Bilimsel Açıklama
“A durumu gerçek midir?” sorusu ne tür bir sorudur?
“A durumu gerçek midir?” sorusu sınamaya yol açan bir sorudur.
“A durumu gerçektir” önermesinde geçen A durumuna yöneltilmiş olan “A durumu niye gerçektir?” sorusu ne tür bir sorudur?
“A durumu niye gerçektir?” sorusu açıklamaya yol açan niye-sorusudur.
Bilim felsefesinde, niye-sorularına yanıt olarak yapılan açıklamaları betimlemek amacıyla ortaya konulmuş olan bilimsel açıklama modellerinin başlıcaları nelerdir?
Yasacı, birleştirici, pragmatik ve nedensel-mekanik açıklama modelleri.
Açıklanan-önerme ne demektir?
“Niye A?” biçimindeki bir soruda sözü edilen A olgusunun karşılığı olduğu “A” önermesine açıklanan-önerme denilir.
Açıklayan-önerme ne demektir?
“Niye A?” biçimindeki bir sorunun yanıtını oluşturan önermelerin bütününe açıklayan-önerme denir.
Açıklanan-önermenin, açıklayan-önermeden tümdengelimsel bir çıkarımla türetilebildiği açıklama ne tür bir açıklamadır?
Tümdengelimsel-yasacı açıklama
Açıklanan-önermenin, açıklayan-önermeden bir tümevarımsal çıkarımla türetildiği açıklama ne tür bir açıklamadır?
Tümevarımsal-yasacı açıklama
Bilim felsefesine göre olasılık çeşitleri nelerdir?
Bilim felsefesine göre olasılık çeşitleri bilgisel olasılık, varlıksal olasılık ve istatistiksel olasılıktır.
Bilgisel olasılık fonksiyonunda P(A) = 1 ne anlama gelmektedir?
P(A) = 1 eşitliği A’nın bilgisel olasılığının 1 reel sayısına eşit olması anlamına gelir.
Açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal yasa bulunan bir tümdengelimsel-yasacı açıklamaya ne ad verilir?
Olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama.
Birleştirici açıklama modelinde bir olgu nasıl açıklanır?
Birleştirici açıklama modelinde, açıklanan olgu pek çok sayıda başka açıklanan-olgularla birlikte açıklanır.
Friedman’ın Birleştirici Açıklama Modeli ne tür olguları açıklar?
Bu model, yalnız düzenliliklerin, özellikle yasaların açıklanmasına yöneliktir. Yalın olguların açıklanması ise ele alınmamaktadır.
Friedman’ın birleştirici açıklama modelinin başarılı olma koşulu nedir?
Bu açıklama modelinin başarılı olabilmesi için, açıklayan-önermenin bileşen sayısı,
açıklanan-önermelerin sayısından çok küçük olmalıdır.
Kitcher’in birleştirici açıklama modeli olguları nasıl açıklar ve açıklamanın gücü nasıl belirlenir?
Bu açıklama modeli, hem düzenlilikler ile yasaların hem de olguların açıklanmasına yönelik olup, açıklamaların birleştirici gücü bu açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının azlığı ve bu az sayıda çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının büyük olması ile tanımlanır.
Çıkarım tipi ne anlama gelir?
Çıkarım tipi, ilgili bilim insanları topluluğunun belli bir zamanda kabul ettikleri K önermeler kümesini ve bu kümenin öğelerinden oluşan çıkarımları ifade eder.
Çıkarım tipi kavramı, çıkarım şeması kavramı yardımıyla nasıl tanımlanır?
Bir çıkarım tipi aşağıdaki üçlüden oluşur:
- Bir çıkarım şeması,
- Çıkarım şemasındaki simgelerin yerine konulabilen kimi terimlerin kümeleri,
- Çıkarımın mantıksal yapısını belirleyen kurallar kümesi.
Kitcher’in birleştirici açıklama modeline göre birleştirici gücü en büyük olan bu K-dizgeleşimine ne ad verilir?
K kümesine ilişkin açıklayıcı dağarcık (explanatory store).
Bas van Fraassen tarafından ortaya konulmuş olan ve açıklamanın “Niye A?” biçiminde açıklamaya yol açan bir niye-sorusunun yanıtı olduğunu söyleyen açıklama modelinin adı nedir?
Pragmatik açıklama
Açıklama işlemini, çıkarım yapmak yerine, açıklanan-olgunun gerçekleşmesine yol açan nedensel süreçler ve nedensel etkilemeler ortaya koymaya dayandıran bilimsel açıklama modelinin adı nedir?
Nedensel-düzeneksel açıklama modeli.
Nedensel-düzeneksel açıklama modelinde, nedensel olmayan süreçlere ne ad verilir?
Sözde-süreç (pseudo-process).