BİLİM VE TEKNOLOJİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Pytagoras’çılara göre, sayı evrenin temel yapı taşıdır. Bütün doğal sayılar, 1 sayısından türemiştir, yani 1 sayısı, evrenin yapısını açıklayan bir kavramdır. Doğru cevap D'dir.

M.Ö.540 ile M.Ö.480 yılları arasında yaşamış olan Herakleitos, gerçeğin özünün sayılar değil, değişme süreci olduğunu ifade etmiştir. Her şey sürekli değişim içerisindedir. Duyularımızla algıladığımız her şey algılama anında vardır. Bir ırmakta aynı suyla iki kez yüzümüzü yıkayamayız. Çünkü ikinci kez, ırmak aynı ırmak değildir. Her şey bir değişim
içerisindedir. Doğru cevap C'dir.

Pytagoras’çılar 10 sayısını kutsal kabul ederler ve bu sayı üzerine yemin ederlerdi. Merkezdeki ateş ve bunun yanısıra tanımlanan sekiz nesneyle birlikte dokuz ögeli bir model ortaya çıkıyordu. Evreni kutsal bir varlık olarak gördükleri için dokuzu, 10 sayısına tamamlayan bir öge daha olmalıydı. Onuncu öge, Philolaos tarafından “antikthon” yani Türkçe çevirisiyle “karşıt dünya” olarak tanımlandı. Doğru cevap E'dir.

Democritos, atomsal evren kuramının kurucusu olması nedeniyle, atom fiziğinin kurucusu olarak kabul edilir. Doğru cevap C'dir.

Platon’a göre, akıp giden yani değişen değil, kalıcı olan temeldir. Matematik ve geometri, bu amaca hizmet etmektedir.Doğru, üçgen, daire ve küre, ideal şekillerdir. Bu kavramlar akılla kavranabilir türdendir. Çünkü bu kavramların özellikleri değişmez. Geometri ise yalnızca akıl yürütmeye dayanan bir bilimdir. Platon’a göre evren küreseldir ve merkezinde, küresel ve hareketsiz olan yer bulunur. Yer, merkezinden geçen eksen etrafında 24 saatte bir dönüş yapar. Ona göre, insanlar tarafından duyulamayan bir evren müziği vardır. Bu müzik, gezegenlerin farklı aralıklarda Platon Şekil 2.16 38 Bilim ve Teknoloji Tarihi ve biçimlerde dolanmalarından kaynaklanmaktadır. Bu görüş, Platon’u uyumlu bir evren anlayışına götürecek ve sonuçta matematik, müzik ve astronomi arasındaki uyumun farkına vardıracaktır. Doğru cevap B'dir.

Archimedes, kraldan gerçek tacı ve kuyumcudan gelen tacı ister ve hamamdaki suyun yüzeyindeki hamam tasının içine önce gerçek tacı koyarak, sonra da kuyumcudan gelen tacı ayrı ayrı koyarak, her iki durumda havuzdan taşan suları ayrı ayrı tartar. Sonuçta suların ağırlıklarının farklı olduğunu bulur. Öyleyse, kuyumcunun tacı saf altından değildir. Doğru cevap D'dir.

M.S. 85 ile M.S. 165 yılları arasında, İskenderiye’de yaşamış olan Batlamyus (Yunanca adıyla Klaudyos Ptolemaios), astronomi, matematik, coğrafya, optik dallarında çalışmalar yapmış bir bilim adamıdır. Fakat en çok astronomi alanındaki çalışmaları ile tanınmaktadır. Cevap A şıkkıdır.

Lucretius, M.Ö. 95 ile M.Ö. 55 yılları arasında yaşamış ve Sisam adasında doğmuş, Atomsal Evren Kuramı’nın yanısıra Stoacılık ile Epikürcülük düşünce akımlarını benimsemiş Roma dönemi düşünürlerindendir. Cevap A şıkkıdır.

Diophantos: M.S. 214 ile M.S. 298 yılları arasında İskenderiye’de yaşamış ünlü bir matematikçidir. M.S. üçüncü yüzyılda Roma toplumu bilimsel gerileme dönemini yaşarken, ayrıcalıklı bir bilim adamı olmuştur. Yazdığı Aritmetik kitabının içerisinde bir bölümü cebire ayırarak, ilk kez cebirsel ifadeleri yazarken sembolleri kullanmıştır.

Strabon, M.Ö. 64 ile M.S. 24 yılları arasında, Amasya’da yaşamış ve coğrafya konusunda çalışmış bir bilim adamıdır. Anadolu ve çevresinde yapmış olduğu geziler sırasında edindiği bilgileri onyedi bölümden oluşan Coğrafya isimli kitapta toplamıştır. Cevap B şıkkıdır.

Dioscorides tıbbi bitkilerin yanı sıra, doğada bulunan bazı doğal taşların (örneğin lapis lazuli) ve hayvansal gıdaların (örneğin bal ve süt) tedavide kullanılması üzerinde de çalışmalar yapmıştır. Kitabı Materia Medica sonraki yüzyıllarda Arapça’ya çevrilerek Hristiyan ve Müslüman hekim ve eczacılar tarafından el kitabı olarak kullanılmıştır. Cevap E şıkkıdır.

Menelaus, küresel üçgenlerin iç açılarının toplamının, düzlemsel üçgenlerden farklı olarak, 180° den büyük, küçük veya eşit olabileceğini belirterek, bunu
kanıtlayan ilk bilim adamı olarak bilim tarihinde yerini almıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Milata yakın yıllarda yaşamış olan Celcus, tıp alanında çalışmış bir bilim adamı, düşünür ve ünlü hatiplerden biridir. Sekiz ciltten oluşan De Re Medicana (Tıbbi Konular Hakkında) isimli bir tıp alanında bir kitap yazmıştır.

Vitrivius adamına ilişkin oranları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
• Avuç içi (palm) dört parmak genişliktedir.
• Ayak (foot) taban yüzeyi dört parmak genişliktedir.
• Dirsekten orta parmak ucuna kadar olan uzaklık (cubit), altı avuç içi uzunluktadır.
• Dirsekten orta parmak ucuna kadar olan uzaklığın (cubit) dört katı, bir insan boyu
kadardır.
• Bir insan boyu, yirmidört avuç içi genişliği (palm) kadardır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Ansiklopedi yazarlarının ilklerinden biri olan Varro, M.Ö. 116 ile M.Ö. 27 yılları arasında hareketli bir yaşam sürmüştür. Bir çok savaşlara katılmış, Julius Caesar’ın kütüphanesindeki kitapların düzenlenmesi işinde çalışmıştır. Yaşamı boyunca yazdığı yedi eserden en önemlisi olan Disiplin, dokuz bölümden
oluşuyordu. Cevap C şıkkıdır.

De Architectura Libri Decem adlı eser, aşağıdaki on kitaptan oluşuyordu:
I. Kitap: Mimar ve Mimarlık
II. Kitap: İnşaat Malzemeleri
III. Kitap: İyon, Dor ve Korinthos Yapı Düzenleri
IV. Kitap: Tapınak Türleri ve Düzenleri
V. Kitap: Kamu Binaları
VI. Kitap: İklim ve Konut Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi
VII. Kitap: Sıva ve Sıva İşciliği
VIII. Kitap: Su Kaynakları
IX. Kitap: Astronomi, Güneş ve Su Saatleri
X. Kitap: Makineler ve Savaş Araçları

Doğru cevap A şıkkıdır.

Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarına raslayan ampirik (görgüsel) bilgi toplama
aşaması yani bilimin ilk aşaması tamamen doğuda gerçekleştiğinden, doğru cevap A'dır.

Üretim evresini dörde ayırabiliriz:
• Bilimsel bilgiye ulaşmak veya geliştirmek,
• Bilgiden faydalanarak bir ürün tasarlamak (tasarım yeteneği veya teknolojisi),
• Tasarlanan bir ürünün üretim tekniklerini belirlemek (üretim teknolojisi),
• Üretimdir.

Doğru cevap E'dir.

Deney Yöntemi: Bu yöntem gözlem yönteminin biraz daha derinleştirilmiş şekli
olup, gözlenen olayların laboratuvar ortamında sınanmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Bilimin bir takım inançlara dayandığı ifade edilir. Bunlar:
• Bilim gerçekçidir. Buna göre dış dünya özneden bağımsız ve gerçektir.
• Bilim akulcıdır. Buna göre dünya anlaşılabilir ve akla uygun bir dünyadır. Bu nedenle olguları akıl yolu ile kavramaya elverişli bir düzeni vardır.
• Bilim nedenselcidir. Buna göre doğadaki her şeyin bir nedeni vardır, doğadaki bütün olgular arasında neden-sonuç ilişkisi bulunur.
• Bilim niceldir. Buna göre var olan her şey ölçülebilirdir.

Buna göre doğru cevap E'dir.