Bilgisayar Destekli Harita Yapımı Kapsamında 3 Boyutlu Modellemede Ek Komutlar

3 boyutlu çizim yapılırken öncelikle 2 boyuttaki cisimleri yükseltmek ile işe başlanır devamında ise çizilen objenin kendi içinde yükseklik değerlerinin, eğriliğinin ve açısının farklı parçalarına girilmesi sağlanır. Bu işlemin yapılabilmesi için oluşturulmuş ek komutlar kullanıcıya kolaylık sağlamaktadır.

AutoCAD programında çizim yaparken genellikle plan görünüm çalışılır. Fakat 3 boyutlu çalışmalarda plan görünümü işlevsel değildir. Aksine izometrik ve farklı açılardaki görünüm, çizilen nesnelerin daha iyi algılanmasını sağlar. Ekranı nesnelerin görünümü açısından daha işlevsel bir konuma getirmek için viewports komutu rahatlıkla kullanılabilir.

Viewports komutunu uygulayabilmek için önce ekrana 10 x 10 birimlik bir kare çizelim.
Çizilen kareyi extrude komutu ile 15 birim derinlik verelim. Kare oluştuktan ve extrude komutu uygulandıktan sonra ekran görünümleri üzerinde değişiklikleri daha iyi algılayabileceğiz.AutoCAD ekranını 4 eşit parçaya ayırmak ve farklı görünümleri elde etmek için; View > Viewports > 4 Viewports işlemi gerçekleştirilir.İşlem gerçekleştikten sonra dört alana bölünmüş fakat hepsi top (üst) görünüm olan AutoCAD ekranı belirmiştir. Dört alana ayrılmış bu ekranda, her alan için farklı bir görünüm atandığından çizilen herhangi nesnenin aynı anda dört görünümünü de elde etmek mümkündür.Ekrandaki dört görünümünde farklı olması istendiğinde, her bir kare için Views sekmesinden ayarlamalar yapılabilir. Bunun için öncelikle değiştirilmek istenen alan seçilir. Şekil 8.4’ te AutoCAD ekranında sol üst köşe seçilmiştir. Bu alan seçili iken Views > Top işlemi gerçekleştirilse sol üst köşe, üst görünüme sahip olacaktır.Aynı işlemi sağ üst köşedeki alan için uygulayarak ön görünüm elde etmek için; Views> Front sekmesini kullanabiliriz.Aynı işlemi sağ alt köşedeki alan için uygulayarak sol görünüm elde etmek için; Views > Left sekmesini
kullanabiliriz.

Viewports komutu yardımıyla tek ekran üzerinde 4 farklı görünüm elde etmiş olduk. Farklı görünümlerle çalışmanın avantajı, plan üzerinde bir çalışma yapılırken, izometric görünüşte de nesnelerin nasıl şekillendiği konusunda takip mekanizmasını kolaylaştırarak daha kontrollü çizimler yapılmasının sağlanmasıdır.

Extrude faces komutu, çizilen 10 x 10 x 15 birimlik dikdörtgeni yeniden extrude komutu ile yükseltmek veya alçaltmak için kullanılır.

Oluşturduğumuz dikdörtgeni 1 birim daha yükseltmek istediğimizde; Home > Solid Editing > Extrude Faces sekmesi seçilir.Daha sonra izometrik görünümde nesne seçilir. Seçilen nesnenin tümünde değil, sadece üst yüzeyinde işlem yapılacaktır. Fakat nesne seçildiği anda sadece üst yüzeyi seçilmez ve bu seçim alt tabakaları da etkiler. Alt tabakalardaki seçimleri iptal etmek için; Command satırına “Remove” yazılarak Enter ‘a basılır ve hangi çizginin seçimi iptal edilmek isteniyorsa o çizgi tıklanır ve işlem biter. Artık elimizde sadece üst yüzeyi seçili bir nesne vardır ve nesne üzerinde uygulanacak işlemler sadece üst yüzeyi etkileyecektir.Üst yüzey için uygulanacak extrude komutu, remove işleminin hemen ardından yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, remove işleminden hiç çıkılmadan extrude komutunun aktif edilmesidir.Extrude komutu uygulanırken 1 birim girilir ve dikdörtgen toplamda 16 birime yükselmiş olur. Eğer yeniden extrude etme komutunda, negatif sayı değeri vermiş olsaydık, bu seferde nesne önceki halinden daha alçak olacaktı.

Extrude komutunun, kısa komutu ‘ext’ dir. Extrude komutunu aktif hale getirmek için komut satırına ‘ext’ yazılıp enter’a basılır.

Rotate faces komutu, bir nesnenin seçili herhangi yüzeyini belirli bir derece kırma işlemidir.

Rotate faces komutu için Modify > Solid Editing > Rotate Faces sekmesi seçilir.Bir nesneyi seçtikten sonra, fazla seçilen yüzeyleri iptal etmek için yine remove komutu uygulanır. Remove komutundan tam olarak çıkmadan rotate faces komutuna devam edilir. 2 boyutlu çizimde rotate komutu uygulanırken bir referans noktası belirlenir, 3 boyutta ise referans noktası, noktasal olarak değil düzlemsel olarak alınır. Bu nedenle rotate faces komutunun referansı, nesnenin herhangi çizgisi olur. Referans çizgisi belirlendikten sonra command satırına döndürme açısı olarak (-20) değeri verilmiştir. Değerin (-) olmasının sebebi, rotate edilecek yüzeyin üst yüzeyden aşağı seviyede olmasını sağlamaktır. Eğer döndürme açısının +20 değerini verseydik bu seferde yüzey, yukarı doğru yönlenecektir.Rotate açısının değerini -20 verdikten sonra enter’a basılır ve işlem tamamlanır.

Color faces, 3 boyutlu olarak çizilen bir nesnenin seçili yüzeylerinin boyanmasını sağlayan komuttur.

Bu komutu gerçekleştirmek için Modify > Solid Editing > Color Faces sekmesi seçilir.Color Faces sekmesi aktif edildikten sonra boyanılması istenilen yüzey seçilir. Fazladan gelen yüzeylerin, remove komutu ile seçimi iptal edildikten sonra işleme devam edilir. Arzu edilen renk, renk skalasından seçilerek OK’ a tıklanır. Böylelikle istenilen yüzey boyanmış olur.

Color faces işlemi gerçekleştikten sonra, sadece seçilen yüzeyin çizgileri renk değiştirir. Aslında işlem yüzeysel bir boyamadır fakat normal görünümde yüzeyin rengi gözükmeyerek sadece yüzey çizgilerinin renk değişimi gözlenir. Boyanılan yüzeyin rengini görmek için; Visualize > Visual Styles > Conceptual sekmesi seçilir.İşlem gerçekleştikten sonra izometrik görünümde renk değişimleri rahatlıkla gözlemlenir.

Imprint edges; 3 boyutlu nesnelerin yüzeyine baskı işlemekte kullanılan bir komuttur.

Komutu uygulamalı görmek için; 10 x 10 x 16 birimlik dikdörtgenin üst yüzeyine değişik şekiller işlenebilir. Nesnenin üst yüzeyine başka bir nesne çizmek için öncelikle elevation değeri belirtilmelidir. Dikdörtgen yüksekliği Extrude Faces komutunu gerçekleştirdikten sonra 16 birim oluğu için elevation (yükseklik) değerini 16 birim olarak girmeliyiz. Bunun için kısa yol; Elev > Enter > 16 > Enter girilir ve yeni çizilecek nesnenin yüksekliği belirlenmiş olur.Elevation değerinin aktif edilmesinin ardından, çizimi gerçekleştirmek için yeni çizilecek olan objenin uzunluğuna ve genişliğine ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun için önce obje seçilir sonra, Home > Polysolid> h > 1 > w > 0.5 > Enter’ a basılır ve dikdörtgenin yüzeyine arzu edilen bir nesne çizilir. Enter’a basarak işlem bitirilir. Burada yüksekliği, w ise genişliği temsil eder. Üst yüzeye motif işlemek için başlangıç olarak; Home > Polysolid sekmesini seçilir.Yükseklik değerini vermek amacıyla; h >1> Enter komutu gerçekleştirilmiştir.Yeni oluşacak şeklin genişliğini belirlemek amacıyla; w > 0.5 > Enter komutu gerçekleştirilmiştir.Genişlik ve yükseklik işlemlerini gerçekleştirerek, komuttan çıkmadan üst görünümde bir A harfi çizilir.Ayrı ayrı oluşturulan çizgileri union komutu ile birleştirelim. Union komutu için; command satırına union yazılarak enter’a basılır, birleştirilecek nesneler seçilerek yine enter’a basılır ve işlem biter.Üst yüzeye çeşitli nesneler çizildikten sonra asıl komutu artık uygulayabiliriz. Bunun için; Modify > Solid Editing > Imprint Edges sekmesi seçilir.Imprint Edges komutunu gerçekleştirmek için, önce ana nesne seçilir, ardından yüzey üzerindeki nesne (motif olması istenilen obje) seçilir. Command satırında yazan objenin aslını sil komutuna yes’in kısaltılmışı olan “y” yazılarak enter’a basılır, böylece işlem biter. Aynı süreç diğer nesneler için de geçerlidir. Komuttan çıkmadan doğrudan yüzeydeki başka bir nesne (daire) seçilir, enter’a basılır ve command satırına y yazıldıktan sonra hem nesnenin dışa çıkan fazlalıkları kesilir hem de nesne motif olarak üst yüzeye işlenmiş duruma gelir.

Her biri bağımsız olan motifler; Home > Solid Editing > Color Faces sekmesi tıklanır istenilen yüzey seçilir ve istenilen renge boyanır. Command satırına “Shade” yazılarak Enter’a tıklandığında asıl renklendirme ortaya çıkacaktır. 

Copy Edges; sadece seçilen kenarı kopyalama işlevini gören komuttur.

Home > Solid Editing > Copy Edges sekmesi tıklanır.Kopyalanması istenen kenar seçilir ve taşınarak kopyalanır.

Bir nesnenin tümü döndürülmek istendiğinde kısa yol olarak, nesnenin tamamı seçilir, command satırına “ro” yazılarak enter’a basılır. Böylelikle nesnenin herhangi bir köşesi tutularak rahatlıkla döndürülebilir.Döndürme işleminde sol veya sağ görünüm ekranı ile çalışmak daha verimli olacaktır.

Array; bir nesnenin tamamını belirli aralıklarla, belirli mesafelerde ve istenilen miktarda kopyalama
komutudur. Bu komutu uygulamak için önce; Modify > Rectangular Array sekmesi tıklanır.Sekme tıklandıktan sonra obje seçilir, enter’a basılır. Ana giriş ekranı açılır. Command satırında beliren, rows (satır) değeri olarak 10 birim, columns (kolon) sayısı için 10 birim, level (kat sayısı) için 1 birim, between (mesafe) değerleri için 10 birim yazılarak enter’a basılır.Oluşturduğumuz nesneyi copy ve rotate gibi temel komutlardan yararlanarak bir kutu elde edelim. Bunun için ekrandaki tüm görünüm şekillerini kullanmamız daha doğru bir çizim yapmamızı sağlayacaktır.Kutu oluşturmak için yüzeyleri kopyalamak, döndürmek, aynalamak gibi Auto-CAD programındaki
temel komutlar kullanılmıştır. Bu komutları 3 boyutlu çizimlerde kullanırken sol ve ön görünüşten yararlanmak işlemleri daha kolay kılacaktır. Bu görünüş şekilleri, hizalama açısından daha verimli çalışırlar. Biz de kutumuzu oluştururken özellikle sol ve ön görünüşten yararlanıp, izometrik görüşten de nesnemizi kontrol ederek çizimimizi oluşturduk. 

Çizilen bir nesnenin farklı bakış açılarından kamera ile görüntüsünün alınması mümkündür. Bu işlem için; Visualize > camera > create camera sekmesine tıklanır.Komut tıklandıktan sonra çalışılan ekranda kamera belirir. Görmek istenilen açı tutturularak kamera işlevsel hale getirilir.Görüntülenmek istenilen kamera açısı için Top (Üstten görünüş) yazan yere tıklanarak Custom model views’dan Camera 1 seçilir.Eğer fotoğrafın bakış açısı değiştirilmek istenirse, kamera simgesinin üzerine bir kez tıklanarak hareket ettirilmesi yeterli olacaktır. Yeni oluşan görüntü Camera Preview ekranında belirir.Kamera açısı ile elde ettiğimiz görüntüyü saklamak istediğimizde ise; komut satırına View yazılarak enter tuşuna basılır.Ekrana gelen View Manager penceresi “New” sekmesini tıklayınız.Karşımıza gelen New View/Shot Proporties penceresinde, view name olarak Perspektif_1 adı verildi, OK sekmesi tıklandıktan sonra görüntü saklanmıştır.Sol üst ekranı tekrar üst (plan) görünümüne alalım (Şekil 8.49) ve saklanan kamera görüntüsünü çağıralım; View > Named Views sekmesi tıklanır, gelen ekranda Model Views altında kaydedilen Perspektif1 seçilir. Ardından Set Current sekmesine tıklanıp, Apply aktif edildiğinde plan görüntüsünün yerine saklanan kamera görüntüsü getirilmiş olur.