BİLİŞİM SİSTEMLERİ VE LOJİSTİK

Hizmet kalitesinin temel göstergeleri; arz ve talep arasında görülebilen sapmaların en düşük seviyede gerçekleşmesi, üretilen hizmet ile talep edilen hizmetin aynı olması, müşteri gereksinimlerinin bütünüyle karşılanması, gerekli olmayan tüm süreç ve aktivitelerin süreçten çıkarılmış olması, iyileştirme uygulamalarının süreklilik kazanmış olması gibi parametrelerdir.

Depolar tedarik zincirlerinin ve lojistik sistemlerin en önemli bileşenlerinden birisidir. Depo faaliyetleri toplam lojistik maliyetlerinin önemli bir kısmının gerçekleştirildiği faaliyetler olarak da göze çarpmaktadır.

Depo otomasyon sistemlerinde fiziksel bileşenler; raf sistemleri, otomatik toplayıcı ve dağıtıcılar, istifleme araç ve ekipmanları gibi unsurlardır.

Tam Zamanında Üretim (JIT) sistemine çeşitli tanımlar getirilebilir. Bu tanımların
bazıları, sistemi yalnızca stokların azaltılmasıyla sınırlar. Oysa JIT bundan çok daha geniş kapsamlıdır. Yalnızca imalatla ilgili etkinliklerde değil, malzeme temininden depolamaya, bakım onarımdan mühendislik tasarımına, satıştan üst yönetime kadar üretim sisteminin diğer alanlarında da etkisini hissettirir. Çünkü JIT, tüm kuruluştaki zaman ve kaynak kayıplarının önlenmesi ve yok edilmesi yoluyla iş verimliliğinde önemli ölçüde ve sürekli iyileştirmeyi amaçlayan bir stratejidir. Daha genel bir ifade ile JIT felsefesi, tüm birimlerin katılımıyla en az maliyet ve en yüksek müşteri memnuniyetini sağlayacak sürekli iyileştirmeyi amaçlayan bir stratejidir.

Sistemin bütüncül bir yaklaşımla bir işletmenin faaliyetlerini kapsayacak biçimde var olabilmesi için sistemi oluşturan tüm bileşenlerin mevcut olması gerekmektedir. Bu çerçevede depo otomasyon sistemlerini oluşturan parçalar aşağıdaki gibi tanımlanabilmektedir.
• Otomatik Raflama Sistemleri (AS/RS)
• Taşıyıcı Sistemler
• Tanımlama Sistemleri
• Barkod Sistemleri
• RFID Sistemleri

Depo akış hızında kesintiler görülmemekte, hız büyük ölçüde artmaktadır. Diğer yandan homojen olmayan materyallerin elleçlenmesinde çoklu taşıyabilme özelliğine sahip istifleme araçları (side loader, kule istifleme araçları vb.) kullanılabilir.

ERP (Enterprise Resource Planning) adı ile de bilinen Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri işletmenin üretim, yatırım, dağıtım vb. tüm süreçlerinin planlanmasında gereksinim duyulan veri ve bilgilerin karar alma süreçlerine doğrudan bir şekilde akmasını sağlayan sistematize edilmiş veri işleme sistemi olarak adlandırılabilmektedir.

Depolara ilişkin yönetim sistemleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Mağaza Yönetim Sistemleri (MYS)
• Bilgi Yönetim Sistemleri (BYS)
• Üretim Planlama ve Kontrol Sistemleri (ÜPKS)
• Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri (KKPS)
• Materyal Akış Kontrol Sistemleri (MAKS)
• Depo Yönetim Sistemleri (DYS)

Pasif RFID sistemleri terminal adı verilen bir RFID okuyucu ile aynı ortamda ve belirli bir mesafede bulunduğunda veri gönderen sistemlerdir.

RFID sistemleri diğer sistemler ile kıyaslandığında çok sayıda fonksiyonun yanı sıra, çok fazla sayıda bileşene sahip bir tanımlama sistemidir. Sistemin bileşenleri arasında RFID etiketleri (tag), veri toplama ve dağıtımı için kullanılan terminaller, terminallere iletilen ya da terminallerden alınan verilerin dönüştürüldüğü okuyucular (reader) ile bilgisayar
sistemleri sayılabilmektedir.

Depo otomasyon sistemlerinde fiziksel bileşenler; raf sistemleri, otomatik toplayıcı ve dağıtıcılar, istifleme araç ve ekipmanları gibi unsurlardır.

Depolama faaliyetleri aşağıdaki gibi sıralandırılabilmektedir:

Dökme yüklerin paketleme veya paletleme yapılarak birimleştirilmesi ya da birimleştirilmiş yüklerin dökme hâle getirilmesi
Çapraz sevkiyat (Cross Docking) operasyonları ve süreçleri
Aktarma faaliyetleri
Montaj ve demontaj uygulamaları
Ürün birleştirme uygulama ve süreçleri
Geri dönen veya toplanan ürünlerin depolanması
Tamir, bakım ve onarım süreçleri'dir.

Her bir sistem için söz konusu olduğu gibi depo otomasyon sistemleri de belirli bir ömre sahiptir ve belirli bir süre sonra demode olabilmektedir. İşletmelerin bu süreyi dikkate alması en azından demode olma süresinde yaratacağı faydanın kurulum sürecinde katlanılacak maliyete eşit olması beklenmektedir.

Depo otomasyon sistemlerinde teknolojik bileşenler; veri işlem sistemleri, uzaktan algılama donanım ve yazılımları, tanımlama sistemleri gibi bileşenlerdir.

Günümüzde en yoğun kullanılan barkod sistemleri aşağıda sıralanmıştır:
EAN/UPC
Interleaved 2 of 5
Code 39
Codabar

RFID olarak kısaltılan radyo frekansları ile tanımlama sistemleri klasik barkod sistemlerinden farklı olarak, algoritma ile kodlanmış çubuklar yerine elektronik etiketlerin kullanıldığı tanımlama sistemleridir.

Üretim planlama ve kontrol sistemleri özellikle üretim yapan işletmelerin üretimlerini ve üretim süreçlerini optimize etmek amacıyla kullandıkları sistemlerdir.

Bu uygulamalar RFID türü uygulamalardır.

Yabancı dilde Information Management System (IMS) olarak bilinen, bilgi yönetim sistemleri sıklıkla mağaza yönetim sistemleri ile entegre bir şekilde kullanılan bir sistemdir.

Konveyör sistemin kurulum maliyetleri nispeten yüksek, işletim maliyetleri ise düşük olabilmektedir.