EVREN VE ÖRNEKLEM
"Birim" kavramını örnek vererek açıklayınız.
Belli bir araştırma için geliştirilen bir tanıma uyan ve üzerinde özellikleri ile ilgili ölçüm, sayım veya gözlemlerin yapılacağı gerçek nesne, birey veya olayların her birine birim adı verilir. Örneğin, genel nüfus sayımında birim insanken, çocuk sayısını belirlemek için yapılacak bir araştırmada birim ailedir
Üzerinde araştırma yapılacak olan ve belirli bir tanıma uyan birimlerin oluşturduğu bir başka deyişle araştırmacının çalışma alanını oluşturan ve elde ettiği sonuçları
genelleştirdiği topluluğa ne denilmektedir?
Evren
Evren türleri nelerdir? Açıklayınız.
Evren genel evren ve çalışma evreni olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Genel evren, tanımlanması kolay, fakat ulaşılması güç ve çoğu zaman imkânsız olan birimler bütünüdür.
Çalışma evreni, araştırmacının, ya doğrudan gözleyerek ya da ondan seçilmiş bir örnek küme üzerinde yapılan gözlemlerden yararlanarak, hakkında görüş bildirebileceği evrendir (Karasar, 1999, s.110).
Ayrıca evren sonlu evren ve sonsuz evren olmak üzere ikiyi ayrılır. Sonlu sayıda birim
içeren evrenlere sonlu evren denir. Sonsuz sayıda birim içeren evrenlere sonsuz evrenler adı verilir.
Evren içerisinden belirli yöntemlerle seçilen ve evreni temsil etme yeteneğine
sahip birimlerin oluşturduğu topluluğa verilen isim nedir?
Örneklem
Örnekleme kavramını açıklayınız.
Örnekleme, tanımlanan ve ilgilenilen özellikleri bakımından hakkında genellemelerin yapılması düşünülen bir evrenden belirli yöntemlerle, sınırlı sayıda birimin seçilmesi, bu birimlerden oluşan örneklemin genellemeye konu olan özellikler bakımından incelenmesi için gerekli istatistiklerin hesaplanması ve bu istatistiklerin genelleme amacıyla kullanılması işlemidir (Özmen, 2000 s.19).
Örneklemenin amacı nedir?
Örneklemenin amacı araştırmacıya evren hakkında genellemeler yapabileceği bilgiyi,
evrenin bütününü tek tek araştırmasına gerek kalmadan sağlamaktır. Bir başka deyişle
ilgilenilen özellikler bakımından evreni en iyi temsil eden, evrenin modeli olabilecek bir
örneklemin oluşturulmasıdır. Örnekleme yapmak araştırmacıya zaman, maliyet ve doğru
bilgi edinme olanağı sağlar.
Örnekleme süreci adımları nelerdir?
- Araştırma Evreninin Tanımlanması
- Örnekleme Çerçevesinin Belirlenmesi
- Örneklem Hacminin Belirlenmesi
- Uygun Örnekleme Yönteminin Belirlenmesi
Örneklem hacminin belirlenmesinde kullanılabilecek yaklaşımlar nelerdir?
- Evrenin %20’sini örneklem olarak alma
- Korelasyon çalışmalarında en az 30 birim
- Nedensel karşılaştırmalarda her gruptan 30’ar birim
- Deneysel araştırmalarda her grupta 15’er birim
- Araştırmadaki değişken sayısının 10 katı birim (örneğin araştırmada 15 değişken
varsa örneklem büyüklüğü 150 kişi) - Likert tipi seçeneklerden oluşan veri toplama araçlarında madde sayısı X likert
seçenek sayısı kadar birim (Veri toplama aracında 7’li likert tipinde 40 madde yer
alıyorsa örneklem büyüklüğü (7x40) 280 kişi)
Olasılıklı örnekleme yöntemlerinin temeli yansızlık kuralıdır. Yansızlık Kuralını açıklayınız.
Yansızlık kuralı, örneklem içerisinde yer alacak birbirinden bağımsız her birimin, evren içerisinde eşit seçilme şansına sahip olmasıdır (Ural ve Kılıç, 2006, s.37).
Olasılıklı örnekleme yöntemleri nelerdir?
Olasılıklı örnekleme yöntemleri;
• basit rassal örnekleme
• sistematik örnekleme
• tabakalı örnekleme
• küme örneklemesi
olmak üzere dört başlık altında ele alınabilir.
Evreni oluşturan her birimin örneklem içinde yer alma olasılığının eşit olduğu; bir başka deyişle her birim eşit seçilme şansına sahip olduğu ve bir birimin seçimi diğerinin seçilmesini etkilemediği örnekleme türü hangisidir?
Basit Rastsal Örnekleme
4000 kadın, 1000 erkekten oluşan bir evrenden cinsiyet değişkeni dikkate alınarak 2000 kişilik bir örneklem oluşturulmak isteniyor. Evrenin %80’ni kadın, %20’si erkektir. Bu oranlar örneklemde de aynı oranda temsil edilmiştir.
Yukarıda bir örneği verilen örnekleme türü hangisidir?
Tabakalı örneklem
Küme örnekleme hangi durumlar için uygundur?
Bu örnekleme yöntemi,
• evren hacminin çok büyük olması
• birimlerin geniş bir coğrafi alana yayılmış olması
• birimlerle ilgili güncel bir çerçevenin bulunmaması
• çerçeve oluşturmanın hem masraflı hem
de zaman alıcı olması durumları için uygundur (Özmen, 2000,s.182).
Olasılıklı olmayan örnekleme yöntemleri nelerdir?
Kolayda Örnekleme, Yargısal (Amaçlı) Örnekleme, Kota Örnekleme, Kartopu Örneklemesi, Aşırı veya Aykırı Durum Örneklemesi, Maksimum Çeşitlilik Örneklemesi, Benzeşik Örnekleme, Tipik Durum Örneklemesi, Kritik Durum Örneklemesi, Doğrulayıcı veya Yanlışlayıcı Durum Örneklemesi
Tabakalı örnekleme yönteminin olasılığa dayanmayan türü hangisidir?
Kota örneklemedir.
Kartopu örnekleme yöntemini açıklayınız.
Evrenin sınırlarının ve evrendeki birimlerin kesin olarak belirlenemediği durumlarda
kullanılan kartopu örnekleme, araştırmacının problemine zengin bilgi kaynağı olabilecek birey veya durumların saptanmasında oldukça etkilidir. Kartopu örnekleme yapmak
için herhangi bir şekilde evrendeki birimlerden birisiyle bağlantı kurulur. Sonra bağlantı
kurulan kişinin yardımıyla bir başkasıyla, daha sonra yine aynı yolla bir başkasıyla temas
kurulur. Böylelikle kartopu etkisi şeklinde, zincirleme olarak örnek büyütülür.
İlköğretim okullarına teknolojinin entegrasyonu sürecinde ortaya çıkan sorunları araştıran bir araştırmacı uygulama açısından çok iyi ve çok kötü birkaç okulu ele alarak araştırmasını gerçekleştirirse hangi örnekleme yöntemini kullanmış olur?
Araştırmacı aşırı veya aykırı durum örneklemesi ile çalışmış olur.
Notlandırma yaparken “0” notunu hiç kullanmayan ve “0” notunu her zaman kullanan öğretmenlerden örneklem alma hangi tür örnekleme çeşididir?
Maksimum çeşitlilik örneklemesi
Araştırmalarda örneklemeyi kullanırken hangi noktalara dikkat edilmelidir?
Araştırmalarda örneklemeyi kullanırken şu noktalara dikkat edilmelidir (McMillan,
2004, ss.120-121).
• Araştırmada yer alan örneklem birimleri açık ve detaylı olarak tanımlanmalıdır.
• Evren tanımlanmalıdır.
• Örnekleme yöntemi tanımlanmalıdır.
• Geri dönüş oranı verilmelidir.
• Örnekleme girecek birimlerin seçimi önyargıdan uzak olmalıdır.
• Örneklem seçim süreci araştırma problemine uygun olmalıdır.
• Örneklemdeki birim sayısı evreni temsil edebilir nitelikte olmalıdır.
• Nitel araştırmalardaki katılımcılar araştırma problemi için derinlemesine bilgi verebilecek kişiler olmalıdır.
Geri dönüş oranı nedir? Açıklayınız.
Geri dönüş oranı: Hedef kitleye gönderilen ölçme araçlarından dolu olarak araştırmacıya
dönenlerin sayısının gönderilen ölçme aracı sayısına oranıdır.