BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET - Deneme Sınavı - 14

Türkiye’de kolluk kuvvetlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanma çabaları, yeni bir olgu değildir; 1980’lere kadar geriye gitmektedir

POLNET sisteminin kurulmasının çeşitli nedenleri bulunmaktadır: İlk olarak, artan kentli nüfus, çeşitlenen suç oranları ve internet teknolojisinin yaygınlaşması gibi toplumsal ve teknolojik gelişmeler, güvenlik hizmetleri alanında elektronik sistemlerin kullanımını mümkün ve gerekli kılmıştır. İkinci olarak, vatandaşların nicelik ve nitelik açısından artan kamu hizmeti beklentileri ve buna paralel olarak e-Devlet hizmetlerinin de yaygınlaşması, güvenlik hizmetleri alanında da benzer bir elektronik bilgi ve hizmet talebi meydana çıkartmıştır. Üçüncü olarak, elektronik sistemlerin toplam işletim maliyetlerini düşüreceği ve insan hatası gibi birçok alanda iyileştirmeler sağlayacağı anlaşılmıştır. Dördüncü olarak, POLNET gibi sistemlerin güncel ve doğru veriler üreterek güvenlik uygulamalarındaki planlama ve karar verme süreçlerine sağlıklı girdiler üreteceği öngörülmüştür. Beşinci olarak, Türkiye’deki güvenlik teşkilatları arasında giderek artan bilgi ve belge paylaşımı gereksinim ve taleplerine yanıt verilmesi amaçlanmıştır. Altıncı ve son olarak, benzer bilgi ve belge paylaşımı gereksinim ve talepleri Türk Polis Teşkilatı ile EUROPOL ve INTERPOL gibi uluslararası güvenlik teşkilatları arasında geçerli hâle gelmiştir.

Güvenlik alanında sunulan e-Devlet hizmetleri incelendiğinde, bu alanda devletten devlete, devletten özel sektöre ve devletten vatandaşa olmak üzere, bütün temel e-Devlet elektronik etkileşim kategorilerini kapsayacak bilgi ve hizmetlerin sunulduğu görülmektedir.

Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi’nin örgütsel yapılanmasını ortaya koyan 10 Temmuz 2018 tarihli ve 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde (Madde 6) Cumhurbaşkanı adına iç ve dış güvenlik ile terörle mücadele konusunda eş güdümün sağlanması için gerekli çalışmaları yapmak görevi Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına verilmiştir (T.C. Resmî Gazete, 2018). Bu amaçla İdari İşler Başkanlığı bünyesinde Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur (Madde 6).

EGM kurumsal web sitesinde sunulan bilgi ve hizmetler incelendiğinde oldukça zengin bir içerik göze çarpmaktadır. Bu içerikler içindeki çarpıcı bir örnek, EGM bünyesinde 2014’te kurulan Kayıp Alarmı Koordinasyon Merkezi tarafından yürütülen “Kayıp Alarmı” hizmetidir.

Denizli Büyükşehir Belediyesinde uygulanan bu projede, trafikte sürücülerin ve yolcuların güvenliğini artırmak amacıyla kent merkezinde hizmet vermekte olan 150 belediye otobüsü, 763 minibüs ve 1203 servis aracına mobil kayıt cihazları, HD güvenlik kameraları, GPS ile uzaktan takip ve denetim sistemi kurulmuştur. Ayrıca tüm araçlara yerleştirilen Acil Durum Düğmesi uygulaması ile kaza, gasp, hırsızlık ve acil sağlık sorunları gibi olaylara en hızlı biçimde müdahale edilebilmesi sağlanmıştır.

Kitle gözetim fikrinin ve bu amaçla üretilen sistemlerin ilk örneklerinden biri, Jeremy Bentham’ın 1785 yılında tasarladığı “modern” hapishane modelidir. Bentham’ın “Panopticon” (“pan”=bütünü, “opticon”=gözlemlemek) adını verdiği bu hapishane modelinin birkaç katlı tek odalı hücrelerden oluşan bir halka üzerine kurulu olması öngörülmüştü.

"Kişi hak ve özgürlüklerine müdehale ederek etkin bir şekilde denetim faaliyeti yapılması" şelindeki "C" şıkkı, "Kişi hak ve özgürlüklerine dokunmadan etkin bir şekilde denetim faaliyeti yapılması" biçiminde olmalıdır.

Amerika Birleşik Devletleri 2009 yılında siber uzayı (İnterneti); kara, deniz, hava ve uzaya ek olarak beşinci nüfuz alanı olarak ilan etmiş; e-Devlet alanına ve bu alanın dijital altyapısına yönelik yatırımları ise stratejik bir ulusal varlık olarak tanımlamıştır

POLNET sisteminin kurulmasının çeşitli nedenleri bulunmaktadır (Yalçınkaya, 2007: 44-45): İlk olarak, artan kentli nüfus, çeşitlenen suç oranları ve internet teknolojisinin yaygınlaşması gibi toplumsal ve teknolojik gelişmeler, güvenlik hizmetleri alanında elektronik sistemlerin kullanımını mümkün ve gerekli kılmıştır. İkinci olarak, vatandaşların nicelik ve nitelik açısından artan kamu hizmeti beklentileri ve buna paralel olarak e-Devlet hizmetlerinin de yaygınlaşması, güvenlik hizmetleri alanında da benzer bir elektronik bilgi ve hizmet talebi meydana çıkartmıştır. Üçüncü olarak, elektronik sistemlerin toplam işletim maliyetlerini düşüreceği ve insan hatası gibi birçok alanda iyileştirmeler sağlayacağı anlaşılmıştır. Dördüncü olarak, POLNET gibi sistemlerin güncel ve doğru veriler üreterek güvenlik uygulamalarındaki planlama ve karar verme süreçlerine sağlıklı girdiler üreteceği öngörülmüştür. Beşinci olarak, Türkiye’deki güvenlik teşkilatları arasında giderek artan bilgi ve belge paylaşımı gereksinim ve taleplerine yanıt verilmesi amaçlanmıştır. Altıncı ve son olarak, benzer bilgi ve belge paylaşımı gereksinim ve talepleri Türk Polis Teşkilatı ile EUROPOL ve INTERPOL gibi uluslararası güvenlik teşkilatları arasında geçerli hâle gelmiştir.

Acaba gerçekten de teknolojinin daha fazla kullanılması yoluyla güvenlik hizmetlerinin miktarının, hızının ve kalitesinin artırılmasına ihtiyaç var mıdır? Bu soruya yanıt verebilmek, yani vatandaşların güvenlik alanındaki hizmetlerden ne ölçüde memnun olduğunu ölçmek için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her yıl yapılan “Yaşam Memnuniyeti Araştırması” bünyesinde bazı ölçme ve değerlendirmeler yapılmaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde 2011 yılında bir siber suçlarla mücadele birimi kurulmuştur.

Bu birimle eş güdümlü çalışacak şekilde, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı bünyesinde de bir Siber Güvenlik Kurulu oluşturulmuştur.

Jandarma Genel Komutanlığı web sitesinde bulunan “ Kimlik Bildirim Sistemi” ve “ Kiralık Araç Bildirim Sistemi” bağlantıları kamu kurum ve kuruluşları arasındaki veri akışına, dolayısıyla “devletten devlete” elektronik etkileşim kategorisine girmektedir.

Yine aynı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı idari yapısı içerisinde yer alan politika kurullarından biri olarak “Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu” kurulmuştur (Madde 20). Bu kurulun görevleri (Madde 26 ğ fıkrası) arasındaki “Siber güvenlik ile ilgili politika ve strateji önerileri geliştirmek” görevi, e-Devletin güvenlik boyutu açısından dikkat çekmektedir.

Bu işlemler içindeki çarpıcı bir örnek, EGM bünyesinde 2014’te kurulan Kayıp Alarmı Koordinasyon Merkezi tarafından yürütülen “Kayıp Alarmı” hizmetidir.

2000’li yılların başında Türkiye’de yeni yeni ortaya çıkmakta olan mobil belediyecilik konusunda
bir araştırma yürüten Yıldız (2006), özellikle İstanbul’daki ilçe belediyelerinin vergi borcu sorgulama
ve tahsilatı hizmetlerinde m-Belediyecilik uygulamaları sunduğunu tespit etmiştir. Yazar ayrıca
kısıtlı da olsa yerel demokrasi bağlamında mobiloylama sistemlerinin geliştirildiği ve belediye duyurularının
abonelere kısa mesaj yoluyla yapıldığı örnekler bulmuştur (Yıldız, 2006: 259-260).

Türkiye’deki bütün belediyeleri tek çatı altında toplayan bir mahalli idare birliği olan Türkiye Belediyeler
Birliği (TBB) de e-Yerel Yönetim alanında faaliyet göstermektedir. TBB, Almanya-merkezli Konrad Adenauer Vakfı ile birlikte 2005 yılında düzenlediği “e-Belediyecilik” konulu toplantıyı aynı adla kitaplaştırmıştır.

Türkiye’de 2003-2017 yılları arasında her yıl başarılı e- Yerel Yönetim uygulamalarını teşvik etmek amacıyla
TÜSİAD ile TBV tarafından e-TR ödÜlleri verilmektedir. Bu ödüller içerisinde yerel yönetimlere yönelik bir ödül kategorisi de bulunmaktadır.

Merkezî hizmet sunumu seçeneğinin muhtemel olumsuz sonuçlar (veya dağıtık sistemlerin avantajları);
(i) Belediyelerin seçmenleriyle iletişiminin zayıflaması,
(ii) Yerel yönetimlerin hizmetin gereğini yöre
şartlarına ve halkın özgül ihtiyaçlarına göre
belirleme şansının azalması ve
(iii) Sistem hatalarına yerel yönetim yetkilisinin
müdahale etme şansının olmaması olarak
sıralanabilir (Ölmez, 2019).