BİLİŞİM HUKUKU

Kişinin genel olarak geçmişiyle bağlı kalmama hakkı mevcuttur.

Hakim bu madde kapsamında yapılan başvuruyu en geç yirmi dört  saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir.

HGK, diğer yargı organlarından farklı olarak unutulma hakkını sadece internet ortamında yer alan kişisel veriler için değil, offline işlenen kişisel veriler için de kabul etmiştir.

Unutulma hakkı Anayasa’mızda açıkça düzenlenmemiştir. Bununla birlikte Anayasa’nın
“Devletin Temel Amaç Ve Ödevleri” başlığı altında düzenlenen 5. maddesinde “insanın maddi
ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları
hazırlamaya çalışmak” ifadesi ile devlete pozitif
bir yükümlülük yüklenmiştir.

Anayasa’nın 20. maddesinin üçüncü fıkrasında;
herkesin kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahip olduğu, bu hakkın kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsadığı ifade edilmiştir.

Birinci kuşak haklar, kişi haklarını yani medeni hakları ve siyasal hakları içerir. Bunlara örnek olarak, yaşam hakkı ve kişi
dokunulmazlığı, kişi özgürlüğü ve kişi güvenliği, düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğü, inanç ve ibadet özgürlüğü, konut dokunulmazlığı hakkı verilebilir. Buna göre doğru cevap D şıkıdır.

İkinci kuşak haklar, devlete karışmama ödevi değil, aksine eylemde bulunma, harekete geçme yani hizmet sağlama ödevi yüklemektedir. Bunlar genellikle sosyal haklar olarak adlandırılmaktadır. Bunlara örnek olarak toplu sözleşme hakkı, dinlenme hakkı, sosyal güvenlik hakkı, sağlık hakkı, korunmaya muhtaç toplumsal sınıfların (yaşlılar, engelliler, çocuklar vs.) korunmasına yönelik haklar verilebilir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Unutulma hakkı dördüncü kuşak insan haklarından kabul edilmektedir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

İnternete erişim hakkı üçüncü kuşak haklar arasında kabul edilmektedir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Unutulma hakkının yazılı metinlerde yer almasına dair çalışmalar Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun, 95/46/EC sayılı Direktifin yeniden gözden geçirilmesi yönündeki önerisinin ardından başlamıştır. Komisyon, 2010 yılının Kasım ayında unutulma hakkının kabul edilmesini önermiştir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, 3/3/2016 tarihinde N.B.B. tarafından yapılan bireysel başvu-
ruda (B. No: 2013/5653), Anayasa’nın 17. Maddesinde güvence altına alınan şeref ve itibarın korun-
ması hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Yargıtay’a göre kişinin; Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, adı, soyadı, doğum tarihi, doğum yeri, nüfusa kayıtlı olunan yer, anne ve baba adı, medeni hali, nüfusa kayıtlı olduğu cilt ve aile sıra no, kan grubu, evlenme tarihi, boşanma tarihi ve mahkeme kararı bilgileri, adı-soyadı veya diğer kayıt düzeltmeleri, hakkında yapılan ceza yargılamaları, disiplin soruşturmaları, memuriyet bilgileri, vatandaşlıktan çıkarılma bilgileri, evlatlık ilişkisi, adresi, dini, bitirilen okullar, hastalıkları, hastalıkları ile ilgili tahlil sonuçları, mali durumu, ahlaki eğilimleri, zaafları, çevre ile ilişkileri, hatıra, anı ve günlükle ilgili defterindeki bilgileri, siyası görüşü, üye olduğu dernekler, alışkanlıkları, sevdiği kitaplar veya gazeteler, alışveriş eğilimleri, vergi numarası, e-posta adresi ve şifresi, banka bilgileri, bilgisayarının IP numarası, emeklilik ve kurum sicil numarası, aldığı ödüller, parmak izi, avuç içi izleri, mektupları, yazıları, kitapları, telefon numaraları, mesajları, fiziki kimliği (boy, kilo, engellilik durumu, ten rengi, göz rengi, saç rengi ve şekli), sesi, genel görünümü, ayak ve
beden numarası ve daha birçok bilgi, kişisel veridir (YCGK, 17.06.2014, E. 2012/12-1510, k. 2014/331). Kişilerin Facebook, Twitter gibi sosyal paylaşım sitelerinde yazdığı ve paylaştığı yazı, fotoğraf, ses veya görüntü kayıtları da kişisel veridir. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

İlgililik ve Orantılılık: Kişisel veriler, toplama ve/veya müteakip olarak işleme amaçları için yeterli ve bu işlemlerle ilgili olacak, aşırı olmayacaktır. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Anayasa’nın 12. maddesi “herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez haklara sahiptir” diyerek bu hakların niteliğini açıklamıştır. İnsan hakları teorilerini “Üç Kuşak Haklar Teorisi” ve “Dördüncü Kuşak Haklar” olmak üzere iki kısmıda inceleyebiliriz.

İlgili kişiler, arama motoru işletmecisinden, kendilerine ilişkin bilgileri içeren web sitelerine dair arama sonuçlarında yer alan linklerin kaldırılmasını isteyebilir. Bunun için şu şartlardan herhangi birinin gerçekleşmesi yeterlidir: (a) Kişisel veriler rızaya dayalı olarak yahut bir zorunluluk gereği paylaşılmasına rağmen hukuka ve dürüstlük kuralına uygun bir biçimde işlenmemişse; (b) Kişisel veriler belirli, açık, ölçülü ve meşru amaçlarla toplanmamışsa; (c) Kişisel veriler meşru amaçla toplanmasına rağmen bu amaçlarla bağdaşmayacak şekilde işlenmiş ve kullanılmışsa; (d) İşleme faaliyeti yeterli, ilgili ve amaca uygun nitelikte değilse; (e) Kişisel veriler doğru ve güncel olarak tutulmamışsa; (f) Kişisel verilerin toplanma veya işlenme amacı için gerekli olan süre aşılmışsa. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Bununla birlikte, insan haklarının her zaman yürürlükteki hukukun önünde koştuğu ve hukukun da ona ayak uydurduğu gerçeği unutulmamalıdır. Yakın zamanlarda üçüncü kuşak insan hakları bağlamında tartışılan “internete erişim hakkı” bu duruma güzel bir örnektir.

HGK, diğer yargı organlarından farklı olarak unutulma hakkını sadece internet ortamında yer alan kişisel veriler için değil, offline işlenen kişisel veriler için de kabul etmiştir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Unutulma hakkının gerekçesine dair yaklaşımlar farklılık göstermekle birlikte, bu konuda üç temel anlayıştan bahsedilmektedir: (1) Kişisel verilerin belirli bir süre geçtikten sonra silinmesi gerektiği temelinden hareket eden görüş; (2) “Beyaz sayfa” yaklaşımından yola çıkan ve eski tarihli olumsuz bilgilerin kişilere karşı kullanılmaması gerektiğini savunan sosyal perspektifli görüş; (3) Yine beyaz sayfa temelinden hareket eden, fakat bireyin kendini geliştirme hakkını temel alan ve böylece kişilerin geçmişlerinden endişe etmeksizin kendilerini ifade edebilmeleri gerektiğini savunan görüş (Önok, 2017: 7738).

İrlanda Dijital Haklar Kararı: ABAD bu kararında 2006/24/EC sayılı Veri Saklama Direktifini geçersiz ilan etmiştir.2