BİLİŞİM HUKUKU

İnternet yoluyla işlenen suçlarla mücadele adına kanun koyucunun da birtakım özel düzenlemeler yapması kaçınılmazdır. Bu gereklilikler karşısında kanun koyucumuz da internet yayınları yoluyla işlenen suçlarla mücadele adına özel bir kanun düzenlemesi yapmıştır. 23.05.2007 tarihli ve 5651 sayılı bu kanunun ismi; İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanundur.

Söz konusu kanuna göre izleme, internet ortamındaki verilere etki etmeksizin bilgi ve verilerin takip edilmesi olarak tanımlanmıştır.

5651 sayılı kanunda, kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayana, toplu kullanım sağlayıcı adı verilir.

8. madde kapsamına girmeyen erişimin engellenmesi kararlarını uygulamak, Erişim Sağlayıcıları Birliğinin görevleri arasındadır.

İnternet ortamındaki yayınlarda düzenin sağlanması bakımından kanun koyucu içerik, yer ve erişim sağlayıcılarına bilgilendirme yükümlülüğü getirmiştir.

Kanun koyucu yer sağlayıcının, kural olarak yer sağladığı içerik bakımından denetim sorumluluğunun olmadığını kabul etmiştir. Bu bağlamda yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir. Erişimi engellemek, erişim sağlayıcıların yükümlülüklerindendir. Yer sağlayıcılarının ise, 5651 s.K’nın 8. ve 9. maddelerine uygun olarak, yer sağladığı içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar edilmesi üzerine, söz konusu içeriği yayından çıkarma yükümlülüğü vardır.

Ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcıların mahalli mülki amirden izin belgesi almaları zorunlu tutulmuştur. Dolayısıyla il merkezlerinde validen, ilçelerde ise kaymakamdan izin alınmadan bu tür faaliyetlerin yürütülmesi hukuka aykırı olacaktır.

Bu tanımda açıklanan tedbir, erişimin engellenmesi koruma tedbiridir.

Önleme amaçlı olarak içeriğin çıkartılması ve/veya erişimin engellenmesi tedbiri, söz konusu kararın alınmasına imkan sağlar.

Kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hakimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebilir.

Erişim sağlayıcı; Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişilere denir.

Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişilere yer sağlayıcı denir.

5651 sayılı kanunla verilen görevler, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yerine getirilir (5651 s.K. m.10/1). Kanunlarla verilen diğer yetki ve görevleri saklı kalmak kaydıyla, Kurumun bu Kanun kapsamındaki görev ve yetkilerinden bir de internet ortamında herkese açık çeşitli servislerde yapılacak filtreleme, perdeleme ve izleme esaslarına göre donanım üretilmesi veya yazılım yapılmasına ilişkin asgari kriterleri belirlemektir.

5651 s. K.’da özellikle internet cafeler gibi ticari amaçlı olanlarının giderek yaygınlaştıkları görülen toplu kullanım sağlayıcılara da birtakım yükümlülükler getirilmiştir. Bu doğrultuda ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcıların mahalli mülki amirden izin belgesi almaları zorunlu tutulmuştur. Dolayısıyla il merkezlerinde validen ilçelerde ise kaymakamdan izin alınmadan bu tür faaliyetlerin yürütülmesi hukuka aykırı olacaktır. Bununla birlikte izne ilişkin bilgiler otuz gün içinde mahalli mülki amir tarafından Kuruma bildirilir. Bunların denetimi mahalli mülki amirler tarafından yapılır. İzin belgesinin verilmesine ve denetime ilişkin esas ve usuller, yönetmelikle düzenlenir.

Yer sağlayıcı da olduğu gibi, erişim sağlayıcının da erişimine aracılık ettiği içeriklerin hukuka uygun olup olmadığını denetleme yükümlülüğünün bulunmadığı 5651 s.K.’da açıkça hükme bağlamıştır. Bu bağlamda, erişim sağlayıcı, kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin içeriklerinin hukuka aykırı olup olmadıklarını ve sorumluluğu gerektirip gerektirmediğini kontrol etmekle yükümlü değildir.

İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verilir:

Kanunda belirli hallerde erişimin engellenmesi tedbirinin idari bir merci olan Başkanın kararıyla uygulanmasına da imkân tanınmıştır. Buna göre, içeriği katalog suçları oluşturan yayınların içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması halinde veya içerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği çocuğun cinsel istismarı (TCK m.103/1), müstehcenlik (TCK m.226) ve fuhuş (TCK m.227) suçları oluşturan yayınlara ilişkin olarak erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkan tarafından verilir. Bu karar, erişim sağlayıcısına bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenir.

Tedbire karar vermeye yetkili merci olarak hakim gösterilmiştir. Dolayısıyla kural olarak önleme amaçlı içeriğin çıkartılmasına ve/veya erişimin engellenmesine hakim karar verebilecektir.

İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, kuruma doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir. Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz. Tam internet adresi, URL bilgilerinin aynısıdır.

Trafik bilgisi: Taraflara ilişkin IP adresi, verilen hizmetin başlama ve bitiş zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı ve varsa abone kimlik bilgilerini içerir.

Kanun koyucu söz konusu önleme amaçlı tedbire sadece belirli hallerde başvurulmasına imkan tanımıştır. Bu bağlamda tedbir, yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya birkaçına bağlı olarak verilebilecektir. Koruma tedbirleri vasıtasıyla soruşturma organlarına etkin takibat gerçekleştirebilme imkanı tanınırken; bu tedbirlerin uygulanmasını belirli koşulların varlığına bağlamak suretiyle de temel haklara müdahalenin orantılı şekilde gerçekleşmesi teminat altına alınmaya çalışılmaktadır. Bu ön açıklamalar ışığında koruma tedbirlerine ilişkin doktrinde birçok yazarca büyük ölçüde paylaşılan bir tanım yapmak gerekirse; şüpheli veya sanığı ya da bir delili elde etmek, duruşmanın yapılmasını yahut hükmün infazını teminat altına almak amacıyla başvurulan, her birisi bir veya birden fazla temel hakka müdahale teşkil eden muhakeme işlemlerine koruma tedbirleri denilmektedir.