BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET

"Kullanan öder" modeli gerçek talep miktarının ortaya çıkmasını sağlayacağı iddia edilen finansman modelidir. Bu modelin mantığına göre, yüz yüze hizmet almak yerine e-Devlet hizmetleri yoluyla işlemlerini gerçekleştiren bireyler hizmete daha hızlı, kolay ve düşük maliyetle ulaşıyor olmanın bedelini küçük bir ek ücret (hizmet kullanım bedeli) vasıtasıyla ödemeye de razı olabilirler.
Kullanan öder modeline göre, tüm vergi verenlerden değil, sadece e-Devlet hizmetlerinin kullanıcılarından bir kullanım harcı/payı alınması adil bir çözüm olacaktır. Bu tür bir kullanım ücretinin hem hizmeti kullanmayanları haksız yere ödeme yapmaktan kurtaracağı, hem de söz konusu hizmete yönelik gerçek talep miktarını ortaya çıkartacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla ücretsizken yoğun talep gösterilen hizmetler için kullanım ücreti modeline geçilmesinin, söz konusu talebi de daha makul noktalara doğru azaltacağı öngörülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Güney Kore, Ulusal Bilgi Toplumu Ajansı eliyle sayısal bölünmenin çeşitli boyutlarına yönelik ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapmaktadır. Bu amaçla Güney Kore'de 2003 yılından bu yana bir sayısal bölünme endeksi çıkartılmakta ve endeks verileri sayısal bölünmeyi azaltmayı amaçlayan kamu politikaları için temel bir veri kaynağı olarak kullanılmaktadır. Güney Kore Sayısal Bölünme Endeksi'nin periyodik olarak ölçtüğü kategoriler şunlardır; teknolojiye erişim (access), teknoloji kullanım yetenekleri (skills), kullanım niceliği (utilization-quantity), kullanım niteliği (utilization-quality) ve genel toplamdır (total). Doğru cevap E'dir.

Türkiye bağlamında e-Devlet uygulamalarının performansının ölçümü ve değerlendirilmesi, sayısal bölünmenin ölçümü ve azaltılması ile e-Devlet birikim ve uygulamalarının ihracı konularında araştırmalar yapılması, e-Devlet alanının geleceğinin şekillendirilmesi için yararlı bulgular sunabilir. Doğru cevap C'dir.

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı'nın 30. Maddesi "Sayısal Bölünme Endeksi Oluşturulması" eylemini içermektedir. Bu eylemde sorumlu kuruluş olarak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) belirlenmiştir. Öngörülen endekste, erişim, sahiplik, kullanım ve fayda gibi alt endekslere ait göstergeler üzerinden (i) düşük gelir grubundaki, (ii) orta yaş ve üstü, (iii) engelli, (iv) kadın, (v) kırsal kesimde ikamet eden ve (vi) az gelişmiş bölgelerde yaşayan bireylerin teknoloji sahipliği ve kullanımı bakımlarından ortalama nüfustan ne kadar farklı olduğunun ölçülmesi planlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı ile TÜRKSAT'ın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki e-Devlet sistemini kurmak ve geliştirmek amacıyla yürüttüğü  e-KKTC Projesi, Türkiye'nin e-Devlet alanındaki birikim ve uygulamalarının ihracı konusuna somut bir örnek oluşturmaktadır. KKTC'deki nüfusun Türkiye'ye nazaran çok daha az, coğrafi alanın/ölçeğin küçük, proje öncesinde kamu kurumlarında gerçekleştirilen e-Devlet uygulamalarının nispeten ilk aşamalarda olması, elektronik imza yüklü e- kimlik kartlarının dağıtımının tamamlanması gibi faktörler, bilgi ile deneyim transferinde merkezî ve süratli bir yapılanmayı mümkün kılmıştır. Doğru cevap C'dir.

E-Devlet literatüründe büyük veri (big data) ve açık veri (open data) kavramları yakından bağlantılı görülmekte ve birlikte değerlendirilmektedir. büyük verinin açık veri olması daha muhtemeldir; çünkü veri açık veri hâline geldikçe birçok farklı aktörün yürüttüğü büyük veri analizlerine daha fazla konu olabilmektedir. Ayrıca bu iki kavramın beraber ve yakından ilişkili olarak ele alınmasının, kamu yönetimlerinin işleyişini daha şeffaf ve hesap verebilir bir hâle getirdiği ve kişisel verilerin mahremiyetinin korunmasını kolaylaştırdığı da savunulmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Genelde kamu yönetiminde ve özelde e-Devlet alanında oyunlaştırma stratejileri, vatandaş-devlet ilişkilerinde etkileşimi, farkındalığı ve yaratıcı fikirlerin üretimini artırabilir. Bazı yazarlar, hükümetlerin açık yönetişim platformlarına halk katılımını desteklemek amacıyla; devlet-vatandaş diyaloğunu geliştirmek, katılım konusunda halkı eğitmek, halktan geri bildirim almak ve bireyleri kamusal amaçlar için harekete geçirmek hedeflerine erişmek için oyunlaştırma stratejilerini kullanabileceğini savunmuşlardır. Doğru cevap D'dir.

E-Devlet alanında genel kabul görmüş elektronik etkileşim kategorileri, uygulamada ve akademik literatürde (1) devletten vatandaşa (G2C), (2) devletten devlete (G2G) ve (3) devletten özel sektöre (G2B) olarak belirlenmiştir. Ancak yeni gelişmeler yeni bazı e-Devlet etkileşim kategorilerini de gerekli kılmıştır. Bu bağlamda önerilen e-Devlet alanındaki yeni bazı e-Devlet kategorileri, devletten STK'lere (G2NGO), devletten uluslararası kuruluşlara (G2IO), makineden makineye (M2M) ve vatandaştan vatandaşa (C2C) olarak sıralanabilir. Doğru cevap B'dır.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 2016–2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı I. Değerlendirme Raporu'nda eylem gerçekleştirme adımları; (1) konuların belirlenmesi, (2) akademik program çalışmaları yapılması, (3) teşvik mekanizmasının oluşturulması, (4) yükseköğretim müfredatı güncelleme çalışmalarının yapılması, (5) işbirliğini güçlendirecek platformların oluşturulması ve (6) kütüphane, bilgi sistemi ve katalog oluşturulması olarak sıralanmıştır. Doğru cevap B'dir.

E-Devlet Araştırmaları Programı'ndan (EDAP) sorumlu kuruluş olarak Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı; ilişkili kuruluşlar olarak da Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TODAİE, TÜBİTAK, YÖK, ÖSYM, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör belirlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

E-Devlet alanında yaşanan teknolojik sorunlardan birincisi, altyapıdaki eksikliklerdir. Küresel e-Devlet sıralama ve kıyaslama çalışmalarında Türkiye’nin sıralamasını belirleyen faktörler içerisinde altyapıya ilişkin bulgulara bakıldığında bu konuda gelişme sağlanması gerektiği anlaşılmaktadır.

E-Devlet alanında yaşanan teknolojik sorunlardan birincisi, altyapıdaki eksikliklerdir. Küresel e-Devlet sıralama ve kıyaslama çalışmalarında Türkiye’nin sıralamasını belirleyen faktörler içerisinde altyapıya ilişkin bulgulara bakıldığında bu konuda gelişme sağlanması gerektiği anlaşılmaktadır. 

Gerek merkezî idare gerekse de yerel yönetimler düzeyinde yürütülen e-Devlet faaliyetlerinde yaşanan en önemli sorunlardan biri, uzman ve deneyimli bilişim personeli istihdam etmek ve elde tutmak alanındadır. 

E-Devlet faaliyetlerinin temel finansman kaynağı, gerek dünyada gerekse Türkiye’de çoğunlukla vergi gelirleridir. Bununla birlikte bu faaliyetlerde vergiler yoluyla kamu finansmanı dışında farklı finansman modellerinin de kullanılabileceği fikri, e-Devlet literatüründe detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

E-Devlet alanında yaşanan teknolojik sorunlardan birincisi, altyapıdaki eksikliklerdir. Küresel e-Devlet sıralama ve kıyaslama çalışmalarında Türkiye’nin sıralamasını belirleyen faktörler içerisinde altyapıya ilişkin bulgulara bakıldığında bu konuda gelişme sağlanması gerektiği anlaşılmaktadır. 

Gerek merkezî idare gerekse de yerel yönetimler düzeyinde yürütülen e-Devlet faaliyetlerinde yaşanan en önemli sorunlardan biri, uzman ve deneyimli bilişim personeli istihdam etmek ve elde tutmak alanındadır. 

E-Devlet uygulamaları bağlamında anılabilecek en önemli siyasi sorun alanı, siyasi sahiplenme ve destek eksikliğidir. Bu sorun merkezi yönetim düzeyinde olduğu kadar yerel yönetimler düzeyinde de geçerlidir.

E-Devlet alanında yaşanan teknolojik sorunlardan birincisi, altyapıdaki eksikliklerdir. Küresel e-Devlet sıralama ve kıyaslama çalışmalarında Türkiye’nin sıralamasını belirleyen faktörler içerisinde altyapıya ilişkin bulgulara bakıldığında bu konuda gelişme sağlanması gerektiği anlaşılmaktadır. 

Türkiye’de e-Devlet faaliyetlerini düzenleyen mevzuat, daha önce de vurgulandığı gibi, temel bir “çatı” kanun bünyesinde değil, farklı yasa ve yönetmeliklerde dağınık bir şekilde bulunmaktadır.

E-Devlet uygulamaları bağlamında anılabilecek en önemli siyasi sorun alanı, siyasi sahiplenme ve destek eksikliğidir. Bu sorun merkezi yönetim düzeyinde olduğu kadar yerel yönetimler düzeyinde de geçerlidir.

E-Devlet uygulamaları bağlamında anılabilecek en önemli siyasi sorun alanı, siyasi sahiplenme ve destek eksikliğidir. Bu sorun merkezi yönetim düzeyinde olduğu kadar yerel yönetimler düzeyinde de geçerlidir.

Gerek merkezî idare gerekse de yerel yönetimler düzeyinde yürütülen e-Devlet faaliyetlerinde yaşanan en önemli sorunlardan biri, uzman ve deneyimli bilişim personeli istihdam etmek ve elde tutmak alanındadır. Dolayısıyla insan kaynakları perspektifinden ele alındığında, e-Devlet konusunda yetişmiş uzman personelin nasıl istihdam edileceği, nasıl yetiştirileceği ve nasıl kaybedilmeyeceği/ elde tutulacağı meseleleri acil ve detaylı bir şekilde ele alınmalıdır.

Türkiye’de e-Devlet faaliyetlerini düzenleyen mevzuat, daha önce de vurgulandığı gibi, temel bir “çatı” kanun bünyesinde değil, farklı yasa ve yönetmeliklerde dağınık bir şekilde bulunmaktadır. Bazı ülkelerse e-Devlet faaliyetlerine ilişkin temel bir yasa çıkartmıştır.

Büyük veri, veri üretim kaynaklarının artması ve çeşitlenmesi sonucunda uygarlık tarihinde görülmemiş miktarlara ulaşan, karmaşık, birçok veri türünü (yazı, rakam, görüntü, ses, vb.) içeren ve ancak gelişmiş bilgisayarlar/yazılımlar vasıtasıyla hakkıyla analiz edilebilen veriler için kullanılan genel isimdir.

Büyük veri ile ilişkili olarak incelenen ikinci kavram olan açık veri, e-Devlet çalışmaları bağlamında, kamu sektörünün elindeki idari, siyasi, askeri veya mali açıdan gizlilik içermeyen verilerin vatandaşlar, sivil toplum kuruluşları ve özel şirketler gibi devlet dışı aktörlerin kullanımına açılması anlamına gelir. Verilerin açık hâle getirilmesindeki temel varsayım, bu verilerin kamu kurum ve kuruluşları elinde atıl bir biçimde durduğu, hâlbuki devlet-dışı aktörlerin bu verileri kullanarak toplumsal ve ekonomik katma değeri yüksek yeni bilgi ve hizmetler üretebileceğidir.

Türkçe’ye “kayıt zinciri” ya da “blokzincir teknolojisi” olarak çevrilen İngilizce blockchain kavramı, son yıllarda gerek özel sektörde gerekse de kamu sektöründe kullanımı katlanarak artan bir teknolojidir. Kayıt zinciri, merkezi değil, dağıtık bir teknolojidir; çünkü tek bir merkez tarafından yönetilmez ve kaydedilmez. Şeffaflık sağlar; çünkü kayıt sisteminin içeriği ve işleyişi tüm taraflara açıktır. Kayıt işleminin tüm taraflarına kaydın bir kopyası verilir. Kayıt/veri tahrifatı yoluyla sahtecilik yapılmasını önler. Dolayısıyla güvenlik düzeyi yüksektir. Tüm bu özellikleri nedeniyle blokzincir teknolojisi alternatif kayıt yöntemlerine göre daha basit, hızlı ve düşük maliyetli bir veri kayıt yöntemidir