareketsizliğin sağlanması ve stabilite de bu dengenin kararlılığının yani sürekliliğinin sağlanması anlamına gelir. Bir taşıyıcı  sistem tasarlandığı şekliyle ve özelliklerini kaybetmeden ayakta kalabiliyorsa bu sistem
stabil’dir.

Mukavemet, bir yapı malzemesinin veya yapının taşıyıcı bir bölümünün, üzerine gelen yüklere direnme yeterliliğidir.

Taşıyıcı sistemler; taşıyıcı elemanlarının boyutlarına göre,

taşıyıcı sistem türlerine göre,

rijit olup olmama durumuna göre,

strüktür sistemlerinin gelişimine göre sıralanabilir.

Geleneksel strüktür sistemleri:
• Oyma strüktürler
• Yığma strüktür sistemleri
• Karkas (iskelet) strüktür sistemleri
• Karma strüktür sistemleri

Gelişmiş strüktür sistemleri
• Uzay kafes strüktür sistemleri
• Asma germe strüktür sistemleri
• Yüzeysel strüktür sistemleri
• Şişirme strüktür sistemleri

Deformasyonlar
sonucu yapı elemanlarında oluşan etkiler aşağıdaki gibi sıralanır;
• Çekme etkisi
• Basınç etkisi
• Kayma etkisi
• Eğilme etkisi
• Burulma etkisi

Denge: Bir yapının üzerine etki eden kuvvetlerin, o yapıda bir hareket meydana getirmemesi durumuna denge adı verilir.

Mukavemet: Mukavemet, bir yapı malzemesinin veya yapının taşıyıcı bir bölümünün, üzerine gelen yüklere direnme yeterliliği olarak tanımlanabilir.