BİNA VE YAPIM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 6

KAMU YAPILARI
Kamu yapıları; belirli bir kişi veya kuruluşa ait olmayan, devlet tarafından halka hizmet
amacı ile yaptırılan yapılardır. Halkın eğitim, sağlık gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak
için hizmet veren okul, hastane, kültür merkezi, yaşlılar bakım evi vb. bina türlerinden
oluşur. Diğer grupta ise resmi yönetim binaları ile dış temsilcilikler yer alır. Bu bina türleri;
halka hizmet vermenin yanında kişi ile devlet arasında karşılıklı görev ve sorumlulukların
yerine getirilmesini sağlayan hükümet konakları, belediyeler vb. resmi yönetim
yapılarıdır (Türkmen, F., 2009:57).
Birinci grupta sıraladığımız okul, hastane vb. bina türleri önceki bölümlerde detaylı
olarak ele alındıkları için bu başlık altında ikinci grupta sıralanan bina türleri açıklanacaktır.
Hükümet Konakları; illerde ve daha küçük yerlerde, başta vali ya da kaymakam olmak
üzere, hükümet görevlilerinin çalıştığı yapılardır
(http://www.nedirnedemek.com/h%C3%BCk%C3%BCmet-kona%C4%9F%C4%B1-
nedir-h%C3%BCk%C3%BCmet-kona%C4%9F%C4%B1-ne-demek) 18.03.2014.
Valilik, müdürlükler (Milli Eğitimi Tarım, Bayındırlık, İmar ve İskan, Sağlık Müdürlükleri),
maliye, adliye gibi bölümlerden oluşan, halkla devlet ilişkilerinin sağlandığı
resmi büro yapılarıdır. Belirttiğimiz birimler tek bina çatısı altında toplanabileceği gibi
zamanla kentin gereksinimlerinin artması ve değişmesine bağlı olarak bağımsız binalar
olarak da tasarlanabilirler. Genellikle kentlerde kentin merkezinde halkın kolaylıkla ulaşabileceği
yerde inşa edilirler. Devletin otoritesi simgeleyen yapı gruplarıdır (Türkmen,
F., 2009:59).
Belediyeler: Belediye, bir şehir veya ilçenin temizlik, aydınlatma, su ve elektrik gibi
ortak ihtiyaçlarını ve hizmetlerini gören örgüttür. Nüfusu belli bir sayının üstünde olan
yerlerde kurulan yerel yönetimlerdir. Beldenin sorunlarını çözmek ve bazı hizmetleri karşılamak
amacıyla, belde halkının oylarıyla seçilen yöneticilerin görev yaptığı, tüzel kişiliği
olan örgütlerdir (http://tr.wikipedia.org/wiki/Belediye), 22.03.2014.
Belediye binaları kentlerin merkezlerinde yer alan, bölgesel idare ile halkın ilişkisinin
sağlandığı, belediye hizmetlerinin yürütüldüğü resmi büro yapılarıdır.
Bu özellikleri gereği halkın çok sık ziyaret ettiği yapılar olduklarından, kolay ulaşılabilen
yerlerde düzenlenmelerinde fayda vardır ve genellikle kentlerin yönetim veya ticaret
merkezlerinde yer alırlar.
Fonksiyonel özellikleri ve hacim programları açısından hükümet konakları ile belediye
binaları arasında büyük bir paralellik vardır, ancak belediye binalarında yönetimhalk
ilişkisinin daha yoğun ve daha dolaysız olduğu söylenebilir. Bu nedenle devletin
hükmeden görüntüsü ve gücü, hükümet konaklarına göre daha az hissedilir. Belediyeler
halk tarafından seçilen ve üye sayısı belediyenin büyüklüğüne göre değişen belediye
meclisi, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından seçilen üyelerle, belediye baş
amirlerinden (daire müdürleri) oluşan belediyenin karar ve yürütme yetkisine sahip
belediye encümeninden, belediye başkan ve yardımcıları, belediyenin yetkisinde olan
ve halka çeşitli hizmetler veren müdürlüklerden (personel md., zabıta md., plan ve
proje md., fen işleri md. vb) ve belediyenin bünyesinde kültür, spor, eğitim vb konularında
hizmet veren sosyal tesislerin yer aldığı genel tesislerden oluşur

Dispanserler ilk müdahale ve ayakta tedavi esasına göre düşünülmüş,çeşitli üniteleri bulunan küçük çapta sağlık yapılarıdır.

Günübirlik Tesisleri; Tarihi ve doğal güzelliği olan yerler ile yayla ve kırsal kesimlerin turizm potansiyeli yüksek olan yörelerinde; yeme-içme, dinlenme, eğlence ve spor imkânlarından birkaçını günübirlik olarak sağlayan, konaklama yapılmayan tesislerdir.

Mola Noktaları; Karayollarında seyahat edenlerin dinlenme, yeme-içme ihtiyaçlarını
24 saat süreyle karşılayan karayolları güzergâhı ve yakın çevresinde bulunan, aslen konaklamaya dönük olmayan tesislerdir.

Müzeler arkeoloji, etnografya, tarih, güzel sanatlar, açık hava, bilim, askeri ve özel müzeler olmak üzere sekiz bölümde incelenebilir.

“Eğitim kampüsleri”, yatakhane, yemekhane, laboratuvar, kütüphane, spor alanları, rehberlik ve sağlık ünitesi, konferans salonu, çok amaçlı salon gibi yerlerin ortak kullanılmasına yönelik daha kapsamlı binalar grubudur.

Büro tasarımında dikkate alınması gereken üç tasarım kriteri vardır. Bunlar;
•Büro binasının kullanımının zaman içinde değişmesi halinde, bu dönüşüm için
mekânlarda esneklik sağlanması,
•Büro binası tasarımının, binanın kullanımı sırasında bölüm içi ve bölümler arası
bilgi akışını kolaylaştırması,
•Büro iş mekânlarının her birinin boyutsal ve diğer kullanış yönlerinden yeterliliğinin sağlanması

Atlı sporların ve müsabakaların yapıldığı, seyircinin izleyebileceği tribünleri olan diğer bir açık hava yapısı hipodromdur.

Garlar; ulusal ya da uluslararası olarak hizmet veren hem yolcu hem de kargo
amaçlı kullanılabilen raylı ulaşım türüne hizmet veren binalardır.

Orta ölçekli endüstri yapıları; üretim ve çalışma alanları dokuma, iplik, boya, otomotiv, yan sanayi ve çeşitli montaj işleri olan işletmeleri kapsamaktadır. Orta ölçekli sanayi yapıları, ülkemizdeki sanayi üretiminin büyük bir kısmını kapsamaktadır.

Belediyeler: Belediye, bir şehir veya ilçenin temizlik, aydınlatma, su ve elektrik gibi
ortak ihtiyaçlarını ve hizmetlerini gören örgüttür.

Dispanserler ilk müdahale ve ayakta tedavi esasına göre düşünülmüş, çeşitli üniteleri bulunan küçük çapta sağlık yapılarıdır.

Geçici Yolcular İçin Oteller; genellikle, şehrin içinde istasyon, otogar, havaalanlarına yakın yapılardır. Amaçları çeşitli sebeplerle seyahat eden ve geçici olarak konaklayacak kişileri en kısa zamanda misafir edebilmektir.

Servis mekânları: Mal kabul, yiyecek hazırlama ve depolama, personel bölümü, çamaşırhane, kat hizmetleri, mühendislik ve mekanik bölümleridir.

Kullanım biçimlerine göre bürolar “açık ve kapalı bürolar” olarak iki grupta toparlanabilir. Kapalı küçük çalışma birimlerinden ve bunların açıldığı koridorlardan oluşan bürolara ‘kapalı sistem’ denilmektedir.

Endüstri yapıları; üretim alanı(üretim alanı, depolar vb.), yönetim alanı(yönetici
odaları, toplantı odaları, teknik eleman odaları wc vb.), sosyal alanlar(seminer salonları, yemekhane, dinlenme odaları, spor alanları vb.), servis hacimleri(mutfak, giyinme soyunma odaları, duş-wc, vb.), teknik ve sosyal altyapı donanımlarını(tamir atölyeleri, teknik odalar, lojmanlar, otoparklar vb.) içeren mekanlardan meydana gelir.

Büyüklüğü ne olursa olsun endüstri yapılarının yer seçiminde; tarıma elverişsiz alanlar olması, hakim rüzgarın yerleşim bölgeleri ile aksi yönde esiyor olması, kesintisiz enerji olması, demir, kara, hava ve deniz yollarına yakın olması, işgücü kaynaklarına yakın olması, gibi faktörler önemlidir. Ayrıca çevresel etki değerlendirmelerinin iyi yapılması gereklidir. Çevresel etki değerlendirmelerinin halihazır ve gelecek zaman için iyi etüt edilmesi, toprak, su ve havanın daha az kirlenmesi ekolojik mühendislik mimarlık kriterleri gözetilmelidir. Endüstri tesislerinin planlanmasında bacalar, filtre ve arıtma sistemleri ve toplu yaşam alanlarına geçici veya kalıcı zarar vermemesi esas olmalıdır.

Arasta: Çarşılarda aynı ürünü satan dükkânların bulunduğu bölüme verilen addır.

Büyük Mağazalar: Değişik tür ve kalitedeki malları, farklı kesimlere sunan alışveriş birimleridir. Her türlü mal ve ürünü değişik kalitelerde bulundururlar ve toplumun değişik gelir ve yaş grubundan müşterilere sunarlar.

Kamu yapıları; belirli bir kişi veya kuruluşa ait olmayan, devlet tarafından halka hizmet amacı ile yaptırılan yapılardır. Halkın eğitim, sağlık gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için hizmet veren okul, hastane, kültür merkezi, yaşlılar bakım evi vb. bina türlerinden oluşur.