BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 8

Ölçekler sorgulamaya dayalı veri toplama tekniklerindendir.

Bir araştırmanın inanılır olması, onun araştırmadaki tüm karmaşıklıklarla ve kolayca açıklanamayan kalıplarla baş edebilmesi ile açıklanır.

Transfer edilebilirlik, araştırmacının araştırdığı her şeyin bağlama dayalı olması ve çalışmasının daha büyük insan gruplarına genelleştirilebilir olduğunu belirten “güvenilir” saptamalar geliştirme inancını belirtmektedir.

Onaylanabilirlik toplanan verilerin yansız ve objektif olması ile ilgilidir.

Belli bir araştırma için geliştirilen bir tanıma uyan ve üzerinde özellikleri ile ilgili ölçüm, sayım veya gözlemlerin yapılacağı gerçek nesne, birey veya olayların her birine birim adı verilir. Örneğin, genel nüfus sayımında birim insanken, çocuk sayısını belirlemek için yapılacak bir araştırmada birim ailedir. Okullaşma oranının hesaplanacağı bir çalışmada ise birim okuldur.

Evren, üzerinde araştırma yapılacak olan ve belirli bir tanıma uyan birimlerin oluşturduğu bir başka deyişle araştırmacının çalışma alanını oluşturan ve elde ettiği sonuçları genelleştirdiği topluluktur.

Hakkında araştırma yapılacak sonlu evrenin bütün birimlerinin sayılması işlemine tam sayım adı verilir. Genellikle küçük hacimli sonlu evrenlerde uygulanabilir. Büyük hacimli ve birimleri geniş bir coğrafi alana yayılmış olan evrenlerde tamsayım yapmak zaman alıcı, masraflı ve yavaştır. Ayrıca sonsuz evrenlerde tam sayım yapmak mümkün değildir.

Örneklem, evren içerisinden belirli yöntemlerle seçilen ve evreni temsil etme yeteneğine sahip birimlerin oluşturduğu topluluktur.

Olasılıklı örnekleme yöntemlerinin temeli yansızlık kuralıdır. Yansızlık kuralı, örneklem içerisinde yer alacak birbirinden bağımsız her birimin, evren içerisinde eşit seçilme şansına sahip olmasıdır.

Sistematik örnekleme yönteminde evreni oluşturan birimlerin numaralandırma işlemi yansız olarak yapılır veya hazır listelerde var olan sıralama kullanılır.

Tabakalı örnekleme belli bir değişken dikkate alınarak, evrende bu değişkene ilişkin özelliklerin örneklemde de aynı oranda temsil edildiği örnekleme yöntemidir.

Örnekleme biriminin kümeler (gruplar) olarak tanımlandığı durumlarda evrenden örneklem alma işi gruplar temelinde yapılır ve bu süreç küme örnekleme olarak adlandırılır.

Araştırmaya hız ve pratiklik kazandıran kolayda örnekleme yönteminde araştırmacı yakın olan ve erişilmesi kolay olan bir durumu seçer ve örnekleme girecek kişi sayısı istenen örneklem büyüklüğüne ulaşıncaya kadar devam eder.

Kartopu örnekleme rassal olarak seçilen evrene dahil bir bireyle temas kurulmasının ardından, bu bireyin yardımıyla diğer bir bireyle görüşüp zincirleme olarak örneklemi oluşturma işlemidir. Evrenin sınırlarının ve evrendeki birimlerin kesin olarak belirlenemediği durumlarda kullanılan kartopu örnekleme, araştırmacının problemine zengin bilgi kaynağı olabilecek birey veya durumların saptanmasında oldukça etkilidir.

Tekrarlanabilirlik: Bir araştırma sonucu elde edilen bilgilerin aynı yöntem ve araçlarla
aynı koşullar altında diğer araştırmacılar tarafından tekrarlanarak doğruluğunun ve
yanlışlığının test edilmesidir. Böylece elde edilen bilginin güvenirliği artmaktadır.

Bilimin olgusallık, mantıksallık, objektiflik, eleştiricilik, genelleyicilik, seçicilik, birikimlilik
ve evrensellik olmak üzere özellikleri bulunmaktadır. Sağdanabilirlik ise bilimin ölçütlerinden biridir.

Evrensellik: Belli bir birikimin sonucunda oluşan bilimin yer ve zamana göre değişmeyen
ilişkileri içermesidir.

Bilimsel araştırmalarda raporlamalar yansız, önyargısız ve bulgulara dayalı olarak yazılmalıdır. Bu nedenle C şıkkı yanlıştır.

Bireyin olay ya da olgulara bakarak, kanıtlar toplayarak hipotezlerin doğru olup olmadığını belirlemeye çalıştığı aşama, hipotezlerin sınanması aşamasıdır. Bilimsel araştırmanın aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Güçlüğün sezilmesi
2. Güçlüğün problem içinde tanımlanması
3. Problemin çözümüne yönelik hipotezlerin (denencelerin) önerilmesi
4. Hipotezlerin gözlenebilir doğurgularının saptanması
5. Hipotezlerin sınanması
6. Raporlaştırma

Bu nedenle hipotezlerin sınanması aşaması raporlaştırmadan önce gelmektedir.

Gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi veri toplama araçları nitel araştırma yönteminde kullanılırken; nicel araştırma yönteminde gözlem, deney ve test yoluyla nesnel ölçümlerin yapılabildiği veri toplama araçları kullanılır.