BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET - Deneme Sınavı - 6

"Kullanan öder" modeli gerçek talep miktarının ortaya çıkmasını sağlayacağı iddia edilen finansman modelidir. Bu modelin mantığına göre, yüz yüze hizmet almak yerine e-Devlet hizmetleri yoluyla işlemlerini gerçekleştiren bireyler hizmete daha hızlı, kolay ve düşük maliyetle ulaşıyor olmanın bedelini küçük bir ek ücret (hizmet kullanım bedeli) vasıtasıyla ödemeye de razı olabilirler.
Kullanan öder modeline göre, tüm vergi verenlerden değil, sadece e-Devlet hizmetlerinin kullanıcılarından bir kullanım harcı/payı alınması adil bir çözüm olacaktır. Bu tür bir kullanım ücretinin hem hizmeti kullanmayanları haksız yere ödeme yapmaktan kurtaracağı, hem de söz konusu hizmete yönelik gerçek talep miktarını ortaya çıkartacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla ücretsizken yoğun talep gösterilen hizmetler için kullanım ücreti modeline geçilmesinin, söz konusu talebi de daha makul noktalara doğru azaltacağı öngörülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Güney Kore, Ulusal Bilgi Toplumu Ajansı eliyle sayısal bölünmenin çeşitli boyutlarına yönelik ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapmaktadır. Bu amaçla Güney Kore'de 2003 yılından bu yana bir sayısal bölünme endeksi çıkartılmakta ve endeks verileri sayısal bölünmeyi azaltmayı amaçlayan kamu politikaları için temel bir veri kaynağı olarak kullanılmaktadır. Güney Kore Sayısal Bölünme Endeksi'nin periyodik olarak ölçtüğü kategoriler şunlardır; teknolojiye erişim (access), teknoloji kullanım yetenekleri (skills), kullanım niceliği (utilization-quantity), kullanım niteliği (utilization-quality) ve genel toplamdır (total). Doğru cevap E'dir.

Türkiye bağlamında e-Devlet uygulamalarının performansının ölçümü ve değerlendirilmesi, sayısal bölünmenin ölçümü ve azaltılması ile e-Devlet birikim ve uygulamalarının ihracı konularında araştırmalar yapılması, e-Devlet alanının geleceğinin şekillendirilmesi için yararlı bulgular sunabilir. Doğru cevap C'dir.

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı'nın 30. Maddesi "Sayısal Bölünme Endeksi Oluşturulması" eylemini içermektedir. Bu eylemde sorumlu kuruluş olarak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) belirlenmiştir. Öngörülen endekste, erişim, sahiplik, kullanım ve fayda gibi alt endekslere ait göstergeler üzerinden (i) düşük gelir grubundaki, (ii) orta yaş ve üstü, (iii) engelli, (iv) kadın, (v) kırsal kesimde ikamet eden ve (vi) az gelişmiş bölgelerde yaşayan bireylerin teknoloji sahipliği ve kullanımı bakımlarından ortalama nüfustan ne kadar farklı olduğunun ölçülmesi planlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı ile TÜRKSAT'ın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki e-Devlet sistemini kurmak ve geliştirmek amacıyla yürüttüğü  e-KKTC Projesi, Türkiye'nin e-Devlet alanındaki birikim ve uygulamalarının ihracı konusuna somut bir örnek oluşturmaktadır. KKTC'deki nüfusun Türkiye'ye nazaran çok daha az, coğrafi alanın/ölçeğin küçük, proje öncesinde kamu kurumlarında gerçekleştirilen e-Devlet uygulamalarının nispeten ilk aşamalarda olması, elektronik imza yüklü e- kimlik kartlarının dağıtımının tamamlanması gibi faktörler, bilgi ile deneyim transferinde merkezî ve süratli bir yapılanmayı mümkün kılmıştır. Doğru cevap C'dir.

E-Devlet literatüründe büyük veri (big data) ve açık veri (open data) kavramları yakından bağlantılı görülmekte ve birlikte değerlendirilmektedir. büyük verinin açık veri olması daha muhtemeldir; çünkü veri açık veri hâline geldikçe birçok farklı aktörün yürüttüğü büyük veri analizlerine daha fazla konu olabilmektedir. Ayrıca bu iki kavramın beraber ve yakından ilişkili olarak ele alınmasının, kamu yönetimlerinin işleyişini daha şeffaf ve hesap verebilir bir hâle getirdiği ve kişisel verilerin mahremiyetinin korunmasını kolaylaştırdığı da savunulmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Genelde kamu yönetiminde ve özelde e-Devlet alanında oyunlaştırma stratejileri, vatandaş-devlet ilişkilerinde etkileşimi, farkındalığı ve yaratıcı fikirlerin üretimini artırabilir. Bazı yazarlar, hükümetlerin açık yönetişim platformlarına halk katılımını desteklemek amacıyla; devlet-vatandaş diyaloğunu geliştirmek, katılım konusunda halkı eğitmek, halktan geri bildirim almak ve bireyleri kamusal amaçlar için harekete geçirmek hedeflerine erişmek için oyunlaştırma stratejilerini kullanabileceğini savunmuşlardır. Doğru cevap D'dir.

E-Devlet alanında genel kabul görmüş elektronik etkileşim kategorileri, uygulamada ve akademik literatürde (1) devletten vatandaşa (G2C), (2) devletten devlete (G2G) ve (3) devletten özel sektöre (G2B) olarak belirlenmiştir. Ancak yeni gelişmeler yeni bazı e-Devlet etkileşim kategorilerini de gerekli kılmıştır. Bu bağlamda önerilen e-Devlet alanındaki yeni bazı e-Devlet kategorileri, devletten STK'lere (G2NGO), devletten uluslararası kuruluşlara (G2IO), makineden makineye (M2M) ve vatandaştan vatandaşa (C2C) olarak sıralanabilir. Doğru cevap B'dır.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 2016–2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı I. Değerlendirme Raporu'nda eylem gerçekleştirme adımları; (1) konuların belirlenmesi, (2) akademik program çalışmaları yapılması, (3) teşvik mekanizmasının oluşturulması, (4) yükseköğretim müfredatı güncelleme çalışmalarının yapılması, (5) işbirliğini güçlendirecek platformların oluşturulması ve (6) kütüphane, bilgi sistemi ve katalog oluşturulması olarak sıralanmıştır. Doğru cevap B'dir.

E-Devlet Araştırmaları Programı'ndan (EDAP) sorumlu kuruluş olarak Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı; ilişkili kuruluşlar olarak da Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TODAİE, TÜBİTAK, YÖK, ÖSYM, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör belirlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

1986 yılından itibaren Türkiye’de çalışmaya başlamış olsa da, Türkiye’deki ilk internet bağlantısı için 1993 yılını beklemek gerekmiştir.

Dener (2003), Ocak 2003 tarihi itibarıyla Türkiye’de; 132 tanesi bitirilmiş, dört tanesi iptal edilmiş, sekiz tanesi inceleme, 26 tanesi ise hazırlık sürecinde bulunan toplam 170 adet e-Devlet projesinin bulunduğunu aktarmıştır. Söz konusu projeler için on yılda (1993-2003) 6.3 milyar dolar harcanmıştır. Bu kaynağın %55’i hazineden, %40’ı Dünya Bankasından ve %5’i de Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank), Avrupa Konseyi Toplumsal Kalkınma Fonu (European Council Social Development
Fund), Denizötesi Ekonomik İşbirliği Fonu (Overseas Economic Cooperation Fund) ve İslami Kalkınma Bankası (Islamic Development Bank) gibi diğer dış kaynaklardan sağlanmıştır.

Türk Polis Teşkilatı’nda bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının gelişimini üç aşamada değerlendirmiştir: Bu aşamalardan ilki, 1981 yılında Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Merkezi’nin kurulmasıdır.

Türk Polis Teşkilatı’nda bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının gelişimini üç aşamada değerlendirmiştir: İkinci aşamada 1989 yılından itibaren bir “Polis Bilgisayar Ağ”ı kurulmaya başlanmıştır.

Türk Polis Teşkilatı’nda bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının gelişimini üç aşamada değerlendirmiştir: Üçüncü aşama ise 1996 yılında
başlayan idari ve teknik yeniden yapılanma süreci ve 2000 yılında uygulamaya geçirilen POLNET projesi dönemidir.

Vatandaşların güvenlik alanındaki hizmetlerden ne ölçüde memnun olduğunu ölçmek için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
tarafından her yıl yapılan “Yaşam Memnuniyeti Araştırması” bünyesinde bazı ölçme ve değerlendirmeler yapılmaktadır.
2018 yılında asayiş hizmetlerinden memnuniyet oranı %75,2 olmuştur.

Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde 2011 yılında bir siber suçlarla mücadele birimi kurulmuştur.

Onuncu Kalkınma Planı hazırlıkları yapılırken kişisel verilerin korunması ile ilgili yasal bir düzenlemenin henüz kanunlaşmamış olması
ciddi bir eksiklik olarak görülmüştür. Bu eksiklik, 2016 yılında 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle giderilmiştir. Söz konusu kanunla, Kişisel Verileri Koruma Kurumu ve Kişisel Verileri Koruma Kurulu adında birbirini tamamlayan iki kurumsal yapı kurulmuştur (https://www.kvkk.gov.tr).

Elektronik ticaret alanında var olduğu vurgulanan yasal düzenleme eksikliği 2014 yılında yasalaşan 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile giderilmiştir.

Çocukların internet ortamında karşılaştıkları siber zorbalık, nefret suçları ve zararlı alışkanlıkların özendirilmesi gibi zararlı ve/veya uygunsuz içeriklere karşı bilinçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekilmiştir. Tam da bu konuları düzenleyen 5651 sayılı “İnternet
Ortamında İşlenen Belirli Suçlarla Mücadeleyi Amaçlayan ve İçerik, Yer, Erişim Ve Toplu Kullanım Sağlayıcılarının Yükümlülüklerini Düzenleyen Kanun”, 2007 yılında yasalaşmış; 2014 yılında da önemli ölçüde değiştirilmiştir.