Raster İşlemleri

Raster veriler (resim verileri, sayısal resimler) birbirine bitişik, komşu grid özelliğinde olan, aynı boyutlu kare şeklindeki gridlerin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır.

Vektör veriler; nokta, çizgi, alan, metin bilgisi olarak sınıflandırılabilir. Vektör verileri; koordinat (Konum ve yükseklik), ilişkiler (topoloji), ifade şekilleri (çizgi kalınlığı, çizgi özelliği, sembol, renk vb.) ve mekânsal bilgileri içermektedirler. Örnek olarak;

• İmar Planları

• Kadastro Planları

• Sayısallaştırılmış Haritalar

• Haritalar Üzerinde Yol ve Demiryolu Projeleri

Raster veriler, vektör verilere göre daha fazla alan kaplamaktadır. Bu nedenle geniş olan kaplayan raster verilerde bellek problemi ile karşı karşıya gelinebilmektedir. Raster verileri ile tabaka işlemleri daha kolay gerçekleştirilebilmektedir. Vektör veriler; vektör grafiği olarak geleneksel harita üretiminde olduğu gibi ifade edilebilmektedir. Buna karşılık raster veriler resim gibi daha karmaşık bir yapıda görünmektedir. Yani okunması ve ifade edilmesinde zorluk çekilebilmektedir.

Yeni bir referans yapısı oluşturmak için projemize kategori eklememiz gerekir. Özellikle birden fazla raster veya referans ile çalışılacak ise kategoriler rasterlarımızı sınıflandırmamızı ve rasterlar üzerindeki açma kapama gibi toplu işlem yapmamızı sağlayacaktır.

‘Raster Hazırlık’ ile proje raster verilerinin, doğru lokasyonlarına taşınması (coğrafi referanslama) işlemine tabi tutmadan önce, grafik ekran üzerinde yerleşeceği konum, pafta adına veya veri ölçeğine göre belirlenebilir. Bu sayede coğrafi referanslanacak olan raster verilerin hızlı ve kolay referanslanması sağlanır.

Raster veriye ait projeksiyon ve datum bilgileri, raster verinin lejantından temin edilebilir.

Dilim numarasının bilinmediği durumlarda ‘Merkezi Meridyen’ bölümü altından dünya sekmesine tıklayarak açılan ‘UTM 6 Dilimler’ penceresindeki Türkiye haritasından çalışma alanının bulunduğu bölgeye fare sol tuşu ile tıklayarak otomatik olarak dilim numarası belirlenebilir.

Netcad ekranına yüklenmiş raster veriler üzerinden proje üretimine başlamadan önce, raster verinin olması gereken koordinat değerlerine gönderilmesi ve ekranda orijinal boyutlarına getirilmesi için coğrafi referanslama işlemine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu işlemin gerçekleştirilebilmesi için Netcad içerisinde alternatif dönüşüm yöntemleri (afine, polinom vd.) tanımlanmıştır.

Grafik ekranda yüklü olan raster üzerinde koordinatı bilinen en az dört nokta kullanılarak gerçekleştirilen dönüşüm yöntemidir. Bu noktalar paftaların köşe koordinatları, gridler (karelaj), poligon ya da nirengi noktaları olabilir.Afin dönüşümü teorik olarak veri üzerinde belirlenen en az 3 nokta seçilerek gerçekleştirilebilir. Ancak dönüşüm hata oranının düşük ve kontrollü bir şekilde yapılabilmesi için bu işlemin köşelere yakın en az 4 nokta seçilerek yapılması daha doğru bir yöntem olacaktır.

Polinom denklemleri kullanılarak yapılan dönüşüm yöntemidir. Hata oranı Afine yön-temine göre daha azdır. Çünkü noktaların yeni yerleri polinom denklemleri kullanılarak belirlenir. Polinom dönüşüm derecelerinde kullanılacak en az kontrol nokta sayıları aşağıdaki gibidir.

• 1. Derece dönüşüm için en az 3 nokta,

• 2. Derece dönüşüm için en az 6 nokta,

• 3. Derece dönüşüm için en az 10 nokta,

• 4. Derece dönüşüm için en az 15 nokta

• 5. Derece dönüşüm için en az 21 nokta,

• 6. Derece dönüşüm için en az 28 nokta gereklidir

Dönüşümün sağlıklı yapılması için istenilen karesel ortalama hata miktarını sağlayan en küçük polinom derecesinin seçilmesi ve kontrol noktalarının raster veri üzerine homojen olarak dağıtılması sağlanmalıdır.

1. dereceden 6. dereceye kadar olan gerekli nokta sayısı P(x)=ax²+bx+c polinomu esas alınarak çözüldüğünde polinom denkleminin P(x)=(1/2) x²+(3/2)x+1 olduğu görülecektir. x=7 için P(7)=36 olacağından 7. dereceden bir dönüşüm için en az 36 nokta gerekecektir.

Bu dönüşüm şekli, referans olarak alınan dönüşüm noktalarının hata paylarını minimize etmeye yarayan işlemdir. Bu işlemin yapılması için öncesinde Afine ya da Polinom dönüşümün yapılmış olması gerekmektedir. Afin ya da Polinom dönüşümü sonrasında, dönüşüm için referans olarak kullanılan noktaların veri üzerinde olması gereken noktayı ifade etmediği durumlarda IDW yöntem ile ilgili düzeltmeler gerçekleştirilerek hata oranı düşürülebilir.

Raster dönüşümünde Karelaj Göster özelliği kullanılarak daha hassas dönü-şümler yapılabilmektedir. Dönüşüm yapacağımız raster verinin ölçeğine göre karelaj aralığıbelirleyerek, raster veri üzerinde seçilen referans noktaları ile karelaj kesişim noktaları seçilerek, coğrafi referanslama işleminde kullanacağımız referans nokta sayısını arttırabilirsiniz.

‘Raster Dönüştür’ penceresinde ‘Karelaj Göster’ butonu aktif hâle getirilir. İşleme giril-diğinde ‘Karelaj Aralığı’ penceresi açılacaktır. Dönüşüm yapacağımız pafta ölçeğine göre karelaj aralığı girilmelidir, Örneğin; 1/25000 ölçekli harita için karelaj aralığı 1000 m'dir.

Dönüşümdeki ortalama hata, kullanılan altlığın ölçeğine göre belirlenir. Gözün ayırma inceliği olarak kabul edilen 0.2 mm ile dönüşümde kabul edilebilir ortalama hataya ulaşılır. Dönüşüm hata oranının üst sınırını belirlemek için aşağıdaki formül kullanılabilir;

 Göz Yanılma Oranı X Kullanılan Altlığın Ölçeğin Paydası

Örneğin kullandığımız altlığın 1/25000 ölçekli bir harita ise ortalama hata; 0.2 mm x 25000 = 5000 mm = 5 m olmaktadır. Yani raster dönüşüm işlemi en fazla mo = ± 5 m gibi bir doğruluk ile yapılması mümkündür

Proje verilerine, belirlenen bir sınır dâhilinde veya hazır bir referans kullanılarak (pafta indeks sınırı vb.) görünürlük veya görünmezlik alanları tanımlanabilir. Bu alanlar tanımlanırken kullanıcı tarafından belirlenen farklı geometrik alanlar da kullanılabilir.

Raster veri üzerinde sağ tıklayarak ekrana açılan menüden ‘Özellikler’ işlemine girilir

Ekrana açılan ‘Referans Özellikleri’ penceresinde herhangi bir görünürlük alanı olup olmadığı görülür. Eğer yoksa, bir görünürlük alanı tanımlamak için ‘+’ butonuna tıklanır.

Netcad ekranında görünmesini istediğimiz alanda herhangi bir yere fare sol tuşu ile tıklandığında, ekrana açılan seçim penceresinde, F:2 Çevir, F3:Seç, veya ‘Yeniden Dene’ seçenekleri gelecektir. Seçmek istediğimiz alan bu uygulama için pafta indeks sınırını olsun. İlk olarak, F3: Seç şeçeneğini fare sol tuşu seçilir, daha sonra görünürlük alanı sınırı için kullanacağımız pafta indeks sınırı fare yardımı ile seçilerek görünürlük alanı tanımlama işlemi gerçekleştirilir

Görünürlük alanı tanımlama işlemi tamamlandığında ekrana açılan‘Referans Özellikleri’ penceresinde ‘Görünürlük Alanı Var’ yazıp yazmadığını kontrolediniz ve işlemi onaylamak için ilgili pencereyi ‘Tamam’ seçeneğini seçerek kapatınız

Görünürlük alanı tanımlama işlemi sonrasında ilgili işlemin gerçekleştirildiği, raster verinin sadece seçtiğimiz sınır olan pafta indeksi dâhilinde görüntülendiği gözlemlenir.

Evet kullanılabilir.

‘Referanslar > Kategori_1’ üzerinde fare sağ tuş ile açılan menüden ‘Ekle >Online Haritalar > Ekle’ işlemi seçilir.

Ekrana açılan ‘Online Harita Katmanı’ penceresinde ‘GoogleMap’ ve ‘Karma’ seçenekleri aktif hâle getirilir ve ‘Tamam’ seçeneği ile onaylanır.

Uydu görüntüsünü raster verilerin altına taşıyabilmek için ‘Referanslar’ al-tında bulunan ‘Google Karma’ görüntüsü üzerinde fare sağ tuşu ile açılan pencereden ‘İşlemler > Taşı > En Alta Taşı’ işlemine girilir.