BİLİM VE TEKNOLOJİ TARİHİ

Modern sayılar kuramını geliştiren Carl Friedrich Gauss (D.1777-Ö.1855) Ceres asteroidinin yörüngesini sekizinci derece denklemleri yardımıyla hesaplamayı başarmıştır

Alexis Bouvard (D.1767-Ö.1843) 1821 yılında Uranüs’ün yörünge gözlemlerine ilişkin çizelgelerinde yarım dakikalık bir hata olduğunu belirlemiş ve astronomların dikkatini çekmiştir. Konu üzerine yoğunlaşan John Couch Adams (D.1819-Ö.1982) ve Le Verier (D.1811-Ö.1877) Uranüs’ün yörüngesinde hataya neden olan kütlenin koordinatlarını ve büyüklüğünü hesaplayabilmiştir. Artık geriye söz konusu koordinatları teleskopla taramak kalmıştır ve bu işi de 1846’da Johamm Galle gerçekleştirmiş ve Neptün’ü bulmuştur. Görüldüğü üzere Neptün’ün keşfi, kuram ve gözlemin mükemmel birlikteliğinin bir sonucudur.

Işığın spektral analizine dayalı olarak yıldızların yapılarının tanılanmasında kaydedilen gelişmelerle gözde bir çalışma alanı haline gelen astrofizik ve yeni gök nesnelerinin keşfine bağlı olarak kat edilen gelişmeler bu dönem astronomisini ayrı bir noktaya taşırken, dönemin en göz alıcı sonucu ise Büyük Patlama (Big Bang) Kuramının geliştirilmesi oldu. Büyük patlama aslında evrenin nasıl oluştuğunu açıklamaya yönelik ve sınanmaya açık bir varsayım olarak geliştirilmişti. Uzun bir süreden bu yana yapılan gezegen ve galaksilerin hareketlerine ilişkin gözlem çalışmaları sonucunda galaksilerin birbirlerinden uzaklaştıklarının belirlenmesi ve bunun bir sonucu olarak evrenin genişlediğinin anlaşılması, büyük patlamanın daha fazla üzerinde durulmasına neden oldu.

Ruslar uzaya ilk yapay uydu olarak Sputnik-1’i, 4 Ekim 1957’de göndermeyi başardılar. 31 Ocak 1958’de ise aynı işi Amerika gerçekleştirdi. Bu insansız deneme uzay teknolojisine sahip ülkelerde amansız bir rekabete yol açtı ve Ruslar bu kez de 12 Nisan 1961’de Vostok-1 adlı roketle birlikte uzaya ilk insanlı yolculuğu Yuri Gagarin ile yapmayı başardılar. Ardından Amerika aynı işi Apollo-8 ile 21-27 Aralık 1968’de Frank Borman, James Lowel ve William Anders’i göndererek tekrarladı. 20 Temmuz 1969 günü ise Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins Apollo-11 uzay aracı ile Ay’da Sessizlik Denizi diye adlandırdıkları bölgeye indiler ve Armstrong Ay’da yürüyen ilk insan oldu. Günümüzde uzay aracı teknolojisi olağanüstü gelişme kaydetmiştir ve artık çok uzak gezegenlere yolculuk planları yapılmaktadır.

Luigi Galvani’nin akım elektriğini keşfetmesi ve ardından da bu keşfe dayanarak Alessandro Volta’nın ilk elektrik akımı üreten pilini geliştirmesiyle yepyeni bir araştırma dünyası daha bilim insanlarının önüne açılmış olmuştur

Görelilik Kuramı, bütün hareketlerin göreli olduğu düşüncesine dayanır ve fizik tarihinin efsane ismi Albert Einstein’ın olağanüstü imgelem gücünün bir ürünüdür. İmgeleme büyük önem veren Einstein, doğrulanmaları epeyce zaman alan birçok devrimci görüş ileri sürmüştür ve bunlara ilişkin yapılan çalışmaların günümüz kuramsal fiziğindeki yüksek düzeyli bilgi birikiminin büyük kısmını oluşturması dikkat çekicidir

John Dalton (D.1766-Ö.1844) atom kuramını oluşturmuştur. Bütün maddelerin atomlardan oluştuğunu savunan bu kurama göre, elementlerin farklılıkları kendilerini oluşturan atomların farklı oranlarda bileşmesinden kaynaklanmaktadır.

Georges Cuvier (D.1769-Ö.1832) ise Omurgalılar, Yumuşakçasılar, Eklemliler, Işıksılar olmak üzere dört gruba ayırdı. Jean Babtiste Monet de Lamarck (D.1744-Ö.1829) ise canlıları en yüksek canlıdan en düşük canlıya doğru Omurgalılar, Memeliler, Kuşlar, Sürüngenler, Balıklar, Omurgasızlar, Tek hücreliler, Ahtapotsular, Işınsılar, Kurtlar, Böcekler, Örümcekler, Kabuklular, Solucanlar, Su böcekleri, Yumuşakçalar şeklinde sınıflar. Lamarck türlerin arasında sınırın olmadığını ileri sürdü.

Charles Darwin (D.1809-Ö.1882) özellikle 1831-1834 yılları arasında Gallapagos Adaları’na yaptığı gezi sırasında elde ettiği verileri değerlendirerek bugünkü biyolojinin temelini oluşturan Evrim Kuramını geliştirmiştir

1900 yılında Grafen Ferdinand Von Zeppelin ilk hava gemisi Zeplin’i yaptı ve uçtu. 1903’de ise Wright Kardeşler yaptıkları pervaneli uçakla ilk kontrollü uçuşu gerçekleştirdiler. 1939’da ilk jet uçağı yapıldı. 1947’de ise ilk roket uçağı yapıldı ve ses duvarı aşıldı.

Neptün’ün yörüngesinde bazı sapmalar olduğu anlaşılınca, aynı akıl yürütmeyle
1915 yılında nedenin başka bir gezegen olması gerektiği çıkarsanmış (dedüksiyon), 1930 yılında, C. W. Tombaugh Plüton’u bulmuştur. 

Doğru cevap A'dır.

Angelo Secchi (D.1818-Ö.1878), kısa süre sonra yıldızları Hidrojen ağırlıklı olanlar ve beyaz ya da mavi ışık salanlar; birden fazla elementten oluşanlar ve sarı ışık salanlar; kimyasal molekülleri barındıranlar ve kırmızı ışık salanlar ile aşırı kırmızı ışık salanlar olmak üzere dört ana gurupta sınıflandırdı.

Doğru cevap D'dir.

Bu yüzyıllarda matematik alanında biri sayılar, grup ve fonksiyonlar kuramı vb. çok sayıda yeni kuramların geliştirilmesi, ikincisi de uzmanlaşmanın ortaya çıkması gibi dikkat çeken iki gelişme gerçekleşmiştir. Bunlardan ikincisini bu dönem matematiğindeki en önemli gelişme olarak belirtmek belki daha doğru olur.

Geometri alanında ise Eukleides’in ünlü beşinci (paralel) postulatı daha önceki dönemlerde olduğu gibi teorem sanılarak çeşitli şekillerde kanıtlanmasına yönelik çalışmalara girişilmiş; bu girişimlerden Eukleides-dışı geometriler ortaya çıkmıştır. Bu süreçte ortaya çıkan ilk dikkat çeken gelişme Nicolai Lobatchevski’nin (D.1792-Ö.1858) ve Bernhard Riemann’ın (D.1826-Ö.1866) kendi adlarıyla anılan geometrilerini kurmaları olmuştur.

Teleskopla sağlanan dakiklik, gezegen yörüngelerinin matematik olarak daha ayrıntılı çizilebilmesine olanak tanımış ve bunun sonucu olarak herhangi bir gezgenin yörüngesini oluşturan çizelgede gerçekleşecek bir sapmayı belirlemek olanaklı hale gelmiştir. Bu çalışma biçimi yeni gezegenlerin ve uydularının belirlenmesini kolaylaştırmıştır.

Bu kuramsal bilginin sağladığı avantajla Alexis Bouvard (D.1767-Ö.1843) 1821 yılında Uranüs’ün yörünge gözlemlerine ilişkin çizelgelerinde yarım dakikalık bir hata olduğunu belirlemiş ve astronomların dikkatini çekmiştir.

Bu bakış açısıyla W. Hyde Wollaston Güneş’ten gelen ışığın spektrumunda (tayf) anlamlandıramadığı farklı büyüklükte dikey ve siyah çizgiler olduğunu belirledi.

Nihayet Ruslar uzaya ilk yapay uydu olarak Sputnik-1’i, 4 Ekim 1957’de göndermeyi başardılar. 31 Ocak 1958’de ise aynı işi Amerika gerçekleştirdi.

Doğru cevap B'dir.

Evren bugün de genişlemektedir. Ancak bilim insanları genişlemenin sonsuz olamayacağını temel fizik yasalarına dayanarak ileri sürmektedirler. Bu yargının dayandırıldığı temel yasa kütle çekimidir.

19. yüzyılda gerçekleştirilen deneysel ve kuramsal çalışmalar matematiğin ışığında kimyanın da modern bir nitelik kazanmasını sağlamıştır.Lavoisier’in matematik bir nitelik kazandırdığı kimya çalışmalarında çok sayıda yasa elde edildi. Eşdeğer oranlar, sabit oranlar, katlı oranlar, Joul yasası gibi yasalar bu dönemde geliştirildi.