BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 10

Dış geçerlik örnek bir grup üzerinde, araştırma koşulları içerisinde varılan bir sonucun evrene genellenebilirliğidir. Örneğin, laboratuar araştırması ile etkinliği saptanan bir ilaç türünün çiftçinin tarlasında da benzer sonuç verme olasılığı “ilaç-ürün” nedensel bağının dış geçerlik ifadesidir. Dış geçerliğin etkilendiği bir takım faktörler bulunmaktadır. Bunlar; ölçme-bağımsız değişken etkileşimi, yanlı seçim, bağımsız değişken etkileşimi, deneme tepkisi ve bağımsız değişkenlerin etkileşimidir (Karasar, 1999). Araştırmalarda iç ve dış geçerlik dengesinin sağlanması gerekmektedir. İç ve dış geçerliklerin sağlanması birbirine ters işleyen süreçleri gerektirmektedir

Betimleyici geçerlik, anlamı değiştirilmeden, araştırmacının kendi düşünceleri doğrultusunda seçicilik yapılmadan oluşturulan ve araştırılan konuyu bütün gerçekliğiyle doğru bir şekilde ortaya koyan geçerliktir.

Başarılı bir anket hazırlayabilmek için belirli bir sürecin izlenmesi gerekmektedir. Bu sürecin aşamaları;
• problemin ifade edilmesi
• katılımcıların seçilmesi
• soru formunun düzenlemesi
• soru formunun geçerliğinin sorgulanması
• anket kapak sayfasının hazırlanması
• anket uygulama
• anket izleme çalışmalarıdır.

E-posta anketlerinin sağladığı yararlar aşağıdaki gibidir:
• Zamandan tasarruf sağlaması
• Düşük maliyetli olması
• Yanıtlayıcıya İnternete bağlanabildiği her an ankete yanıt verme kolaylığı sağlaması
• Anket formu elimize geçmedi gibi bahanelerin ortadan kalkması
• E-posta sahibi olanların sıklıkla e-postalarını kontrol etmesi nedeniyle anketi gözden kaçırma olasılığının azalması
• Sanal ortamın getirdiği rahatlıkla nesnelliğin artması
• Giden ve gelen e-postalar kaydedilebileceği için anketin ulaştığı toplam katılımcı sayısında hata yapma olasılığının azalması

Pilot uygulama ankette yer alması muhtemel hatalardan kaçınmak için anketin gerçek uygulamaya geçmeden önce, araştırmanın örneklemindeki bireylerin özelliklerine benzer belli sayıda bireye dağıtılması sürecidir.

Dilimizde ölçek, birim anlamda kullanıldığı gibi, belli bir başlangıç noktasından itibaren eşit ve değişmez birimlerle bölmelenmiş ölçme aracı anlamında da kullanılmaktadır. Ölçülmek istenen belli bir yapının çeşitli düzeylerine sayı ya da sembollerin verilmesi
sürecine ölçme adı verilirken, ölçme sonuçlarının matematiksel özelliklerine de ölçek adı verilmektedir

Bilimsel araştırmalarda veri analizi sürecinde uygulanacak istatistiksel tekniği seçebilmek için araştırma konusu ile ilgili değişkenlere ilişkin ölçümlerin yer aldığı ölçek türünün bilinmesi gerekmektedir. Değişkenler sınıflamalı (nominal), sıralı (ordinal), aralıklı (interval) ve orantılı (ratio) olmak üzere dört düzeyde ölçülebilir.

Verilen bir veri setinde frekansı en yüksek olan birimin değeri aynı zamanda o veri setinin modudur.

Medyan (ortanca) terimleri küçükten büyüğe doğru sıralanmış bir dizide tam ortaya düşen ve seriyi iki eşit kısıma bölen değerdir. Dizide yer alan birim sayısı tek ise tam ortadaki terimin değeri, çift ise en ortadaki iki terimin ortalaması medyandır.

Gözlem yönteminin güçlü yönleri;
• davranışı doğrudan gözleme olanağı sunması, bireylerin derinlemesine irdelenmesi
• araştırmacı ve katılımcılar arasında yakın bir ilişkinin ortaya çıkması olarak adlandırılabilen sözel olmayan davranışın gözlenmesi,
• çalışılan davranışın doğal çevresi içinde gözlenmesi,
• zamana yayılmış (uzun süreli) analiz olanağı sunmasıdır.

Görüşme, iki kişi arasında biri diğerinden bilgi almak amacıyla gerçekleşen amaçlı bir sohbet, katılımcılara belirlenen soruların sözel olarak yöneltilmesi ve katılımcıların da yanıtlarını sözel olarak ifade etmesidir

Görüşme yönteminin zayıf yönleri, maliyet, zaman, olası yanlılık, zaman ayırma güçlüğü, gizliliğin ortadan kalkması, soru standardının olmayışı ve bireylere ulaşma güçlüğüdür.

Güvenilirlik, aynı ölçme aracının ölçümleri arasındaki kararlılık, aynı süreçlerin izlenmesi ve aynı ölçütlerin kullanılması ile aynı sonuçların alınması işlemleridir.

Güvenirlik katsayısı her zaman 0.00 ile +1.00 arasında değerler alır.

Yapılan bir ölçme işlemi için dört tür güvenirlik çeşidi vardır. Bunlar:
• test-tekrar test
• eş değer (paralel) formlar
• iç tutarlılık
• bağımsız gözlemciler arası uyumdur
Bu güvenirlik türleri aynı zamanda güvenirlik yaklaşımları olarak da ifade edilirler ve güvenirlik katsayısının hesaplanması yöntemlerini de içerirler.

Zamana göre değişmezlik ölçütü olarak da ifade edilen test-tekrar test yöntemi, ölçme aracının güvenirliğinin belirlenmesinde en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntemle bir ölçme aracının güvenirliğini hesaplamak için ölçme aracı aynı gruba belirli bir zaman aralığıyla iki kez uygulanır.

Eşdeğer (paralel) formlar, aynı davranışı ölçmek için birbirine eşdeğer iki farklı ölçme aracının her ikisinin de aynı gruba uygulanıp, bireylerin iki ayrı formdan almış oldukları puanlar arasındaki korelasyon katsayısının hesaplanması işlemidir

İç tutarlılık, yaygın olarak kullanılan güvenirlik ölçütlerinden biridir. İç tutarlılık, farklı soru maddelerinin aynı konuyu ne kadar iyi ölçtüğünü belirlemenin bir göstergesidir

Bağımsız gözlemciler arası uyum (puanlayıcılar arası güvenirlik), birden fazla gözlemcinin birbirinden bağımsız olarak, aynı değişkenleri ölçmeye çalıştıkları durumlarda uygulanan bir güvenilirlik ölçütüdür.

Cinsiyet güvenirliği etkileyen bir değişken değildir.