BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET - Deneme Sınavı - 11

Güvenlik politikalarında İHA’ların giderek daha fazla kullanılması sonucunda birtakım sorunlar da yaşanmaktadır. Örneğin; ABD’nin Pakistan, Somali ve Yemen gibi dünyanın diğer ucundaki ülkelerde silahlı İHA’ları yaygın olarak kullanımı, uluslararası hukuk kurallarına uygunluk, uzun vadede etkinlik ve sürdürülebilirlik açılarından tartışılmaktadır (Boyle, 2013). İHA’ların yaygın kullanımı sonucunda özel hayatın mahremiyetinin daha fazla ihlal edildiği yönündeki kaygılar artmaktadır. Ayrıca giderek artan sayıda sivilin İHA sahibi olması ve bu araçları aktif olarak kullanması, başta ticari ve askerî uçaklar olmak üzere tüm askerî ve sivil hava taşıtlarının seyrüsefer güvenliğini de teh­likeye düşürmektedir. Doğru cevap A’ dır.

Giyilebilir Teknolojiler: Kolluk Kuvvetlerinde Vücut Kameraları Kullanımı: Kolluk kuvvetlerinin üniformaları üzerine taşınabilir kameraların takılması, son yıllarda yaygınlaşan bir uygulamadır. Örnekte verilen saat de buna benzer giyilebilir bir teknolojidir. Doğru cevap D’ dir.

Veri-Temelli Önleyici Güvenlik Politikaları ve Hizmetleri: Bilgi ve iletişim teknolojilerinin güvenlik politikalarının tasarlanması, uygulanması ve uygulamaların değerlendirilmesi için kullanımı, sadece mevcut sorunların veri-temelli politikalar uygulanarak çözülmesini sağlamamıştır. Bu tür veri analizlerinin sorunları ortaya çıkmadan öngörebildiği bir noktaya da gelindiğinden dolayı, gelecekte ortaya çıkması kuvvetle muhtemel sorunları da çözebilecek “önleyici/önetkin” (proaktif ) güvenlik politikalarının ve hizmetlerinin uygulanabilmesi mümkün hâle gelmiştir. Hatta bazı durumlarda bir güvenlik sorununun hiç ortaya çıkmaması veya azaltılması amaçlı politikalar bile uygulanabilir. Örneğin; ABD’nin Washington eyaletindeki Tacoma kentinde polis, geçmişteki suç vakalarını temel alarak yaptığı veri analizleriyle, gelecekte olması muhtemel hırsızlıkların yerini ve zamanını öngörmeye ve bu vakaları henüz gerçekleşmeden önlemeye çalışmaktadır. Bir yıllık uygulamanın sonuçları, hırsızlık vakalarının bir önceki yıla göre % 22 oranında azaldığını göstermiştir. Doğru cevap C’ dir.

Bazı ülkelerse e-Devlet faaliyetlerine ilişkin temel bir yasa çıkartmıştır. ABD’de 2002 yılında kanunlaşan “ABD E-Devlet Kanunu” (US E-Government Act) bu alandaki ilk örneklerden biridir.

Türkiye’nin e-Devlet konusunda uluslararası sı­ralamalarda daha üst basamaklara ulaşabilmesi için telekomünikasyon altyapısı alanındaki per­formansını artırması şarttır.

Literatürde önerilen bir diğer finansman mo­deli ise, bazı e-hizmetler için kullanım ücreti alı­nırken diğer bazı e-hizmetlerin ise ücretsiz olduğu bir çapraz finansman modelidir. Böylece ilk grup hizmetten elde edilen kaynaklar, ücretsiz olan e-hizmetlerin ihtiyaç duyduğu kaynakları sağlarlar. Bu tür modellerdeki temel bir kabul, e-Devlet uy­gulamasına geçiş öncesi ücretsiz olan hizmetlerin ücretli hâle getirilemeyeceğidir.

E-Devlet alanında siyasi açıdan yaşanan en bü­yük sorun olan siyasi sahiplenme ve destek ek­sikliği, siyasi karar vericilerin düzenli ve detaylı bir şekilde bilgilendirilmesi ile büyük ölçüde aşılabilir.

Türkiye’de yürütülen e-Devlet faaliyetlerinde yaşanan insan kaynağı sorunlarının uzun vadeli çözümü amacıyla kamu yönetimi sistemine bir kariyer bilişim uzmanlığı modeli eklenmesi ve bir “Bilişim Personeli Geliştirme Kurulu” kurul­ması düşünülebilir.

Bu fayda ma­liyet analizine ek olarak, “bilişimsizlik maliyeti”nin tespiti ve ölçümü de yararlı olacaktır. Bilişimsizlik maliyeti kavramı, aşağıda sıralanan alt kategorileri içerecek şekilde tarif edilmiştir (TBD Kamu-BİB, 2002: 148-152).

1. Bitirilmesi gereken sürede bitmeyen ve uza­yan e-Devlet projelerinin sebep olduğu za­rarlar ve getirdiği ek maliyet ile bu uygula­malar bitseydi edinilecek kazançların kaybı,

2. Hâlâ teknoloji yoluyla değil geleneksel yöntemlerle iş görülmesinden kaynaklanan kayıplar,

3. E-Devlet uygulamalarının getireceği domi­no etkisi kazançlar ve saklı potansiyellerin kullanılamamasından doğan zararlar.

Kamu kurumlarında yürütü­len e-Devlet projelerinin ürün hâline getirilme mo­delinde (1) iyi tasarlanmış bir pazarlama/iş modeli, (2) kullanıcı dostu arayüzler, (3) destek ve eğitim programları ve (4) mevzuat danışmanlığı gibi farklı ihtiyaçlara yanıt vererek birbirini tamamlayan bile­şenler bulunmalıdır.

ABD’de kamu sektöründe açık veri kullanımı­nın yasal altyapısı da detaylı bir şekilde oluşturul­muştur. Örneğin, 14 Ocak 2019’da, Kanıta Daya­lı Politika Oluşturma Kanunu’nun (Foundations for Evidence-Based Policymaking Act, 2018, H.R. 4174) bir parçası (ikinci bölümü) olarak, “Açık Devlet Verisi Kanunu” (Title II—Open Govern­ment Data Act) yasalaşmıştır.

Bu iki bağlantılı kavramdan ilki olan büyük veri, veri üretim kaynaklarının artması ve çeşitlenmesi sonucunda uygarlık tarihinde görülmemiş mik­tarlara ulaşan, karmaşık, birçok veri türünü (yazı, rakam, görüntü, ses, vb.) içeren ve ancak gelişmiş bilgisayarlar/yazılımlar vasıtasıyla hakkıyla analiz edilebilen veriler için kullanılan genel isimdir.

Dünyadaki tüm nesnelerin algılayıcılar (sensör­ler) yardımıyla internete bağlanarak birbirleriyle veri alışverişinde bulunabilmesini sağlayan siste­me, “nesnelerin interneti” denilmektedir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda 15. ve 16. yüzyıllarda Batılı ülkeleri gezerek, gerek askerî gerekse sivil alandaki en son bilimsel ve teknolojik gelişmeleri öğrenerek Bab-ı Âli’ye rapor vermekten sorumlu bir bilim insanı ve kâşif grubu bulunmaktaydı. “Taife’i Efrenciyan” adı verilen bu grubun üyelerinin raporları yardımıyla, Avrupa ülkelerindeki en yeni bilimsel ve teknolojik gelişmeler Osmanlı İmparatorluğu’nun yürüttüğü askerî ve sivil faaliyetlere uyarlanıyordu. Doğru cevap C’dir.

Farklı acil durum hizmetleri için farklı acil çağrı numaraları yerine tüm bu hizmetlerin tek bir numara (112) altında toplanmasını amaçlayan Acil Çağrı Merkezleri Projesi başlatılmıştır. Farklı ülkelerde farklı ortak acil çağrı numaraları kullanılmaktadır. Örneğin ABD’de kullanılan ortak acil çağrı numarası “911”dir. Türkiye’de ise tüm acil çağrı numaralarını bünyesinde toplayan tek numara olarak 112’nin seçilmesinin nedeni, bu numaranın Türkiye’nin üyesi olmayı hedeflediği Avrupa Birliği’nin ortak acil çağrı numarası olmasıdır. Tüm acil çağrı numaralarının tek numarada birleştirilmesi süreci, 2019 yılı itibarıyla henüz devam etmektedir. Doğru cevap A’dır.

Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi’nin örgütsel yapılanmasını ortaya koyan 10 Temmuz 2018 tarihli ve 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde Cumhurbaşkanı adına iç ve dış güvenlik ile terörle mücadele konusunda eş güdümün sağlanması için gerekli çalışmaları yapmak görevi Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına verilmiştir. Bu amaçla İdari İşler Başkanlığı bünyesinde Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Doğru cevap B’dir.

Güvenlik politikalarının belirlenmesi ve uygulamaların izlenmesinde tam yetkili yeni bir kurum olarak 2010 yılında İçişleri Bakanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı, 2011 yılında Başbakanlığa bağlanmıştır. Kurum, 8 Temmuz 2018 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılarak, her türlü hak ve yükümlülükleri İçişleri Bakanlığına devredilmiştir. Doğru cevap D’dir.

Yine İçişleri Bakanlığı tarafından sunulan ve bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak güvenlik politikalarını destekleme amacı taşıyan diğer bazı hizmetler ise şunlardır: Vatandaşlar ALO 140 çağrı merkezini arayarak “Duyarlı Komşu”, “Duyarlı İşçi”, “Şüpheli Araç” ve “Şüpheli Sırt Çantası” gibi başlıklar altında, şüpheli buldukları durumları ihbar edebilmektedirler. Bu tür hizmetlerin videolar yoluyla tanıtıldığı web sitesinin ekran görüntüsü aşağıda sunulmuştur. Doğru cevap C’dir.

Bu kısımda, 2019 yılı Mayıs ayı itibarıyla “http://www.turkiye.gov.tr” adresindeki E-Devlet Kapısı bünyesinde sunulan bilgi ve hizmetlerden “Güvenlik” başlığı altındakiler incelenmiştir. Bu bağlamda dört farklı kamu kurum veya kuruluşu (Emniyet Genel Müdürlüğü, Millî Savunma Bakanlığı, Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı) güvenlik konusunda bilgi ve hizmet vermektedir. Doğru cevap B’dir.

Türkiye’de güvenlik kamerası sistemlerinin kullanımı 2000’li yılların başlarında yaygınlaşmaya başlamıştır. 2001’de Diyarbakır’da MOBESE pilot uygulaması gerçekleştirilmiş; 2005’te ise İstanbul genelinde yaygınlaştırma çalışmalarına girişilmiştir. 2017 yılı sonu itibarıyla tüm il ve ilçe merkezlerinde kameralı güvenlik sistemlerinin kurulumu ve modernizasyonu süreçleri tamamlanmıştır. Doğru cevap A’dır.