BİLGİ EKONOMİSİ

Machlup tarafından yapılan analizlerde bilgi endüstrisindeki üretim faaliyeti grupları şunlardır: 1. Eğitim  2. Araştırma ve Geliştirme   3. İletişim Medyası   4. Bilgi Makineleri   5. Bilgi Hizmetleri. Bu gruplar arasında "bilgi tuzakları" yer almamaktadır.

Bilgi endüstrisi üretim faaliyeti grupları şunlardır: Eğitim, araştırma ve geliştirme, iletişim medyası, bilgi makineleri, bilgi hizmetleri. Soruda sayılan hizmetler "profesyonel bilgi hizmetleri" kapsamında ele alınmaktadır.

"Posta hizmetleri" birinci bilgi sektörünü oluşturan aşağıdaki alt endüstrilerden "çeşitli kamu faaliyetleri" kapsamında ele alınır. Bu kapsamda ele alınan diğer faaliyetler "eğitim hizmetleri" ve  "federal hükümete bağlı kamu kuruluşlarının yürüttüğü birinci bilgi hizmetleri"dir.

Ticari amaçla üretilmeyen, dolayısıyla firmaların ve kurumların kendi kullanımları için ürettikleri bilgiler ikinci bilgi sektörünü oluşturur. Porat'ın analizlerine göre ikinci bilgi sektörünün ABD'nin GSMH'si içindeki payı 1967 yılında % 21,1'dir.

Porat'ın analizinde yer alan bilgi işçileri ana grupları şunlardır: Bilgi üreticileri, bilgi dağıtıcıları, piyasa araştırması ve koordinasyon uzmanları, bilgi işlemciler ve bilgi makinesi işçileridir.

Bilgi miktarı, haberleşme araçlarının dağılımı, bilgi faaliyetlerinin kalitesi ve  bilgi oranı, Japonya'daki  Haberleşme ve Ekonomi Araştırma Kurumu (RITE) tarafından geliştirilen bilgi endeksinde yer alan parametrelerdir.

Telefon sayısı, bilgisayar sayısı ve internet kullanıcı sayısı göstergeleri "enformasyon ve iletişim teknolojisi endeksi"ni oluşturan temel göstergelerdir. Bu endeks;  bilgiden etkin yararlanmak, bilgiyi toplamak, işlemek ve aktarmak için gerekli altyapı sistemini ifade eder.

Bilgi ekonomisi endeksine göre en yüksek değere sahip bölge Kuzey Amerika'dır. İkinci olarak Avrupa ve Merkez Asya gelmektedir. En düşük değere sahip bölge Afrika'dır.

Soruda sayılan unsurların tümü BİT endeksini oluşturan alt endekslerdir. BİT endeksi Uluslararası Telekomünikasyon Birliği tarafından geliştirilmiş olup uluslararası alanda sayısal bölünmenin ölçülmesinde dikkate alınan bir endekstir.

Machlup (1962), yaptığı analizlerde bilgi endüstrisindeki üretim faaliyetlerini aşağıdaki gruplar altında toplamıştır:

Machlup eğitim faaliyetlerini “okul-içi eğitim ve “okul-dışı” eğitim olmak üzere iki gruba ayırmıştır. Machlup’un toplam eğitim harcamaları; okul öncesi eğitim, ilk ve orta öğretim, yüksekokul ve üniversite eğitimi kilise eğitimi askeri eğitim, firmaların eğitim faaliyetleri federal hükümetin eğitim faaliyetleri ve kamu kütüphaneleri için yapılan harcamalardan oluşmaktadır.

Profesyonel bilgi hizmetleri (hukuki hizmetler, emlakçılık, mühendislik ve mimarlık hizmetleri muhasebecilik, sağlık hizmetleri) finansal hizmetler (mevduat bankacılığı, menkul kıymet ve döviz komisyoncuları, sigorta acentaları, gayrimenkul acentaları), toptan ticaret, bilgi ve veri işleme (bilgisayar programlama ve yazılım hizmetleri bilgisayar destek hizmetleri) diğer bilgi hizmetleri ve kamu sektörü bilgi hizmetlerinden oluşmaktadır.

Porat’ın analizlerinde yer alan bilgi işçileri; bilgi üreticileri, bilgi dağıtıcıları, piyasa araştırması ve koordinasyon uzmanları, bilgi işlemciler ve bilgi makinası işçileridir.

OECD’nin gruplaması Porat’ın gruplamasını esas alan bir gruplamadır. Tablodaki gruplar, OECD’nin Porat’ın çalışmasını esas almakla birlikte, bilgi isçilerini beş grup yerine dört grupta topladığını göstermektedir. Bu gruplar; bilgi üreticileri, bilgi işlemciler, bilgi dağıtıcıları ve bilgi alt yapısı ile ilgili mesleklerdir.

Bilgi sektörünün istihdamdaki payını belirlemeye dönük başka bir çalışma, gelişmekte olan ülkeler için Katz (1986) tarafından yapılmıştır. Katz’ın yöntemi, karmaşık hesaplamalar gerektirmemesi nedeniyle, Porat ve OECD’nin yöntemlerinden daha kolaydır. Katz’ın yöntemine göre, bilgi sektörünün istihdamdaki payı, ISCO sınıflamasına göre meslek istatistiklerini yayınlayan tüm ülkelerde hesaplanabilir.

Bilgi ekonomisinin endekslerle ölçülmesi ilk olarak Japonya’da Haberleşme ve Ekonomi Araştırma Kurumu (Research Institute of Telecommunications and Economics: RITE) tarafından yapılan çalışmalarla başlamıştır.

RITE tarafından geliştirilen endekste yer alan “bilgi oranı”, Engel Kanunu’nda belirtilen Engel oranına benzemektedir. Engel oranı, bir ailenin gıda maddelerine yaptığı harcamaların, aile bütçesi içindeki payını gösterirken; bilgi oranı, aileler tarafından bilgi ile ilgili faaliyetler için yapılan harcamaların toplam harcamalar içindeki payını ifade etmektedir.

Dünya Bankası, ülkelerin bilgi ekonomisi olma yolunda kaydettikleri ilerlemeyi ölçmek ve bilgi ekonomisine geçiş çabalarını kolaylaştırmak için Bilgi Degerlendirme Metodolojisi (Knowledge Assessment Methodology: KAM) geliştirmiştir.

Ağa hazırlık endeksi, başlangıçta “çevre” alt endeksi ve “hazırlık” alt endeksi ve “kullanım” alt endeksi olmak üzere üç bileşenden oluşmuştur. 2012 yılında yapılan güncellemede dahil edilen “etki” alt endeksi ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin sosyal etkileri de endeks hesaplamasında yer almıştır. Ağa hazırlık endeksi, başlangıçta “çevre” alt endeksi ve “hazırlık” alt endeksi ve “kullanım” alt endeksi olmak üzere üç bileşenden oluşmuştur. 2012 yılında yapılan güncellemede dahil edilen “etki” alt endeksi ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin sosyal etkileri de endeks hesaplamasında yer almıştır.

Machlup, bilgiyi birey tarafından bilinen her şey olarak tanımlamıştır. Bilgi üretimini ise, birisinin daha önce bilmediği bir şeyi öğrenme faaliyeti olarak tanımlamıştır (Machlup, 1962).

Machlup, yaptığı analizlerde bilgi endüstrisindeki üretim faaliyetlerini aşağıdaki gruplar altında toplamıştır:

1. Eğitim

2. Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge)

3. İletişim medyası

4. Bilgi Makineleri

5. Bilgi Hizmetleri ((Machlup, 1962)