BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET - Deneme Sınavı - 4

Büyük veri ile ilişkili olarak incelenen ikinci kavram olan açık veri, e-Devlet çalışmaları bağlamında, kamu sektörünün elindeki idari, siyasi, askeri veya mali açıdan gizlilik içermeyen verilerin vatandaşlar, sivil toplum kuruluşları ve özel şirketler gibi devlet dışı aktörlerin kullanımına açılması anlamına gelir. Verilerin açık hâle getirilmesindeki temel varsayım, bu verilerin kamu kurum ve kuruluşları elinde atıl bir biçimde durduğu, hâlbuki devlet-dışı aktörlerin bu verileri kullanarak toplumsal ve ekonomik katma değeri yüksek yeni bilgi ve hizmetler üretebileceğidir.

Türkçe’ye “kayıt zinciri” ya da “blokzincir teknolojisi” olarak çevrilen İngilizce blockchain kavramı, son yıllarda gerek özel sektörde gerekse de kamu sektöründe kullanımı katlanarak artan bir teknolojidir. Kayıt zinciri, merkezi değil, dağıtık bir teknolojidir; çünkü tek bir merkez tarafından yönetilmez ve kaydedilmez. Şeffaflık sağlar; çünkü kayıt sisteminin içeriği ve işleyişi tüm taraflara açıktır. Kayıt işleminin tüm taraflarına kaydın bir kopyası verilir. Kayıt/veri tahrifatı yoluyla sahtecilik yapılmasını önler. Dolayısıyla güvenlik düzeyi yüksektir. Tüm bu özellikleri nedeniyle blokzincir teknolojisi alternatif kayıt yöntemlerine göre daha basit, hızlı ve düşük maliyetli bir veri kayıt yöntemidir

E-Yerel Yönetim uygulamalarının başarısını hangi faktörlerin belirlediğini veya sınırladığını araştıran Chen ve Gant (2001), yetkin teknik personel ve maddi kaynak eksiklerine ve özel sektörden yardım ve hizmet alma zorunluluğuna dikkat çekmişler ve e-Yerel Yönetim uygulamalarını başarıyla sürdürülebilir kılan faktörleri aşağıdaki gibi sıralamışlardır:

(i) Çalışan direnci ile başa çıkmak ve birimler arası eşgüdümü sağlamak için belediye tepe yönetiminin güçlü desteği, (ii) Kayda değer verimlilik artışları beklentisi, (iii)Belediye idaresinin teknolojiyi anlama ve hizmet aldığı teknoloji şirketinin performansını ölçme, değerlendirme ve yönetme yeteneği ve (iv)Yerel düzeyde belediyelere destek verecek yetkin teknoloji şirketlerinin varlığı

Merkezî hizmet sunumu seçeneğinin muhtemel olumlu sonuçları; (i) Ayrı ayrı web siteleri kurarak hizmet verilmemesi nedeniyle kaynak israfının azaltılması, (ii) Kurumlar arası e-Belediye hizmet kalitesi ve performans farkının önüne geçilmesi, (iii)Ulusal düzeyde içerik benzerliği sağlanması, (iv) Veri güvenliği ve mahremiyeti süreçleriyle mali hizmetlerin tek elden ve anlık kontrolü ve (v) Kullanıcı memnuniyetinin artırılması olarak sayılabilir.

Merkezî hizmet sunumu seçeneğinin muhtemel olumlu sonuçları; (i) Ayrı ayrı web siteleri kurarak hizmet verilmemesi nedeniyle kaynak israfının azaltılması, (ii) Kurumlar arası e-Belediye hizmet kalitesi ve performans farkının önüne geçilmesi, (iii)Ulusal düzeyde içerik benzerliği sağlanması, (iv) Veri güvenliği ve mahremiyeti süreçleriyle mali hizmetlerin tek elden ve anlık kontrolü ve (v) Kullanıcı memnuniyetinin artırılması olarak sayılabilir.

Merkezî hizmet sunumu seçeneğinin muhtemel olumlu sonuçları; (i) Ayrı ayrı web siteleri kurarak hizmet verilmemesi nedeniyle kaynak israfının azaltılması, (ii) Kurumlar arası e-Belediye hizmet kalitesi ve performans farkının önüne geçilmesi, (iii)Ulusal düzeyde içerik benzerliği sağlanması, (iv) Veri güvenliği ve mahremiyeti süreçleriyle mali hizmetlerin tek elden ve anlık kontrolü ve (v) Kullanıcı memnuniyetinin artırılması olarak sayılabilir.

Merkezî hizmet sunumu seçeneğinin muhtemel olumsuz sonuçları ise; (i) Belediyelerin seçmenleriyle iletişiminin zayıflaması, (ii) Yerel yönetimlerin hizmetin gereğini yöre şartlarına ve halkın özgül ihtiyaçlarına göre belirleme şansının azalması ve (iii)Sistem hatalarına yerel yönetim yetkilisinin müdahale etme şansının olmaması olarak sıralanabilir.

Her ne kadar akıllı kent (smart city) tamlamasındaki İngilizce “smart” sıfatı Türkçe’ye “akıllı” olarak çevrilmişse de, bu çeviriye kuşkuyla yaklaşmak gerekir. Yönetim bilimi literatüründe kentler dâhil birçok idari sistemin özelliklerini tanımlamak için kullanılan “smart” kavramı aslında bir kısaltmadır. Doran (1981: 36) “SMART” kısaltmasındaki harflerin anlamını şu şekilde açıklamıştır:

Specific (Belirli/Özgül: İyileştirme için belirli bir alanı/konuyu hedefleyen), • Measurable (Ölçülebilir: Sayısallaştırılabilir, en azından ilerlemeyi ölçmek için bir göstergesi bulunan), • Assignable (Atanabilir: Kimin ne yapacağını açıkça belirten; belirli bir iş bölümü içeren), • Realistic (Gerçekçi: Mevcut kaynaklar göz önüne alındığında, hangi sonuçların gerçekçi şekilde elde edilebileceğini belirten) • Time-related (Zamana bağlı: Sonuçların ne zaman elde edilebileceğini açıkça belirten).

Her ne kadar akıllı kent (smart city) tamlamasındaki İngilizce “smart” sıfatı Türkçe’ye “akıllı” olarak çevrilmişse de, bu çeviriye kuşkuyla yaklaşmak gerekir. Yönetim bilimi literatüründe kentler dâhil birçok idari sistemin özelliklerini tanımlamak için kullanılan “smart” kavramı aslında bir kısaltmadır. Doran (1981: 36) “SMART” kısaltmasındaki harflerin anlamını şu şekilde açıklamıştır:

Specific (Belirli/Özgül: İyileştirme için belirli bir alanı/konuyu hedefleyen), • Measurable (Ölçülebilir: Sayısallaştırılabilir, en azından ilerlemeyi ölçmek için bir göstergesi bulunan), • Assignable (Atanabilir: Kimin ne yapacağını açıkça belirten; belirli bir iş bölümü içeren), • Realistic (Gerçekçi: Mevcut kaynaklar göz önüne alındığında, hangi sonuçların gerçekçi şekilde elde edilebileceğini belirten) • Time-related (Zamana bağlı: Sonuçların ne zaman elde edilebileceğini açıkça belirten).

Her ne kadar akıllı kent (smart city) tamlamasındaki İngilizce “smart” sıfatı Türkçe’ye “akıllı” olarak çevrilmişse de, bu çeviriye kuşkuyla yaklaşmak gerekir. Yönetim bilimi literatüründe kentler dâhil birçok idari sistemin özelliklerini tanımlamak için kullanılan “smart” kavramı aslında bir kısaltmadır. Doran (1981: 36) “SMART” kısaltmasındaki harflerin anlamını şu şekilde açıklamıştır:

Specific (Belirli/Özgül: İyileştirme için belirli bir alanı/konuyu hedefleyen), • Measurable (Ölçülebilir: Sayısallaştırılabilir, en azından ilerlemeyi ölçmek için bir göstergesi bulunan), • Assignable (Atanabilir: Kimin ne yapacağını açıkça belirten; belirli bir iş bölümü içeren), • Realistic (Gerçekçi: Mevcut kaynaklar göz önüne alındığında, hangi sonuçların gerçekçi şekilde elde edilebileceğini belirten) • Time-related (Zamana bağlı: Sonuçların ne zaman elde edilebileceğini açıkça belirten).

Her ne kadar akıllı kent (smart city) tamlamasındaki İngilizce “smart” sıfatı Türkçe’ye “akıllı” olarak çevrilmişse de, bu çeviriye kuşkuyla yaklaşmak gerekir. Yönetim bilimi literatüründe kentler dâhil birçok idari sistemin özelliklerini tanımlamak için kullanılan “smart” kavramı aslında bir kısaltmadır. Doran (1981: 36) “SMART” kısaltmasındaki harflerin anlamını şu şekilde açıklamıştır:

Specific (Belirli/Özgül: İyileştirme için belirli bir alanı/konuyu hedefleyen), • Measurable (Ölçülebilir: Sayısallaştırılabilir, en azından ilerlemeyi ölçmek için bir göstergesi bulunan), • Assignable (Atanabilir: Kimin ne yapacağını açıkça belirten; belirli bir iş bölümü içeren), • Realistic (Gerçekçi: Mevcut kaynaklar göz önüne alındığında, hangi sonuçların gerçekçi şekilde elde edilebileceğini belirten) • Time-related (Zamana bağlı: Sonuçların ne zaman elde edilebileceğini açıkça belirten).

e-Parlamento olgusunun ortaya çıkışında ve gelişmesinde hem iç hem de dış faktörlerin etkili olduğu söylenebilir. İç faktör olarak, vatandaş ve diğer paydaşların bu yöndeki taleplerinin çok etkili olduğu yönünde bir kanıt yoktur. Ama bizzat parlamentoların uluslararası alandaki gelişmelerden etkilenerek e-Parlamento uygulaması niteliğindeki bazı bilgi ve hizmetleri vatandaşlara ve diğer aktörlere kendiliğinden (bir talep olmadan) arz ettiği anlaşılmaktadır. Dış faktörler arasında ise, uluslararası örgütlerin e-Parlamento uygulamalarının yaygınlaşması için yaptığı faaliyetler dikkat çekmektedir. Örneğin, Birleşmiş Milletler, Parlamentolarda Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kullanımı Küresel Merkezi gibi uluslararası merkezler ve enstitüler ile Parlamentolar Arası Birlik gibi bazı küresel birlikler üzerinden e-Parlamento uygulamalarının daha çok benimsenmesi ve yaygınlaşması amacıyla çok ciddi çabalar sarf etmektedir.

Brezilya Parlamentosu Bütçe ve E-Demokrasi Uygulamaları, Fransa Parlamentosu “Parlamento ve Vatandaş” Uygulaması, Avrupa Parlamentosu Parlamentarium Uygulaması, Şili Senatosu Sanal Senatör ve Bilimsel Fikirler Uygulamaları, ve ABD Kongresi dünyada e-Parlamento uygulamaları ve uluslararası raporlamalara verilebilecek örnekler arasındadır.

Aktör-odaklı yani e-Devlet uygulamalarında çeşitli roller oynayan aktörlerin kimler olduğu başlangıç noktası kabul edilerek ve temel alınarak yapılan bir sınıflandırma sonucunda, üç ana tür e-Devlet etkileşiminden söz edilebilir. Bunlar; “devletten devlete” (İngilizcesi “government to government”, kısaltması “G2G”), “devletten vatandaşa” (İngilizcesi “government to citizen”, kısaltması “G2C”) ve “devletten özel sektöre/iş âlemine” (İngilizcesi “government to business”, kısaltması “G2B”) şeklinde adlandırılan e-Devlet
etkileşim kategorileridir.

e-Parlamento olgusu ile ilgili uygulamalara ve sorunlara ilişkin genel bir bakış sunmak ve uluslararası tartışmaları teşvik etmek

Güney Kore’nin Songdo kenti ise akıllı kent kavramı ortaya çıktıktan sonra kurulan çok yeni bir yerleşim birimi olduğu için “sonradan akıllandırılmış” değil “akıllı doğuş” bir kenttir.  Songdo, 2001’de hizmete giren Incheon Havaalanı’na yakın bir uydu şehir olarak planlanmıştır. Deniz doldurularak yapılan şehrin 10.000 kişinin yaşadığı ilk mahallesi 2009’da oturuma acımışı; 2020 yııda nüfusun 100.000 kişiye çıkacağı öngörülmektedi

Tepebaşı’ndaki calışmaların “Mevcut Binaların İyileştirilmesi” safhasında; belediye binalarının enerji verimliliklerinin arttırılması, enerjisini güneşten alan su kaynaklı ısı pompası sistemleri, güneş panelleri ve organik atık yakan kazanlar kurulması, bina ve çevre aydınlatmalarının LED armatürlerle değiştirilmesi, ısı geri-kazanımlı havalandırma sistemlerinin kullanılması ve 150 kilovat kapasiteli bir güneş enerjisi santralı kurulması gibi alt bileşenler vardır. “Akıllı Ulaşım” safhasında ise; 4 adet elektrikli otobüs ve iç hizmetler için 7 adet hibrit araç alınması, akıllı bisikletler için 6,2 kilometrelik bisiklet yolu yapılması, halka 50’si elektrikli olmak üzere 150 adet bisiklet sunulması ve son olarak bisikletler ve araçlar için enerjisini güneşten alan şarj istasyonları kurulması planlanmıştır.

Akıllı kent kavramı, 1990’lardan beri farklı şekillerde tanımlanmıştır (Albino, Berardi & Dangelico, 2015). Akıllı kent, “mevcut tüm teknoloji ve kaynakları akıllıca ve eşgüdümlü bir şekilde kullanarak kent merkezlerini geliştirmek; bütünleşmiş, yaşanabilir ve sürdürülebilir kentler ortaya çıkarmak” şeklinde tanımlanabilir (Barrionuevo vd., 2012).

Akıllı kent (smart city) kavramındaki “smart” sıfatının Türkçe’ye “akıllı” olarak çevrilmesi yanlıştır. Çünkü SMART, aslında kent yönetiminde olması istenen Belirlilik (Specific), Ölçülebilir (Measurable), Atanabilir (Assignable), Gercekçi (Realistic) ve Zamana Bağlı (Time-Related) gibi özellikleri özetle vurgulayan bir kısaltmadır.

Deloitte (2016: 12, 25) ise akıllı şehirleri şu şekilde tanımlamıştır: Akıllı şehir, şehrin daha yaşanabilir, daha sürdürülebilir ve daha verimli olması amacıyla bilgi iletişim teknolojilerinin sağladığı çözümleri: