Ulaştırma Yönetimi ve Bilişim Sistemleri

Coğrafi Bilgi Sistemleri, coğrafi nitelikte verilerin yönetilmesi, verilerin kaydedilmesi ve analiz edilmesini sağlayan sistemlerdir. 

Coğrafi bilgi sistemlerinde veriler farklı yöntemler ile gösterilebilmekte ve analiz edilebilmektedir. Bunlardan birisi mekânsal gösterimlerdir. Diğer bir yaklaşım ise üç ya da daha çok boyutlu gösterimdir. Bu yaklaşım çerçevesinde dünya üzerinde farklı yükselti ve özelliklere sahip mekânlar sayısal veriler ile gösterilebilmektedir.

Coğrafi bilgi sistemleri lojistik süreçlerin tümünde olduğu gibi lojistik faaliyetlerin bir parçası olan taşımacılık yönetimi için de etkin sonuçlar ve çözümler ortaya koyabilmektedir. Gerçekte tedarik zinciri olarak adlandırılan tedarikçilerden başlayarak nihai tüketicilerde sona eren lojistik faaliyetlerin bütününde GIS uygulamaları kullanılabilmektedir.

Taşıma ve dağıtım süreçleri; kara yolu, demir yolu, deniz yolu ve diğer taşıma türleri gibi farklı taşıma sistemleri ile ürün, ham madde ya da yarı mamul gibi materyallerin
bir noktadan bir başka nokta ya da noktalara sevk edilmesi olarak tanımlanabilmektedir. 

Kısa mesafe taşımalar genel olarak iç taşıma (lokal) olarak da isimlendirilirken  çoğunlukla kara yolu taşımacılığı süreçlerinde mesafe ve taşınan yükün miktarına göre değişen araçlar ile yapılabilmektedir. Aynı zamanda bu tür taşıma ve dağıtım operasyonları başladığı gün içerisinde sona eren taşımacılık faaliyetleridir. Taşıma operasyonları kısa mesafeler için kara yolu ile başlayıp, kara yolu ile sonaerebilmektedir. Dolayısıyla tek bir taşıma türü kullanılmaksızın çok türlü taşımacılık şeklinde gerçekleştirilen operasyonlarda kısa mesafe kara yolu taşımacılığı toplam taşıma operasyonunun bir parçası olabilmektedir. 

Satıcı ve alıcı şirketler arasındaki bazı hizmetleri üstlenen şirketi ifade etmektedir. 

Taşıma hizmetini doğrudan üretmeyerek, üretenlerden tedarik edip müşterilerine arz eden işletmelerdir. 

Giden yükler işletme tarafından ürün ya da yarı mamul hâle getirilmiş olan yüklerdir. Bu tür materyaller çoğunlukla üreticilerden müşterilere gönderilen materyallerdir. Bunlar ayrıca tamamlanmış ürün olarak da adlandırılabilmektedir.

Bu işletmeler aşağıda tanımlanmış hedeflere ulaşmaya çalışmaktadırlar.
• En yüksek faydayı yaratan taşıma türünün seçilmesi
• Taşıma türleri, araçları ve yüklerin en yüksek düzeyde optimal kullanımı
• Olabilecek en yüksek düzeyde ürün konsolidasyonu
• Mümkün olan en yüksek hizmet düzeyinin müşterilere arz edilebilmesi

Taşımacılık ve dağıtım süreçleriyle ilgili en yoğun kullanılan bilişim sistemlerinden birisi Kurumsal Kaynak Planlama temelinde çalışan kısa adı SAP (Systems Analysis and Program Development) olarak bilinen; Sistem Analizi ve Program Geliştirme olarak adlandırılan sistemdir. SAP diğer lojistik faaliyetlerde olduğu gibi taşımacılık faaliyetlerinde de etkin sonuçlar veren sistemlerden birisidir. İlk olarak 1987 yılında kullanıcıların hizmetine sunulan SAP R/2 yazılımı taşımacılık alanında çözümler ortaya koyan ilk sistem olmuştur.

Tedarik zinciri kokpiti, Talep Planlama, Tedarik Ağı Planlama, Üretim planlama ve ayrıntılı çizelgeleme, Global ATP, Ulaştırma Planlaması, Araç Çizelgeleme, Ulaştırma yönetimi, Depo Yönetimi ve Dış Ticaret.

Uluslararası düzeyde tahsisat, üretim, ulaştırma kapasite ve maliyetleri dikkate alan çok katmanlı, kural bazlı kullanılabilir şekilde kontrol mekanizmasıdır.

SAP alt sistemlerinden taşımacılık yönetimi uygulama modülüdür. Bu alt sistem sipariş yönetimi, taşıma ve dağıtım planlaması, güzergâh belirleme, alt taşımacılar ile ilişkiler ve sözleşme yönetimi gibi fonksiyonları içermektedir. Bunun yanı sıra yukarıda bahsedilen fonksiyonlar taşıma maliyetleri ve faturalandırma ile ilişkilendirilmekte ve birlikte entegre çözümler meydana getirebilmektedir.  

SAP TM temel süreçlerine bakıldığı zaman, bunlar arasında sipariş yönetimi, taşımacılık planlama ve optimizasyon, taşıma yürütme ve izleme, taşıma maliyet yönetimi gibi süreçler sayılabilmektedir.

Taşıma hizmetini üreten ya da doğrudan gereksinimi olan işletmelerin içsel süreçlerini tanımlayan verilerdir.

Şebeke tasarımı; tedarik zinciri içerisinde yer alan tedarikçiler, üretim noktaları, depolar, dağıtım merkezleri ve diğer unsurların bulundukları yerler, kapasiteleri ve diğer değişkenler dikkate alınarak, optimizasyon yaklaşımı çerçevesinde kullanılacak taşımacılık türlerinin belirlenmesi ile ilgili süreçlerdir. 

Optimum ağ tasarımı; işletmelerin lojistik uygulamave süreçlerini mümkün olan en yüksek verimlilik ve maliyet yapısı ile optimizasyon yaklaşımı çerçevesinde planlama ve organize etmeye yönelik faaliyetlerin bütünüdür.

Optimum dağıtım planlama,tedarik zinciri süreçlerinde taşınan materyallerin birden fazla noktaya eş zamanlı sevk edilmesi durumunda dağıtım faaliyetine ilişkin kullanılacak güzergâhlar ve unsurların belirlendiği planlama uygulamalarıdır.

Operasyonlar sistematik değil ve planlama her bir operasyon için tekrardan yapılıyorsa bu operasyonlar dağıtım değil taşıma (nakliye) olarak adlandırılır.

Yük/araç planlama uygulamaları taşınacak yüklerin taşıma araçları ile konteynerlerin içerisine en optimum şekilde nasıl yerleştirilebileceğine yönelik çözümler belirlemektedir. Sistem taşınacak yüklerin ölçü ve boyutlarının yanı sıra, ağırlıklarının sistemde tanımlanması, ek olarak kullanılacak taşıma araç ve unsurlarının kapasitelerinin veri olarak sisteme girilmesi şeklinde çalışmaktadır. Hacimsel olarak mevcut bir mekân içerisine en yüksek miktarda yükün optimum koşullarla yüklenebilmesini modellemektedir. Ek olarak birlikte yüklenebilme koşulları da ürünler için sisteme veri olarak girilebilmektedir. Dolayısıyla birlikte taşınamayacak yükler sistemde tanımlanarak araçlara beraber yüklenmeleri engellenmektedir. Bunun yanı sıra çözümlemeler ekranda üç boyutlu olarak kullanıcılara gösterilebilmektedir. Farklı şekil ve özelliklerde olan yükler sistemde farklı renk ve biçimlerde gösterilebilmektedir. Taşınan yükler birden fazla lokasyona uğranarak dağıtılacaksa bu noktalara uğrama sırası da sistemde veri olarak kullanılmakta ve yükleme bu uğrama sırası dikkate alınarak planlanabilmektedir.