BİNA VE YAPIM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 10

Yapılar üzerine fazla yük getirmemek amacıyla çok farklı malzemelerden üretilen hafif blok yapı malzemeleri vardır. Bunların en çok bilinenleri ve kullanılanları; “gazbeton”, “beton briket” ve “bims blok” yapı malzemeleridir.

“Bims bloklar, yüksek elastikiyet özelliği nedeniyle depreme dayanıklıdır. Hafifliği sayesinde binaların ağırlığını, betonarme binalarda da kolon ve kirişlere gelecek yükü azaltır. Duvar örmek için özel bir işçiliğe gerek yoktur. Zaman, işgücü ve malzemeden tasarruf sağlanır. Malzemenin boyutları çok düzgün olduğundan üzerine ince bir sıva tabakası yeterlidir. Sıvalarda kabarma ve çatlama olmaz.”

“Alçı, suda kolaylıkla erimesi nedeniyle, zemine yakın veya suyun etkisinde olan yerlerde kullanılmamalıdır. Dış cephe kaplaması olarak kullanıldığında da yüzeyi mutlaka su geçirmeme özelliği bulunan silikat içerikli koruyucu maddelerle ya da boyalarla kaplanmalıdır. Demiri korozyona (paslanmaya) uğratacağı için, demir yapı malzemeleri ile bir arada kullanılmamalıdır. Metal yapı malzemeleri ile birlikte kullanılma zorunluluğu olduğu takdirde metaller, bakır veya galvanize demirden seçilmelidir.”

“Harçlar, kil, alçı, kireç, çimento ve melez (çimento-kireç) harçlar olmak üzere beşe ayrılır. Kil harçlar, topraktan yapıldıkları için en dayanaksız olan harçlardır. En iyi harç türleri, her türlü yapıda ve her türlü ortamda kullanılabildikleri için çimento ile melez (çimento-kireç) harçlardır.”

Duvar harçları ise, kargir (tuğla, kerpiç, briket...) yapı malzemelerini birleştirmek ve böylelikle duvarların yatay yükleri taşımasınısağlamak amacıyla kullanılır. Çimento, kireç veya melez harçları, duvar harçlarını meydana getirir.

“Levha camlar, doğrudan levha olarak üretilmiş olabileceği gibi bu camların ikincil üretim işlemine tabi tutulması ile üretilmiş tabakalı ya da hava tabakalı türleri de vardır. Normal camlar, hava tabakalı camlar (ısı camlar), güneş kontrol camları, mat camlar, kristal camlar, flotal camlar ve güvenlik camları (temperlenmiş camlar, tabakalı camlar, telli camlar, elektrik telli camlar) binalarda kullanılan çeşitli pencere camları olup, levha camlar grubunda yer alırlar.”

Doğada var olmayan ve sentetik olarak üretilen ısı tutucu malzemeler: Bu gruba giren yapay ısı yalıtım malzemeleri polimerlerden (plastiklerden) oluşur. Örneğin; Polistren (PS), polüeretan (PUR), polivinilklorür (PVC), polietilen (PE). Binalarda yoğun olarak kullanım alanı bulan strafor, bir polistren ısı yalıtım malzemesidir.

Kökenine (iç yapısına) göre yapı malzemeleri, “inorganik (cansız olan maddelerden elde edilmiş)” ve “organik (canlı olan maddelerden elde edilmiş)” malzemeler olmak üzere ikiye ayrılır. Doğal taş, kum, çakıl, alçı, kireç, çimento, tuğla, seramik, cam ve metaller, inorganik malzemelere, ahşap, kauçuk ve plastik de, organik malzemelere örnek olarak verilebilir.

Yapının dış cephesinde ahşapların üst üste bindirilmesi ile oluşturulan cephe kaplamasına “yalı baskısı” adı verilir.

Briket; çimento, sünger taşı, tüf, perlit, kömür cürufu ve katran tortusu gibi çeşitli agregalar ve suyun karıştırılıp, basınçla sıkıştırılması ile elde edilen bir yapı malzemesidir.

Agrega (kum, çakıl) ve çimento ile elde edilen karışımın, su ile yoğrulduktan sonra, istenilen şekil ve boyuttaki kalıplar içerisine yerleştirilip zamanla katılaşmasına, “beton” denir.

Cam malzeme ışık geçirme özelliği nedeniyle, ışık geçiren yapı malzemesi olarak üretilen ve kullanılan bir malzemedir. Bu amaçla duvar örülebilecek şekilde özel olarak şekillendirilen cam bloklara “cam duvar tuğlası” adı verilir.

Camın lif haline getirilmesi ile elde edilen bu malzemeler, genelde ısı ve ses iletme gibi yapısal sorunların kısmen ya da tamamen ortadan kaldırılması amacıyla kullanılırlar. Cam liflerden üretilen malzemeler, kullanım alanları ve yerlerine göre; cam lifi levhalar, cam lifi şilteler ve boru mantoları gibi gruplara ayrılır.

Doğrama elemanı olarak kullanılan metal malzemeler, demir ve alüminyumdur.

Plastikler, petrol, kömür ve pamuk gibi maddelerden kimyasal yöntemlerle elde edilen organik malzemelerdir.

Yapıyı kendi elemanlarına, içindeki maddelere, canlılara ve insanlara zarar verici etkilerden korumak için yapılan işlemlere “yalıtım” adı verilir.

Mineral kökenli ısı tutucu malzemeler: Bu gruba, doğada doğrudan var olan ısı tutucularla, bu malzemelerin ısı yalıtımı için işlenmesiyle elde edilen malzemeler girer. Örneğin; Taş yünü, cam yünü, cam pamuğu, cam köpüğü gibi.

“Döşeme ve cephe kaplamalarında mer­mer, traverten ve granit en çok kullanılan doğal taş malzemelerin başında gelir. Yan­gına dayanım aranan bina bölümlerinde bazalt gibi doğal taşlar, aşınma etkisinin fazla olduğu kaldırım ve sokak kaplamalarında ise, granit ve andezit türü taşlar tercih edi­lir. Mutfak tezgahlarının kaplamalarında çoğunlukla doğal taş olarak mermer ya da granit kullanılır. Ancak mermer cinsi doğal taşlar, asit, yağ ve pas etkilerinden zarar görebilecek­leri için, bu tür taşların seçiminde ve kullanımında dikkat edilmelidir.”

“Ahşap, hava boşluklu dokusu ve bünyesindeki selüloz nedeniyle sıcak ve soğuğa karşı geçirimsiz ve ayrıca ses tutucu bir malzemedir. Lifli ve boşluklu dokusu nedeniyle de, hafif ve yük taşıma değeri yüksek bir yapı malzemesidir.”

“Duvar kaplama malzemeleri, düşey veya düşeye yakın eğimdeki duvar ve eğimli yü­zeylere kaplanan bitirme malzemesidir. Sırlı veya sırsız prese kaplama tuğlaları, pişmiş toprak plaket kaplamaları (bisküvi tuğlaları), gre seramik karoları ve çinileri içerir.”