BİLGİ EKONOMİSİ

ABD'nin 90'lı yılların ikinci yarısından itibaren sergilediği makroekonomik performansı açıklayan kavram yeni ekonomidir. Yeni ekonomi kavramı, pratikte enformasyon ve iletişim teknolojilerinin gelişimini ifade etmek için kullanılmaktadır ve "dijital ekonomi", elektronik ekonomi" veya ağırlıksız ekonomi gibi isimlerle anılmaktadır.

Bilginin verimlilik artışına yol açmasının sonuçları şunlardır: Fiyatların düşmesi,    Toplam üretimin artması  ve Refah düzeyinin artması. Bu etkiler arz mekanizmasının devreye girmesiyle ortaya çıkar. Verimlilik artışı sonunda arz eğrisi sağa doğru kayar.

Teknolojik gücü elinde bulunduranın aynı zamanda küresel bir eşitsizliğe yol açtığı düşüncesine dayanan kavram "dijital bölünme"dir. Dijital bölünme kavramı bu teknolojilere sahip olan ülkeler ile sahip olmayanlar arasındaki uçurumun ortaya çıkmasını anlatmak için kullanılmaktadır.

Ekonomik faaliyet temelde dört çeşit bilgiyi kapsar: Bilinen şeyi, bilme nedenini, bilgi birikimini ve bilginin kimde olduğunu.

Aynı teknoloji, ürün ya da hizmetin kullanıcı sayısı arttıkça, bir teknoloji, ürün ya da hizmet kullanıcısının toplam faydasında, sosyal faydanın özel faydayı aşarak oluşturduğu artışa işaret eden kavram "ağ dışsallıkları"dır. "Ağ ekonomileri" veya "talep yönlü ölçek ekonomileri" olarak da bilinen bu mülkiyet, piyasada kullanıcıların ödemeye hazır olduğu fiyatın kısmen, teknoloji, ürün ya da hizmetin bulunduğu ağın büyüklüğü tarafından belirlendiğini varsayar.

Ağ ekonomisi grupları şunlardır: "Doğrudan ağ dışsallıkları", "Dolaylı ağ dışsallıkları"  ve "Öğrenme ağı dışsallıkları".

Bilgi temelli ekonomide ağ dışsallıklarının önemini açıklamakta kullanılan kavram Metcalfe yasasıdır.  Bu yasa, bir ağ içerisindeki aktör ve düğümlerin sayısında görülecek artışların o ağı daha verimli hale getireceğini ileri sürer.

Bilgi ekonomisinde eksik rekabet Ar-Ge faaliyetleri ve yenilikçiliğin sonucudur. Patent sistemleri yoluyla yenilikçi firmalara, belirli dönemler için tekel olma hakkı verilmektedir.

Bilgi ekonomisi,  tüketicilerin maksimum fayda sağlayacak geleneksel teorilerden farklı davranış modelleri geliştirmelerine neden olur. Zira bilgi ekonomisi, tüketicilerin çeşitli iletişim olanaklarını kullanarak veya internet üzerinden mal ve hizmetleri satın alma fırsatı yaratmaktadır.

Bilgi ekonomisinin merkezinde yer alan endüstrilerde (yazılım, nanoteknoloji, biyoteknoloji vb.) bilgi ekonomisi yeniliğe dayalı rekabet ortamının ana unsurlarından birisi kabul edilmektedir. Birçok yazılım firması geliştirdikleri bir ürünü yeni sürümüyle değiştirme çabası içindedir.

Yirmibirinci yüzyılda makineler yerini bilgiye bırakmış ve bilgi giderek önem kazanmaya başlamıştır.

Bilginin elde edilmesi, işlenmesi ve dönüştürül- mesi ile birlikte dağıtımı süreçlerinin kapsamı yeni ekonomi olarak tanımlanmıştır. Bu üç temel süreç, bilginin işlenmesini, elde edilmesini, dağıtımını ve iletişimini sağlayan bilgisayar sisteminin fiziksel araçları ve insan yardımı ile bütün süreci kontrol eden yazılım sistemi sayesinde işlemektedir.

Yeni ekonomi kavramı farklı biçimlerde tanımlansa da üzerinde fikir birliğine varılan konu, yeni ekonominin itici gücünün bilgi olduğudur. Bilgi akışı eski ekonomilerde fizikselken (çekler, faturalar, raporlar, yüz yüze toplantılar vb.) yeniekonomilerde dijitaldir. Ekonomik performansın en önemli belirleyicilerinden biri, hiç şüphesiz verimlilik artışıdır. Özellikle gelişmiş ekonomilerde, verimlilik artışı beraberinde ekonomik büyümeyi getirmektedir.

Bilginin işlenmesi, aktarılması ve depolanmasının marjinal maliyeti sıfıra yakın olduğundan bilginin ve bilgi teknolojilerinin ekonominin tüm alanlarında uygulamaya konulabilmesi hızlanmakta ve iktisadi faaliyetlerin tümünde bilgi yoğunluğu artmaktadır.

Bilgi ekonomisinin büyüme üzerindeki katkılarını analiz ederken dikkat edilmesi gereken, enformasyon sektörlerine ait ürün ve hizmetlerin, üretim sürecinde hem girdi hem de çıktı olma özelliğine sahip olmasıdır.

Bilginin sınırlarını genişleterek üretimde yüksek verim elde etmek bilgi çağının temel amaçlarındandır.

OECD’ye göre, kısa dönemde firmalar, yeniticaret biçimini uygularken net istihdam artışları da yaşarlar. Orta dönemde öncelikle bazı sektörler- den kaynaklanan istihdam düşüşleri olabilir. Uzun dönemde ise, yeni ürünlerin ortaya çıkması, pazar çapının genişlemesi, gelirin artması ve üretkenlik artışının sonucu olarak fiyatların düşmesi ile istih- dam artacaktır.

Avrupa Birliği’nin birraporuna göre (European Commission, Buildingthe Network Economy in Europe, 1998) gelecek beş yıl içinde network ekonomisi Avrupa Birliğinde birçok yeni işler yaratırken çok sayıda eski işin de yok olmasına neden olacak, bu arada milyonlarca çalışanın da günlük yaşamını etkileyecektir.

Verimlilik artışı, birim işgücünün ürettiği ürün miktarının artmasıdır.

Dijital bölünme: 

Bilgi ekonomilerinin kurulumu bağlamında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki uçurumun büyümesini ifade eden kavramdır.