BİNA VE YAPIM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 3

Geleneksel yapım yöntemleri uzun yıllardan günümüze kadar denenmiş ve alışılagelmiş
yöntemleri ifade eder. Genellikle yöresel malzeme kullanılarak gerçekleştirilir. Yapım sisteminde genellikle tuğla, betonarme, ahşap ve kerpiç gibi malzemeler kullanılır.

Tünel kalıp sisteminin önemli özelliklerinden biri, kısa sürede çok sayıda ekonomik
yapı üretilmesine olanak sağlamasıdır. Kalıp yerleştirildikten sonra demir donatı döşenir ve beton dökümü gerçekleştirilir. Genellikle bir gün sonra kalıplar yerlerinden sökülerek üst kata monte edilir ve işlem tekrarlanır. Geleneksel yöntemlerle beton dökümünde haftalarca süren bu işlemler tünel kalıp sistemi ile kısa sürede tamamlanabilmektedir. Üretimin hızlı olmasının nedeni, kalıp sisteminin kurulma kolaylığı yanında betonun çabuk sertleşmesine olanak veren işlemlerin uygulanması ile ilgilidir.

Betonarme yapıda tüm düşey taşıyıcı perdelerin zeminden yukarıya doğru kesintisiz dökülmesine (yapımına) olanak sağlar. Çok katlı konut ve işyerleri, soğutma kuleleri, fabrika bacaları, su kuleleri gibi yapıların inşasında kullanılan bir sistemdir. En belirgin özelliği 24 saat kesintisiz beton dökümüne olanak sağlamasıdır. Bu sistemde saatte 5-30 cm beton dökümü yapılabilmektedir.

İş bölümü, işlemlerin sıralanması, kesintisiz ve sürekli üretim, tekrar ve işlemlerde uzmanlaşma, makineleşme, standartlaşma, kaynakların en az kayıpla kullanımı, endüstrileşmiş üretimin özelliklerindendir.

Fabrikada tamamlanan hücre araçlarla şantiyeye taşınır ve monte edilir. Hücre sistemlerde taşıma ile ilgili olarak yol standartları ve yönetmeliklerin izin verdiği ölçüler tasarım (boyut) açısından önemli olmaktadır. Şantiyeye getirilen hücreler üst üste veya yan yana yerleştirilerek yapı elde edilir.

Prefabrike döşemeler farklı açıklıklar için farklı tiplerde yapılırlar. Bazı prefabrike betonarme döşeme tipleri; plak döşeme, kirişli döşeme, kaset döşeme, T plak döşeme, çift T plak döşeme (pi plak), boşluklu döşeme, U plak döşeme vb. olarak sıralanabilir. Bazı döşeme tipleri öngerilmeli olarak yapılırlar.

Prefabrike yapılar; betonarme, ahşap, metal (çelik, güçlendirilmiş alüminyum), güçlendirilmiş plastik malzemeler ile yapılabilirler. Bazı sistemlerde birden fazla malzeme bir arada kullanılabilir

Geleneksel yapım yöntemlerinin dezavantajları:
• İklim koşullarından etkilenme
• Aynı yapının eşdeğer bölümlerinde kalite farklılıkları
• Denetim güçlüğü
• Malzeme kaybı

Modüler kalıplar, betonarme yapıda, genel veya özel amaçlı kullanım için yapılmış kalıp takımlarıdır. Modüler kalıplar farklı şekillerde birleştirilerek, kolon, kiriş, perde duvarı, döşeme gibi yapı bölümlerinin oluşturulmasında kalıp işlevini görürler.

Karma sistemler, birden fazla prefabrike yapım yöntemin kullanıldığı sistemlerdir, örneğin; panel-hücre, panel-iskelet, iskelet-hücre sistemler gibi.

Modüler kalıplar farklı şekillerde birleştirilerek, kolon, kiriş, perde duvarı, döşeme gibi yapı bölümlerinin oluşturulmasında kalıp işlevini görürler.

Tünel kalıp sisteminin önemli özelliklerinden biri, kısa sürede çok sayıda ekonomikyapı üretilmesidir. “Taşıyıcı perde duvar”lı bir sistem olmasının getirdiği rijitlik avantajı, ülkemizin deprem kuşağında olmasından dolayı, önemlidir. Tünel kalıplar boyutsal olarak belli sınırlar içinde yapılabilmektedir. Kirişsiz sistem yapımına olanak verdiği için 5-6 metrenin üzerinde açıklık geçilememektedir ve yaygın olarak sadece konut yapımında kullanılan bir sistemdir. Bu durum sistemin dezavantajıdır.

En belirgin özelliği 24 saat kesintisiz beton dökümüne olanak sağlamasıdır. Bu sistemde saatte 5-30 cm beton dökümü yapılabilmektedir. Beton dökümü gerçekleştikçe kalıp yukarıya doğru kaldırılır. Sistemin en önemli avantajlarından biri zemine bağlı iş iskelesi kurulmasını gerektirmemesidir. İş iskelesi gerektirmemesi, özellikle yüksek yapılarda maliyeti etkileyen önemli bir faktördür.

Yapıya gereken kısımda ankre edilen düşey elemanların kanallarında ilerleyerek aşağıdan yukarıya kesintisiz bir devamlılık sağlayan kalıplara “tırmanan kalıplar” adı verilir.

Zeminde Dökülüp Kaldırılan Döşemelerde, (Lift-Slab) Döşeme imalatı tamamlandıktan sonra üst kat döşemelerinin tümü, kaldırma aleti aracılığı ile bir kat seviyesinde kaldırılır ve betonarme prefabrike kolonlar yerleştirilir. Bu işlem tüm katlar tamamlanıncaya kadar tekrarlanır. Sistemin en önemli avantajı kalıp kullanmadan döşeme elde edilebilmesidir. Döşeme plakları kirişsiz olarak üretildiği için kullanımda serbestlik sağlaması da bir diğer avantaj olarak görülebilir.

Şantiyede; uygulama yapılacak yerin yanında, yerde yatay olarak betonarme duvarın dökülmesi ve daha sora vinçler aracılığı ile duvarın kaldırılarak monte edilmesi prensibine dayalı yapım tekniğine “duvar kaldırma sistemi” adı verilir.

Prefabrike sistemler; prefabrike iskelet sistemler, prefabrike panel sistemler, prefabrike hücre sistemler ve prefabrike karma sistemler olmak üzere dört ana
gruba ayrılırlar.

Yapım yöntemlerinin gelişmesini etkileyen etmenler:
• Ekonomik yapı elde etme isteği
• Yapıya olan talep artışı

• Yapı tipi çokluğu
• Kaliteli yapıya talep
• Yönetmelikler
• Teknik ve teknolojideki ilerlemeler
• Nitelikli iş gücü bulma zorluğu

Geleneksel yapım yöntemlerinin genel özellikleri:
• Sermaye yatırımlarının düşük olması
• Yarı mamul, mamul yapı malzemeleri kullanımı
• Yarı mamul, mamul yapı bileşenleri kullanımı
• Üretimin büyük oranda şantiyede gerçekleşmesi
• İş bölümü bulunması
• Nitelikli iş gücü oranının yüksek olması
• Basit yapı makineleri ve ekipman kullanımı
• Geleneksel kalıp kullanımı

Modüler kalıplar, betonarme yapıda, genel veya özel amaçlı kullanım için yapılmış kalıp takımlarıdır. Modüler kalıplar farklı şekillerde birleştirilerek, kolon, kiriş, perde duvarı, döşeme gibi yapı bölümlerinin oluşturulmasında kalıp işlevini görürler.