BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET - Deneme Sınavı - 15

Elektronik devlet kavramının tanımının yapıldığı ve kategorilerinin anlatıldığı temel e-Devlet elektronik etkileşim kategorilerinin; devletten vatandaşa, devletten özel sektöre ve devletten devlete etkileşimi içerdiği anlatılmıştı. Aynı üç adet temel iletişim ve etkileşim kategorisi genel olarak e-Parlamento faaliyetleri için de geçerlidir.

E-Parlamentoların işlevleri incelendiğinde, yukarıdaki e-Devlet etkileşim kategorilerinden hemen hemen hepsine yönelik bir takım faaliyetlerde bulunulduğu anlaşılmaktadır. Örneğin; bir vatandaş bir kanun teklifi veya tasarısı ile ilgili komisyon tutanaklarını parlamento web sitesi üzerinden incelediğinde, burada devletten vatandaşa sunulan bir bilgi ve hizmet bulunduğu gözlenmektedir.

EDG üyeleri, önceliklendirilecek e-Devlet projelerini/eylemlerini seçerken soru öncülünde belirtilen kriterlerin tamamını kullanmaktadırlar.

Benzeşim baskıları kuralcı (normative), taklide dayanan (mimetic) ve zorlayıcı (co-ercive) olmak üzere üç değişik şekilde ortaya çıkmaktadır. Örneğin AB’ye katılma düşüncesi-hedefi Türkiye’de AB’den gelen istem ve baskılar sonucunda çeşitli alanlardaki AB değerlerine uyum gerekliliği/ zorlaması doğurduğu için hem kuralcı (normatif), hem de baskıcı bir benzeşim baskısı olarak değerlendirilebilir.

Türkiye’de e-Devlet alanındaki faaliyetle­rin idare ve eş güdümünü gerçekleştiren temel birim, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Haberleşme Genel Müdürlüğü içerisindeki E-Devlet Hizmetleri Daire Başkanlığıdır.

E-Devlet alanında, özellikle devletin vatandaşa hizmet vermesini içeren “devletten vatandaşa” elekt­ronik etkileşim kategorisi çerçevesinde en önemli aktörlerden biri de belediyelerdir. Gerek 5.000 ki­şiden fazla nüfusa sahip yerleşim yerlerinde kurulan belediyeler, gerekse de 750.000 kişiden fazla nüfusa sahip anakentlerde kurulan büyükşehir belediyeleri, bilgi ve hizmet sunum süreçlerinde teknolojiden gi­derek daha fazla yararlanmaktadırlar.  Bu çerçevede, giderek daha fazla sayıda beledi­ye, elektronik hizmet sunma kanalları olarak resmi belediye web siteleri, mobil platformlar ve resmî belediye sosyal medya hesaplarına ek olarak, ulusal e-Devlet kapısı olan “turkiye.gov.tr” adresinden de bilgi ve hizmet sunar hâle gelmektedir. Yerel yöne­timlerin e-Devlet Kapısı vasıtasıyla sunduğu hiz­metler 2019 yılı Mart ayı itibarıyla incelendiğinde, 72 ilden toplam 301 adet belediyenin sunduğu hiz­metlerin yanı sıra, belediyelere bağlı olarak ulaşım, su ve kanalizasyon gibi hizmetleri veren 14 adet ye­rel hizmet kurumunun da e-Devlet Kapısı üzerinde aktif olduğu görülmektedir.

BM, ilk olarak 2001 yılında e-Devlet konusundaki küresel görünümü inceleyen bir rapor yayımlanmıştır. Bu raporu takiben, önce her yıl (2003, 2004, 2005), 2008 yılından sonra da her iki yılda bir (2008, 2010, 2012, 2014, 2016 ve 2018) olmak üzere 193 üye devlette uygula­nan BM E-Devlet Anketi ile dünyadaki hemen bütün ülkelerin e-Devlet performansı ve eksiklikleri karşı­laştırmalı şekilde ölçülmektedir.

Türkiye’de internet ilk olarak 1993 yılında kullanılmaya başlanmıştır.

Küresel düzeyde gerçekleştirilen e-Devlet kıyaslamaçalışmalarından önemli bir tanesi de Japonya’daki Waseda Üniversitesi Dijital Devlet Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen Uluslararası Dijital Devlet Sıralaması çalışmasıdır. Waseda Üniversitesi Uluslararası Dijital Devlet Sıralaması Raporu hazırlanırken, e-Devlet performansı, soru öncülünde sıralanan bir dizi göstergenin incelenmesi yoluyla ölçülmektedir. Bu göstergeler de 35 alt bileşene bölünerek analiz edilmektedir.

Konu ile ilk ilgilenen akademisyenlerde biri olan Sadioğlu (2008), Türkiye’de meclis düzeyinde e-Devlet uygulamalarının durumunu incelemiştir. Yazar, hem TBMM web sitesinin içeriğini analiz etmiş, hem de TBMM’yi ziyaret edip veri toplayarak bazı değerlendirmeler yapmıştır. Vardığı en önemli sonuç, gerek altyapı gerekse de vatandaşlara sunulan hizmetlerin çeşitliliği ve kalitesi bakımından TBMM’nin performansının küresel ortalamanın üzerinde olduğudur. Yazarın zayıf bulduğu ve giderilmesini yararlı gördüğü en temel eksiklik ise, vatandaş-milletvekili etkileşiminin tek yönlü ve yetersiz oluşudur

Parlamento kavramı “Fransa’da krallık zamanında vilayetlerde bulunan meclis” anlamına gelen
Fransızca “parlament” sözcüğünden gelmektedir.

Parlamentoların yapı ve işleyişi uzun süre çok fazla değişmese de 20. yüzyılın son çeyreğinde
başta internet olmak üzere bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle ve yaygınlık kazanmasıyla
beraber bu alanda önemli değişimler yaşanmaya başlanmıştır

Türkiye’de parlamentonun resmi web sitesi 1996 yılında “http://www.tbmm.gov.tr” adresinde işlerlik kazanmıştır.

Türkiye’de parlamentonun resmi web sitesi 1996 yılında “http://www.tbmm.gov.tr” adresinde işlerlik kazanmıştır.

1994 yılında, bir televizyon kanalı olarak kurulan
(Sobacı, 2012b) Meclis Televizyonu (Meclis TV,
http://tv.tbmm.gov.tr/) da zamanla televizyon yayınını web sitesi üzerinden de yapar hâle gelmiştir.

E-Parlamento konusunda 2012 yılında
Türkiye’de yapılan bir çalışmada (Sobacı, 2012b),
2000 yılında dünyadaki parlamentoların %57’sinin, 2009 yılında ise %97’sinin resmî bir web sitesine sahip olduğu aktarılmıştır. Diğer bir deyişle,
2000’li yılların ilk on yılı sona erdiğinde, resmî bir
kurumsal web sitesi vasıtasıyla bilgi ve hizmet sunmak parlamentolar için küresel bir hizmet sunma
standardı hâline gelmiş gibi görünmektedir.

parlamentoların denetim/gözetim işlevi
çerçevesinde, Brezilya Temsilciler Meclisi’ndeki
“E-Demokrasi” uygulaması (http://www.edemocracia.leg.br/) yardımıyla, parlamentoda görüşülen
yasa tasarıları hakkında vatandaşların görüş bildirmeleri mümkün hâle getirilmiştir. Vatandaşlar sadece parlamentoda görüşülen yasa tasarılarına geri
bildirim ve katkı vermekle sınırlandırılmamıştır.
Ayrıca doğrudan yasalaşabilecek yeni bazı fikirleri
de Temsilciler Meclisine önerebilmektedirler.

Fransa Parlamentosu tarafından kullanılan “Parlamento ve Vatandaş” (Parlement & Citoyens) uygulaması, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan SmartGov tarafından tasarlanmış ve geliştirilmiştir. Bu uygulama yardımıyla milletvekillerinin yürüttüğü yasa yapma sürecine vatandaşların da katkı vermesi mümkün
olmaktadır. Sistem şu şekilde işlemektedir: Bir parlamenter, somut bir toplumsal sorunu ve bu sorunun
olası çözümlerini özetleyen bir video ve metin açıklamasını yayınlar. Bu içerikten hareketle vatandaşlar da
sorun hakkındaki analizlerini sisteme yüklerler. Takiben yine vatandaşlar, sisteme yüklenen fikir ve önerilere oy verebilirler. Sonuçlar Parlamento ve Vatandaş uygulaması tarafından analiz edilir ve sınıflandırılır.
Ortaya çıkan sonuçlara göre parlamenter, mecliste bir yasa teklifi yapar. Aşağıdaki web görüntüsünde
“Parlamento ve Vatandaş” uygulamasının web sitesi incelenebilir.

Türkiye’nin de içinde bulunduğu Litvanya
ve Portekiz gibi ülkelerdeki Meclis İhtisas
Komisyonları hakkında ayrıntılı bilgiler sunulan uygulamalar

POL‐NET (Polis Bilgisayar Ağı) ile entegrasyondan sağlanan tasarruf; 970.045€,

MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi) ile entegrasyondan sağlanan tasarruf;
60.884.989 €