BİLGİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 9

Dışsallık; üretim ve tüketim birimleri arasında pazarlanamayan fayda ve maliyet ilişkisidir. Dışsallık kavramından genel olarak, bir ekonomik birimin faaliyetleri sonucunda diğer ekonomik birim ve birimler üzerinde dolaylı olarak ortaya çıkardığı olumlu veya olumsuz etkiler anlaşılmaktadır. Dışsallık, negatif ve pozitif dışsallık olarak ikiye ayrılmaktadır. Eğitimin dışsallıkları da, bireyin aldığı eğitimin toplumdaki diğer bireylerin fayda fonksiyonuna yaptığı dolaylı etkilerdir. 

Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bir ekonomik birimin faaliyetleri sonucunda diğer ekonomik birim ve birimler üzerinde dolaylı olarak ortaya çıkardığı olumlu veya olumsuz etkiler dışsallık kavramı kapsamında incelendiğinden bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Üretime katılan bireyin sahip olduğu ve genel anlamda insanın niteliğini vurgulayan bilgi, beceri, deneyim ve dinamizm gibi pozitif değerler beşeri sermaye (human capital) olarak kabul edilmektedir. Kısaca beşeri sermaye daha iyi eğitilmiş ve beceri kazandırılmış insan kaynağıdır. Beşeri sermaye kavramı, sadece eğitim ve yetiştirme değil, aynı zamanda, işgücünün verimlilik ve kalitesini arttırarak gelecekteki gelir düzeyini yükselten herhangi bir etkinlikle de ilişkilendirilebilir. Schultz (1961), beşeri sermayeye yapılan yatırım adlı makalesinde, beşeri sermaye yatırımlarını beş temel gruba ayırmıştır:
1. Geniş anlamda insanoğlunun yaşam süresi beklentisini, güç ve dayanıklılığını, kuvvetini ve yaşamını etkileyen bütün sağlık hizmetlerine ilişkin harcamalar
2. Firmalar tarafından düzenlenen, eski usul çıraklık da dâhil olmak üzere iş başında yetiştirme
3. İlk, orta ve yükseköğretimi kapsayan formel eğitim,
4. Firmalar tarafından düzenlenmeyen yetişkinlere yönelik eğitim programları,
5. Birey ve ailenin değişen iş olanaklarından yararlanabilmek için yaptıkları göçler

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde birey ve ailenin yapmış oldukları lüks tüketim harcamaları, Schultz'a göre beşeri sermaye yatırımlarından birisini temsil etmediğinden bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

İlkel toplumda eğitimin temel özellikleri; deneme yanılma yöntemi ile öğrenme ve klan içi eğitimdir. Doğru cevap A'dır.

Sanayi toplumunda eğitimin temel özellikleri; hızlı okullaşma ve belli yaşlarda zorunlu eğitimdir. Doğru cevap B'dir.

Bilgi toplumunda eğitimin temel özellikleri; yaşayarak öğrenme, öğrenmeyi öğrenme, kendi kendini eğitme zorunluluğu, okul duvarlarını aşan her zaman ve her yerde eğitim ve yaşam boyu öğrenmedir. Doğru cevap C'dir.

İlk endüstriyel devrim su ve buhar gücünün daha verimli kullanılmasını sağlayan mekanik tezgâhların 18. yüzyılın sonunda bulunmasıyla başlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Henry Ford’un üretim bandı tasarımının 20. yüzyıl tarihini değiştirmesiyle ikinci sanayi devrimi başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Endüstri 4.0’ı imalat sanayiindeki dijitalleşmenin yeni evresi olarak da tanımlamak mümkündür. Bu evreyi sürükleyen dört itici kuvvetten söz etmek mümkündür:
• Veri hacmindeki inanılmaz artış, (büyük veri-veri madenciliği) ve hesaplama gücündeki artış
• Analitik yeteneklerin ve iş dünyası yeteneklerinin geliştirilmesi
• Dijital bilgilerin fiziksel dünyaya çevrimi (ileri robotlar ve 3 boyutlu yazıcılar gibi)
• İnsan makine etkileşimlerinin yeni şekillerinin geliştirilmesidir.

Üretimin otomasyonu ise Endüstri 3.0'ın itici güçleri arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

Örgün eğitim; bireylerin yaşama atılmadan, diğer bir deyişle iş ve meslek kollarında çalışmaya başlamadan önce okul ya da okul özelliği taşıyan kurumlarda genel ve özel bilgilerle donanmalarını sağlamak amacıyla belli yasalara göre düzenlenen eğitimdir. Okul öncesi eğitim (kreş ve anaokulları), ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim örgün eğitimin yapıldığı yerlerdir. Yaygın eğitim ise, örgün eğitim sistemi içinde yer almayan, örgün eğitimin herhangi bir aşamasında bulunan ya da örgün eğitimini tamamlamış bireyler için, örgün eğitimin yanında ya da dışında düzenlenen eğitim, öğretim ve rehberlik uygulama etkinliklerinden oluşur. Çeşitli merkezlerde açılan kurslar, resmi ve özel kurum ve işyerlerinde düzenlenen hizmet içi eğitim çalışmaları yaygın eğitim etkinliklerindedir. Doğru cevap B'dir.

Eğitimin genel amaçları; insan gücünü geliştirme amacı, sosyal eşitlik amacı, ulusal kimliği geliştirme amacı ve eğitim ve öğretim kalitesinin ve etkinliğinin artırılması amacı olarak sıralanabilir. Doğru cevap C'dir.

Sosyal harcamalar; öğretmenler ve diğer tüm okul personelinin zamanı (maaşları ve ek ödemelerle ölçülür), değişken maliyetler (ısınma, elektrik, su, telefon), sabit maliyetler (bina ve donanım, değeri kira bedeli ile ölçülür). Doğru cevap D'dir.

Thurow ve Lucas’ın 1970’lerde yaptıkları çalışmalara dayanan Kuyruk Hipotezi, eğitimin işçinin potansiyel verimliliğinin belirlenmesinde önemli bir etkisinin olmadığını, çünkü verimliliğin iş’in bir özelliği olduğu görüşünü savunur. Doğru cevap E'dir.

Klan ilkel toplumlarda üretmesini bilmeyen, doğada hazır bulduklarını tüketen
göçebe toplumlardır.

Öğrenme yöntemi sanayi toplumunda sınıfta öğrenme bilgi toplumunda kişisel araştırmadır.

A. Toffler’ın “Geleceğin cahili, okuyamayan değil; nasıl öğreneceğini bilmeyen kişi olacaktır” sözü, öğrenme yol ve yöntemlerini bilmenin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Yine A. Toffler’ın, “ilk çağlarda güçlü olan, endüstri çağında zengin
olan kazanırdı; bilgi çağında ise bilgili olan kazanacaktır” sözü, bilgi toplumunda bireyin, kurumun veya toplumun başarısının bilgiyi üretme ve kullanmadaki etkinliğine bağlı olduğunu göstermektedir.

İlk montaj hattı Cincinati mezbahaları 1870 2. sanayi devriminde gerçekleşmiştir.

Dördüncü sanayi devrimi (Endüstri 4.0): Almanya’da İlk kez 2011 Hannover Fuarında gündeme gelen “Endüstri 4.0” dördüncü sanayi devrimini ifade etmek için kullanılmaktadır. Endüstri 4.0; asıl olarak imalat sanayiinde bilgisayarlaşmanın en üst düzeye çıkarılması ve dolayısıyla üretimin yüksek teknolojiyle donatılmasını hedefleyen bir yaklaşımdır.

Eğitim ayrıca şu temel kazanımları da sağlamaktadır:
• Çalışma kapasitesi ile emeğin verimliliğini doğrudan doğruya etkileyerek geliştirir.
• Teknolojik gelişme olanağı sağlar ve böylece dolaylı olarak sermayenin verimliliğini etkiler.
• İyi bir eğitim, iş olanaklarında istikrar ve düzen sağlamaya yardımcı olur.
• İş koşullarındaki değişmelere uyabilme yeteneği, sosyal konum ve saygınlığın kazanılmasını sağlar

Beşeri sermaye (insana yatırım), üretime katılan bireyin sahip olduğu ve genel anlamda insanın niteliğini vurgulayan bilgi, beceri, deneyim ve dinamizm gibi pozitif değerler olarak tanımlanabilir. Beşeri sermayenin başlıca unsurları eğitim ve sağlıktır.

Bireyler açısından bu anlamda mikroekonomik açıdan eğitim yatırımları şu özellikleri göstermektedir:
• Eğitim yatırımları sürekli yatırımlardır.
• Eğitim süresine göre elde edilen gelir de farklılık göstermektedir. Alt düzeyde eğitim kategorisinden üst düzeye çıkıldıkça, bireyler daha fazla gelir elde etmektedir. Kısacası, her yeni eğitim düzeyinde bireyler daha fazla gelir elde etme şansına sahiptir.
• Eğitim yatırımları insan yaşamının sonuna kadar sürebilmektedir.
• Eğitim yatırımları insan yaşamı süresince farklılaştırılabilir.