BİLGİSAYAR DESTEKLİ HARİTA YAPIMI I

MÖ 6200 yıllarında çizildiği düşünülen Çatalhöyük haritası, harita niteliği taşıyan ilk eser olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Picard tarafından ölçülmüş olan yayın kuzeye ve güneye doğru genişletilerek ölçülmesi çalışmalarının ekvator bölgesinde basık bir elipsoit modeli çıkarması üzerine Paris Bilimler Akademisi ekiplerince, ekvator bölgesinde ve kutup bölgesinde triyangulasyon yöntemiyle yay uzunluğunun ölçülmesine karar verilmiştir. Kutup bölesindeki 1 derecelik yay uzunluğu 111.949 km, Ekvator bölgesindeki 1 derecelik yay uzunluğu ise 110.600 km ölçülerek, Dünya’nın şekline ilişkin kutuplarda basık dönel elipsoit modeli jeodezik ölçüler yardımıyla kanıtlanmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Teorik kartografyanın şu konuları içerdiği bilinmektedir:

Haritacılık bilimi ve tarihi

Haritaların irdelenmesi

Harita projeksiyonları

Grafik gösterim yöntemleri

Yakın bilim dalları ile ilgili araştırmalar.

Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Haritaların gösteriminde kullanılan ölçeğin küçülmesiyle elde edilecek
doğruluk derecesi de düşmektedir. Aynı şekilde haritaların ölçeğinin küçülmesiyle kartografik anlamda istenilen her bilginin haritalarda gösterimi de olanaksızdır. Bu açıdan bakıldığında haritaların üretilirken amaca uygun olarak eksiksiz tasarlanması, bir bütünlük göstermesi gerekmektedir. Bu açıklamadan hareketle, doğru cevabın B seçeneği olduğu görülmektedir.

Yazılar ve diğer özel işaretlerin okunabilirliğinin, bu işaretlerin haritalarda
bulunan konumlarına, kontrast ayarlarına, çıktı kalitesine ve ekran çözünürlüğüne bağlı olduğu görülmektedir. Ayrıca, estetiklik kapsamında ise, harita tasarımında kullanılan donanımların çözünürlüğünün yüksek olması ve baskı kalitesinin iyi olması gerekmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Haritalar sınıflandırılırken kullanım amaçlarına, ölçeklerine ve yapım yöntemlerine göre sınıflandırılırlar. Haritaların yapım yılları, sınıflandırma kıstasların birisi değilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ölçeklerine göre sınıflandırmada kullanılan büyük, orta ve küçük kavramları, ölçek değeri ile değil, ölçek değerinin tersi ile orantılı olacak şekildedir. Ölçek değeri ölçeğin paydasındaki sayıyı ifade etmektedir. Dolayısıyla, 25000 ve üzeri ölçek değerindeki haritalar büyük ölçekli iken 1000000 ve altındaki ölçek değerindeki haritalar küçük ölçekli olarak değerlendirilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Haritada ölçek, harita üzerinde bir uzunluğun arazideki gerçek uzunluğa oranı olarak tanımlanmaktadır. Bu durumda ölçek,  0.05 (m) / 5000 (m)  hesabı ile 1:100000 olarak bulunur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Nokta, sistemin başlangıç noktasından geçen düzlemlere göre, ya noktayı orijine bağlayan doğrultuda uzunluk ve bu doğrultunun düzlemlerle yapmış olduğu açılarla ya da düzlemlere olan dik uzaklıklarla gösterilir. Sırasıyla bu gösterim türlerine kutupsal koordinat yöntemi ve dik koordinat yöntemi adı verilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Elipsoidal koordinat sisteminin başlangıcı, elipsoidin merkezidir. Z ekseni,
elipsoidin küçük ekseni ile çakışıktır. X ekseni, başlangıç meridyeni düzlemi ile ekvator düzleminin ara kesitidir. Y ekseni bir sağ el sistemi oluşturacak şekilde seçilmiştir. Bir P noktasının konumu x,y,z elipsoidal dik koordinatlar ile belirlenebilir. Oysa, (r, ɵ) polar koordinatlar elipsoidal koordinatlarda kullanılmamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

973 ve 1051 yılları arasında yaşamış olan ve Coğrafya alanında zamanının en önemli çalışmalarını yapan Müslüman Türk bilim adamı Biruni'dir.

Anaximenes’in düşüncelerini takip eden Hecataeus (MÖ 550-476) ise ilk Dünya haritasını yapan kişi olarak bilinmektedir.

Bu görüş, ilk olarak elipsoit parametrelerini belirlemek üzere yay ölçülerini dengeleyen Legendre (1752-1833) ve en küçük kareler yöntemine göre triyangulasyon ağı dengelemesi yapan Gauss (1777-1855) tarafından ortaya konulmuştur.

Artan matematiksel genelleme esasına göre Dünya’nın şekline ilişkin kullanılan ölçü ve referans yüzeyleri düzlem-küre-elipsoit-jeoit-dünya şeklinde sıralanmaktadır.

Pratik Kartografya;
Kartografik ürünlerin ortaya çıkarılması için uygulama alanları olan,

-Harita tasarımı
-Haritaların basım teknikleri
-Haritaların çizimi
-Haritaların çoğaltılması konularını kapsar.

Teorik Kartografya;
Pratik kartografyanın esaslarını ve çalışma alanlarını belirlemek amacıyla,

-Haritacılık bilimi ve tarihi
-Harita projeksiyonları
-Grafik gösterim yöntemleri
-Haritaların irdelenmesi
-Yakın bilim dalları ile ilgili araştırmalar konularını içerir.

Yatay konum için hesap yüzeyi olarak elipsoit alınır.

Özel harita türleri:

-Kadastral Haritalar
-Şehir Haritaları
-Ulaşım Haritaları
-Bilim Haritaları
-Turizm Haritaları
-Tematik Haritalar olarak sıralanmaktadır.

Eğri bir yüzey üzerindeki bilgilerin harita düzlemine aktarılmasına harita projeksiyonu denir.

haritadaki alan F’, arazideki alan F ve ölçek değeri M olmak üzere,

F’/F = 1/M²

F’/20km²=1/10000²

F’=1x20km²/10000²=0,2m² dir.