BİLGİ EKONOMİSİ

Sanayi toplumunda Batının bireyci insan tipi, mekanik akla dayalı, rasyonel ve modern olarak görülen, adeta idealize edilen insan kişiliğiydi. Bilgi toplumuyla bu insan kişiliği aşılmış bulunuyor. Bilgi toplumunun idealize ettiği insan kişiliği, sadece mekanik aklı değil, geleceğe yönelik sezgisel zekasını da kullanarak yenilikçi ve yaratıcı olan insan kişiliğidir.  Bilgi toplumunun eğitimli insan kişiliği, bilişsel (cognitive) öğrenme ile kendi kendini sürekli yenileyebilen, kendi aklını kullanabilme yeteneğine sahip bir insan tipidir. Aynı zamanda işbirliği ve ekip çalışmasına yatkın, katılımcı ve sosyal sorumluğu olan bir kişiliktir. Bu tür kişilik yapısına sahip insanların oluşturduğu sosyal ağlardaki karşılıklı etkileşim ve iletişim, sosyal sinerji yaratır. 

Bilimsel ve teknolojik yeniliklerin sürüklediği yeni toplum ve uygarlık düzeyinde (bilgi toplumunda); her şey yeniden yapılanırken; toplumsal bütünün alanları ve içeriği ile yeniden yapılanmaktadır: Bilimsel-teknolojik alanda; mekanik düşünce ve teknolojilerden, atom altının çoklu ağ etkileşimine dayalı kuantum düşüncesiyle, doğrusal olmayan, organik işleyişli karmaşıklık teorileri öne çıkmaktadır. Ekonomik alanda; atomik ve mekanik kapitalist piyasa ekonomisinden, ağ etkileşimi içinde işleyen bilgi ekonomisine geçilmektedir. Politik alanda; bireycilik yerine grupsal çıkarların yapılandırdığı, sivil toplum kuruluşlarıyla tabandan başlayan katılımcı demokrasi yapılanmaktadır. Sosyal alanda; bağımsız-bağlantısız bireysellikten, işbirliğine dayalı, sosyal ağlarda şekillenen, sinerjik toplumsal yapılanmaya geçilmektedir.

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, sinerjik toplum kavramı bilgi toplumunun özellikleri kapsamında analiz edildiğinden bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Uygarlığın gelişim yolu üzerinde Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna doğru yaşanan bu köklü dönüşüm ve sıçrama, farklı bilim insanlarınca değişik kavramlarla tanımlandı. Zira her birinin ilgi ve uzmanlık alanı karmaşık toplumsal bütünün belli yönleriyle daha yakından bağlantılıydı. Örneğin, F. Machlup “Bilgi ekonomisi”; Brzezinski “technetronic” çağ; R. Dahrendorf “post-kapitalism”; A. Etzioni “post-modern” çağ; D. Bell “post- endüstriyel” Toplum; K. Boulding “post-civilized” Toplum; P.Drucker “post-kapitalist” Toplum kavramlarını tercih ederken, U.Porat, ve Y. Masuda ayrı ayrı “Enformasyon Toplumu” kavramını kullanmışlardır. M. Castells ise “ Enformasyon” çağı ve “Ağ (Network) Toplumu” kavramını tercih etmiştir. Ayrıca D.Tapscott “digital “ ekonomi kavramını kullanır. 

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Baruch Spinoza sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş sürecini tanımlayan bilim insanlarından birisi olmadığından bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

1990’lara gelindiğinde Naisbitt ve Aburdene yaşanan çağı, insanlık tarihinde akıllara durgunluk veren bir teknolojik yenilenme, benzeri görülmemiş ekonomik olanaklar ve şaşırtıcı siyasi gelişmeler ile kültürel yeniden doğuşlardan dolayı 2000’li yılları “büyük yönelimler” (Megatrends) çağı olarak ilan ettiler. Bu yeni yönelimlerin temelinde “bilişim teknolojisi” yatıyordu. Görüntü sentezleme; tıpta, kimyada, jeolojide ve diğer bilim dallarında, doğrudan doğruya ele alınıp incelenemeyen maddeleri, ekran üzerinde görünür duruma getirmek bakımından başarılı sonuçlar verdi. Mikro elektronikteki gelişme ile birlikte, iletişim (telekomünikasyon) teknolojisi yenilendi. Mikro elektronik ve iletişim birbirini tamamlayarak birlikte gelişti. 

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde görüntü sentezleme; tıpta, kimyada, jeolojide ve diğer bilim dallarında, doğrudan doğruya ele alınıp incelenemeyen maddeleri, ekran üzerinde görünür duruma getirmek en fazla mikro elektronikle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Bilgi toplumunu yaratan dijital devrimi zaman içinde biyoteknolojik devrim izledi. İnsanların yararlanabileceği ürün ve hizmetlerin mikro organizmalar, mikrobiyal parçacıklar ve diğer biyolojik metaryaller kullanarak endüstriyel işlem yolu ile sağlanması biyoteknolojinin alanıdır. Hücre biyolojisi, genetik, enzimoloji gibi alanları içeren biyoteknolojinin 21. yüzyılda bilim ve teknolojinin en gözde alanı oldu. Beyindeki süreçlerin; sözlerden, davranışlardan ve kimyasal maddelerden etkilenmesinin ortaya konması, bazı hastalıklar ile sağlığa bakışımızda köklü değişimler getirdi. Atomların moleküllerin ve hücrelerin genetik yapılarının denetlenmesi ve moleküllerin isteğe uygun şekilde biçimlendirilmesi genetik mühendisliğinin gündemi oldu. 

Yukarıdaki açıklamalardan yola çıkarak ilgili seçenekler incelendiğinde, hücre biyolojisi, genetik, enzimoloji gibi alanlar, bilgi toplumunda en fazla mikro biyoloji kavramıyla ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Yeni ve ileri nitelikte malzemelerin geliştirilmesi yüksek teknolojinin ilgi alanlarından birisidir. Bir yandan havacılık, otomobil, gemi yapımı ve çeşitli hassas aletler alanında hıza, ısıya ve değişik dış etkilere dayanıklı malzeme ihtiyacının bulunması; diğer yandan, fizik, matematik modeller, bilgisayar bilimleri ve gelişmiş araçlarla maddelerin mikro bileşimine doğrudan müdahale edilebilir duruma gelinmesi, yeni malzemelerin üretimine yol açtı. Ayrıca, bilişim teknolojisinde ilerlerken; bilgisayarlar ve çipler için yarı iletkenler ve süper iletkenler; hızlı haberleşme ağı için fber optik; bilginin manyetik depolanması için yönelimli yüzeyler şeklinde yeni malzemeler üretildi. Bilgi toplumunun yeni malzemeleri, doğrudan elde edilen doğal maddeler olmak yerine laboratuarlarda üretilen “yapay” maddelerden oluşuyor. Yalnızca, ileri teknoloji içeren seramik üretimi bile yapay malzeme devriminin önemli bir parçasıdır. Aynı şekilde polimer alaşımlarla yeni tip plastikler üretiliyor. Bu yeni tip plastikler, birçok metalden daha hafif, daha ucuz ve daha sağlamdır. Özellikle uçak ve otomobil sanayinde hızlı kullanım alanı buluyor. Ancak, Gallum ve arseniğin bileşimden elde edilen Gallium arsenit gibi yeni malzemeler, silikonun yerine geçiyor. Böylece daha az enerji tüketen, radyasyona dayanıklı, daha yüksek ısıda çalışan malzeme elde ediliyor.

Bu açıklamalar kapsamında yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Gallium arsenit ve fiber optik kablolar, bilgi toplumunda en fazla yeni malzemeler başlığı kapsamında değerlendirildiğinden bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Mikroelektronik ve genetik devrimlerinden sonra, özellikle 2025 ertesi dönemin teknolojik devrimi olarak, nono (cüce) teknolojiler görülüyor. Nano, metrenin milyarda biri olan bir büyüklük ölçüsüdür. Örneğin bir saç telinin çapı yüz bin nonometredir(nm). Nano teknolojiler, atomik ve moleküler ölçekte işleyiş ve etkileşimleri konu edinir.  Nano teknolojilerin atom ve moleküllerle oynayabilir nitelikte olması, bugünkü algılarımızın ötesinde üretim ve yeni malzemeler yaratması söz konusudur. Zira doğanın temel taşları olan atom ve molekülleri çok ucuz bir biçimde yeniden düzenlediği için yaşamın her alanına girmesi ve bunları yeniden yaratması söz konusudur. Herhangi bir madde, bambaşka bir maddeye dönüştürülebilecek. 

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, atomik ve moleküler ölçekte işleyiş ve etkileşimler ilgili seçenekler kapsamında en fazla nano teknolojiyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Bilgi toplumunda yeniliklerin, her alanda, özellikle de bilgi ve teknoloji üretiminde sürekli olması nedeniyle,
• Verimlilik,
• Hız,
• Kalite,
• Esneklik,
• Çeşitlenme ve farklılaşma,
• Yerel ve küresel rekabet ile
• Bağlı ve destek endüstriler arası dayanışmanın getirdiği ortaklaşa rekabet ekonomik faaliyetin niteliklerini belirlemektedir.

Bu bağlamda yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, etkililiğin bilgi toplumunda ekonomik faaliyetlerin niteliklerini belirleyen değişkenlerden birisi olmadığı gerçeği ön plana çıktığından bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sanayi toplumundan bilgi toplumuna dönüşüm süreci, iki temel dönemin karşılaştırılması boyutunda analiz edildiğinde anlam kazanmaktadır. Sanayi toplumuyla bilgi toplumunun karşılaştırılması sürecinde birinci temel kategori yenilikçi teknolojilerdir. Bilgi toplumunda yenilikçi teknolojiler özü itibariyle organik teknolojileri, temel fonksiyon bağlamında zihinsel emeğin ikamesini, kullanılan malzemeler bağlamında yenilenebilir kaynakları ve üretim gücü bağlamında bilgi üretme gücünü temsil etmektedir. Bu bağlamda yukarıdaki seçenekler incelendiğinde,  zihinsel emeğin ikamesi bilgi toplumunun yapılanması bağlamında yenilikçi teknolojileri temsil eden kavramlardan birisini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Bilgi ekonomisinin sosyo-ekonomik yapısı;

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, sinerjik ekonomi bilgi toplumunun sosyo-ekonomik yapısını temsil eden kavramlardan birisi olduğundan bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Sanayi toplumuyla karşılaştırıldığında bilgi toplumu, dünya görüşü ve değerler bağlamında aşağıdaki parametrelerle temsil edilmektedir:

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, küresellik dünya görüşü ve değerle bağlamında bilgi toplumunu oluşturan parametrelerden birisini temsil  ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Teknoloji, bilimsel bilginin alet ve edevatta yurtlanarak, donanım durumuna dönüşmüş biçimidir.

Bilimsel olarak formüle edilip, deneylerle test edilen bu bilginin, doğaya egemen olmak için belli yöntemler içinde, belli araçlar yoluyla yaşam için kullanımı bilimsel teknolojileri doğurdu.

Newton’un Principia (1687) adlı eseri Mekaniğin 3 temel yasası ile bilim tarihinde ilk bilimsel devrimi ve İlk bilimsel paradigmayı ortaya çıkardı.

Yeni bilim anlayışı, klasik standart ve mekanik etkileşim algısından; süreksizlik, belirsizlik ve olasılık öğelerinin geçerli olduğu dinamik bir etkileşim sistemine oturtuldu. Kuantum paradigmasında doğa ve toplumun açıklanışı, tümüyle farklı bir içerik, işleyiş, karşılıklı bağlantı ve ilişki sistemleri içinde şekillendiği; sonuçların olasılıklar içinde gerçekleştiği görüldü.

Bağımsız-bağlantısız bireysellikten, işbirliğine dayalı, sosyal ağlarda şekillenen sinerjik toplumsal yapılanmaya sosyal alan denir.

Bilişim altyapısı, bilişim teknolojisinin, bilgiyi toplamak, iletmek, işlemek, değerlendirmek, dağıtmak ve yaymak için oluşturduğu ağ- sistemleri donanımını kapsar.

Fiziksel emeğin ikamesi sanayi toplumunun teknolojik özellikleriyle ilgilidir.

Sinerjik ekonomi bilgi toplumunun ekonomik yapısıyla ilgilidir.

Öğrenen örgüt, öğrenen kurum ve öğrenen kent kavramları bilgi toplumunun Mekânsal Boyutuyla ilgilidir.

Toplumsal bütünün temel alanları arasında yer alan teknolojik alanın amaç değeri yenilikçiliktir.