VERİ TOPLAMA YÖNTEM VE ARAÇLARI

Anket ve ölçeklerdir.

Anketlerdir.

Bu sürecin aşamaları (Gay, 1987);
• problemin ifade edilmesi
• katılımcıların seçilmesi
• soru formunun düzenlemesi
• soru formunun geçerliğinin sorgulanması
• anket kapak sayfasının hazırlanması
• anket uygulama
• anket izleme çalışmalarıdır

Bu sıralama aşağıdaki gibidir:

• Sınıflama ölçekleri
• Sıralama ölçekleri
• Eşit aralıklı ölçekler
• Oranlı ölçekler

Medyan

Sıralama ölçeklerinin geçişlik ve asimetriklik olmak üzere iki özelliği vardır. Örneğin, Elif Yasemin’den daha uzun, Yasemin Zeynep’ten daha uzun ise Elif Zeynep’ten
uzundur. Bu ilişkiye geçişlik adı verilir ve A>B ve B>C ise A>C şeklinde gösterilir. Ancak Elif Yasemin’den daha uzun ise Yasemin Elif ’ten daha uzundur denilemez. Bu ilişkiye asimetriklik adı verilir ve A>B ise B>A değildir şeklinde gösterilir.

Başarı testleri, yetenek testleri, ilgi envanterleri, kişilik envanterleri ve tutum ölçekleridir.

Nitel veri toplama yöntemleri,  gözlem, görüşme ve doküman analizidir.

Görüşme yönteminin güçlü yönleri; esneklik, yanıt oranı, sözel olmayan davranış, ortam
üzerindeki kontrol, soru sırası, anlık tepki, veri kaynağının teyit edilmesi, tamlık ve derinlemesine bilgidir.

Yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olmak üzere görüşmenin üç türü bulunmaktadır.

Yapılandırılmış görüşme, Önceden belirlenmiş bir dizi soru ve yanıtı içeren görüşme türüdür. Amacı görüşülen bireylerin verdikleri bilgiler arasındaki paralelliği ve farklılığı saptamak ve karşılaştırma yapmaktır (Yıldırım ve Şimşek, 2005).

Yarı yapılandırılmış görüşme, yapılandırılmış görüşme tekniğine göre biraz daha esnek olan bu teknikte, araştırmacı önceden sormayı planladığı soruları içeren görüşme formunu hazırlar (Smith, 2003).Buna karşın araştırmacı görüşmenin akışına bağlı olarak değişik yan ya da alt sorularla görüşmenin akışını etkileyebilir ve kişinin yanıtlarını açmasını ve detaylandırmasını sağlayabilir.

Yapılandırılmamış görüşme, görüşmeciye geniş bağımsızlık sağlayan, esnek ve doğal bir görüşme türüdür. Önceden belirlenmiş herhangi bir soru ve yanıtlara ilişkin bir beklenti yoktur. Araştırmacı, görüşme yapılan kişinin yanıtlarına bağlı olarak kendini sürekli yeniden yapılandırmak ve her verilen yanıta karşılık yeni soruları o an hazırlamak ve sormak durumundadır.

Gözlem yönteminin güçlü yönleri;
• davranışı doğrudan gözleme olanağı sunması, bireylerin derinlemesine irdelenmesi
• araştırmacı ve katılımcılar arasında yakın bir ilişkinin ortaya çıkması olarak adlandırılabilen sözel olmayan davranışın gözlenmesi,
• çalışılan davranışın doğal çevresi içinde gözlenmesi,
• zamana yayılmış (uzun süreli) analiz olanağı sunmasıdır

Görüşme yönteminin zayıf yönleri; maliyet, zaman, olası yanlılık, zaman ayırma güçlüğü,
gizliliğin ortadan kalkması, soru standardının olmayışı ve bireylere ulaşma güçlüğüdür

Gözlem yönteminin zayıf yönleri;
• veriyi etkileyebilecek dış etkenlerin araştırmacının kontrolünde olmaması,
• elde edilen gözlem verilerini sayısallaştırma güçlüğü,
• örneklemin küçüklüğü,
• araştırmacıların araştırma yapacağı alana giriş güçlüğü,
• araştırmacının araştırma ortamında bulunması ile gizliliğin ortadan kalkması şeklinde belirtilebilir.

Bireye atfedilen ve bireyin psikolojik bir obje ile ilgili düşünce, duygu ve davranışlarını düzenli bir biçimde oluşturan eğilim(Tezbaşaran, 1996) olarak tanımlanan tutumları ölçmeye yarayan araçlardır.

Thurstone ayırma ölçeği: Bireylerin skala üzerindeki yerlerini belirleyen ölçektir. Soruların cevap puanları eşit aralıklı ve ağırlıklıdır (Özdamar, 2002).

Likert ölçeği: Bireylerin bir konudaki davranış puanlarını belirlemeyi sağlayan bir ölçektir. k sayıda sorunun her biri için farklı sayıda seçenekler belirlenir. Seçenekler sıralı biçimde ardışık olarak dizilirler. Seçenekler dengeli (-2, -1, 0, +1, +2) biçiminde ya da sıralı
sayısal değerlerle puanlandırılır (1, 2, 3, 4, 5).

Katılımlı gözlemdir.

Görüşülen bireyin soruyu daha iyi anlamasına yardımcı olmak ve daha ayrıntılı yanıtlar vermesini sağlayacak ifadelerdir.

Görüşmelerde üç tür sonda kullanılır.
Bunlar (Yıldırım ve Şimşek, 2005):
a. Ayrıntıya yönelik sondalar: Kim, nerede, ne zaman ve nasıl gibi sorularla yapılan
açıklamaların ayrıntılı hale getirilmesini sağlayan sondalardır.
b. Açıklamaya yönelik sondalar: Görüşülen bireyin aynı konuda biraz daha konuşmasını ve ek veriler vermesini sağlamaya yönelik olarak kullanılan sondalardır.
c. Aydınlatmaya yönelik sondalar: Açık olmayan ya da araştırmacı açısından anlaşılması güç olan yanıtların aydınlatılması amacıyla sorulan sorulardır. Bu durumda
araştırmacı, açık olmayan bölümleri dile getirebilir ve bu bölümlerin aydınlatılmasını isteyebilir

Görüşme formunu hazırlarken dikkat edilecek noktalar aşağıda sıralanmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2005):
a. görüşmeye güven oluşturucu bir giriş hazırlama
b. ilk soruları kolay yanıtlanabilecek sorulardan oluşturma
c. özelden genele doğru sorular sorma
d. hassas konularla ilgili soruları sona saklama
e. bilgi ve beceriye ilişkin soruları deneyimlerle ilişkilendirerek sorma
f. geçmiş ve gelecek zamanla ilgili sorulardan önce şimdiki zaman ilgili sorular sorma
g. kişisel bilgilere ilişkin soruları başta ya da sonda sorma

Doküman Analizi