BELGE YÖNETİMİ VE OFİS UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 17

İş sağlığı ve iş güvenliğinin üç temel amacı bulunmaktadır. Bunlar;

1. Çalışanların korunması: Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak, Çalışanları çalışma ortamından kaynaklanan sağlık ve güvenlik risklerine karşı korumak, Çalışanların sağlık, güvenlik ve refahını sağlamak ve geliştirmek,

2. İşletmenin korunması: Kaza veya istenmeyen olayları önceden tespit edip gerekli önlemleri alarak, oluşabilecek direk ve dolaylı zarar ve ödemeleri önlemek,

3. Üretimin korunması: Üretimin devamlılığını sağlamak ve verimi artırmaktır.

Doğru cevap A'dır.

Yasal düzenlemelerin dönüm noktası Percival Pott’un baca temizleyicilerinin yakalandığı kanser hastalığı üzerine yapmış olduğu çalışmalar sonucu, İngiliz Parlamentosu’nun 1788 yılında kabul ettiği Baca Temizleyicileri Yasası’dır. İşçilerin çalışma koşulları- nın Dr. T. Percival (1704-1788) tarafından kaleme alınmış olması, konunun toplumsal boyutlarının ele alınmasında etikili olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de anayasal düzeyde iş sağlığı ve güvenliğine yönelik hükümler ilk kez 1961 Anayasası’nda Sosyal ve İktisadi Haklar başlığı altında yer almış, daha sonra 1982 Anayasası’nda bu hükümlerde önemli bir değişiklik yapılmamıştır. Doğru cevap D'dir.

İşveren, aşağıdaki durumlarda belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:

Doğru cevap B'dir.

Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi ifade eder. Doğru cevap E'dir.

1743 yılında U. Ellenborg, altın madencilerinde görülen hastalıklar ve karbon monoksit, cıva, kurşun ve nitrik asit gibi maddelerin zararları üzerine hazırladığı kitapçıkla, iş hastalıklarına ilişkin bilincin gelişmesine önemli katkıda bulunmuştur. Doğru cevap C'dir.

İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri şunlarıdr:

B seçeneğindeki çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerinden biridir. Doğru cevap B'dir.

İşyerlerinde Acil Durum Planlarının Hazırlanması, Önleme, Koruma, Tahliye ve İlk Yardım Hakkında Yönetmeliğe göre, işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta çalışan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli işyerlerinde çalışan 50 çalışana kadar; arama, kurtarma ve tahliye ile yangınla mücadele konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanın destek elemanı olarak görevlendirilmesi gerekmektedir. Doğru cevap C'dir.

4857 sayılı İş Kanunu’nda iş sağlığı ve güvenliği alanında belirtilen yükümlü- lüklere uymayanlar için bazı yaptırımlar düzenlenmiştir. İdari denetim sonucu iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinde herhangi bir eksiklik görüldüğünde ilk aşamada para cezaları uygulanmaktadır. İdari yaptırımlar henüz bir zarar doğmadan uygulandığı için cezalandırmaktan çok onarmayı ve önlemeyi amaçlamaktadır. Bu bakımdan da iş sağlığı ve gü- venliğinin sağlanması açısından büyük önem taşı- makta ve oldukça etkili olmaktadır. İdari para cezaları her yıl Vergi Usul Kanunu uyarınca ilan edilen yeniden değerleme oranına göre arttırılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

İnsan kaynakları yönetimi, bir kurum için çalışan insanları doğrudan etkileyen ya da onlardan etkilenen yönetim kararlarının ve uygulamalarının tümünü içerir. İşletmelerin üretim, hizmet ya da ticaret alanında faaliyet göstermeleri; kamu ya da özel sektörde yer almaları veya küçük, orta ya da büyük olmaları farketmeksizin hepsinde mutlaka insan kaynakları yönetimi işlevi yerine getirilir.

Ticaret, genel anlamda mal ve hizmetlerin ticari amaçla değiş-tokuşudur. Bir başka şekilde ticaret; mal, hizmet ve para ile ifade edilebilen bütün değerlerin kâr amacıyla alımına-satımına yönelik işlerin tamamı olarak tanımlanabilir. Ticaret, iş dünyası için yaşamsal bir öneme sahiptir. Günümüzde ticaretin çok çeşitlendiği, inanılmaz derecede hızlandığı ve muazzam hacimlere ulaştığı bilinen bir gerçektir. Hatta dünyada yaratılan toplam gelirin büyük bir bölümü ticari faaliyetlerden kaynaklanır.

İşe Alma
İşe alma, boş bir pozisyonu en uygun adayı seçerek doldurma sürecidir. Bu sürecin aşamaları ve bu aşamalarda gerekli bilgi ve belgeler aşağıda incelenmektedir.

İş Sözleşmeleri
İş sözleşmesi bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi kabul ettiğini onaylamasından oluşan sözleşmedir.

İş sözleşmeleri gerek çalışanlarla, gerek işverene çeşitli kolaylıklar ve yasal haklar sağlamaktadır.

İş sözleşmesi: İş sözleşmeleri gerek çalışanlarla, gerek işverene çeşitli kolaylıklar ve yasal haklar sağlamaktadır. İş Kanunu’nda belirtilen başlıca sözleşme türleri şunlardır:
• Sürekli ve süreksiz iş sözleşmesi: İşin niteliği bakımından en çok 30 iş günü süren işlerde süreksiz, daha uzun süren işlerde sürekli iş sözleşmesi yapılır.
• Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi: Başlangıcı ve bitimi belli olan sözleşmelere belirli süreli, başlangıcı belli bitimi belli olmayanlara belirsiz süreli iş sözleşmesi denir.

•Tam süreli ve kısmi süreli iş sözleşmesi: Haftalık 45 saat çalışma süresine uygun yapılan işlere tam süreli, daha kısa olanlara kısmi süreli iş sözleşmesi denir.
• Çağrı üzerine çalışmaya dayalı iş sözleşmesi: Bu tür sözleşme yapıldığında kendisine ihtiyaç duyulması ve işverenin talep etmesi nedeniyle personel işbaşı yaparak iş görme yükümlülüğünü yerine getirir.
• Deneme süreli ve deneme süresiz iş sözleşmesi: Taraflar belli bir deneme süresi kararlaştırabilirler.

• Takım sözleşmesi: Birden çok işçinin meydana getirdiği takımı temsil eden kişiye kılavuz denir. Takım sözleşmeleri mutlaka yazılı yapılmalıdır.
• İş sözleşmesi: İş Kanunu’nda aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabi değildir. Ancak süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı olması zorunludur.

• Bağımsız yüklenici sözleşmesi: İş ilişkilerinde alt işveren ve yüklenici (müteahhit) ayırımı bulunmaktadır: “Ücret karşılığında bir işi yapmayı üstlenen kişi” yüklenici; “bir eser meydana getirmeyi başkasına devreden kimse” ise iş sahibidir.

• Satış temsilcileriyle sözleşme: Satış temsilcileri üreticiler ile perakendeciler ve tüketiciler arasındaki ürün ve hizmet döngüsünü sağlayan, temsil ettikleri şirketin ürünlerinin veya hizmetinin tanıtımını ve satışını en iyi şekilde yapmayı amaçlayan meslek mensuplarıdır.

İşe giriş bildirgesi: Bu bildirge yasa gereği personelin işe başlamasını izleyen bir ay içinde SGK’ya elektronik ortamda verilir. İşverenler bilgisayarlarından alacakları kurumca üretilmiş barkod numaralı çıktıların bir nüshasını sigortalıya verir, bir nüshası da işveren tarafından personel özlük dosyasında saklanır.

Tam süreli ve kısmi süreli iş sözleşmesi:
Haftalık 45 saat çalışma süresine uygun yapılan işlere tam süreli, daha kısa olanlara kısmi süreli iş sözleşmesi denir.

• Aylık Sigorta Primleri Bildirgesi (SGK’ya İşsizlik Sigortası Primleri-işçi ve işveren kesintileri-hakkında bilgi iletmek üzere hazırlanır).
Ücrete ilişkin raporlar: İşveren personele ödediği ücretlere ilişkin bilgileri kayıt altına almak ve izlemek ister. Bu nedenle bazı raporların hazırlanması gerekir. Bu raporlar arasında şunlar yer alır:
• Puantaj Bilgileri Raporu (işçilerin puantaj bilgilerini-gün ve saat olarak çalıştıkları süreyi-içeren),
• Normal Kazançlar Raporu (işçilerin normal mesailerine karşılık aldıkları ücretleri içeren),
• Ek Kazançlar Raporu (işçilerin ek kazançlarını içeren),
• Sosyal Yardımlar Raporu (işçilere ödenen sosyal yardımları içeren),
• Diğer Kazançlar Raporu (işçilere ödenen diğer ücret ve yardımların yer aldığı),
• Kanuni Kesintiler Raporu (işçi ücretlerine kanunlar çerçevesinde uygulanan kesintileri içeren),
• Özel Kesintiler Raporu (işçilere tahakkuk eden avans ve sendika gibi özel kesintileri içeren),
• Tasarruf Raporu (işçilere tahakkuk eden zorunlu tasarruf ile ilgili rakamları içeren),
• İşsizlik Sigortası Raporu (işsizlik sigortası ile ilgili tutarları içeren),
• Bordro İcmal Raporu (toplam personel maliyetini takip etmek amacıyla işverenin yaptığı toplam
ödemeleri tek sayfa halinde topluca gösteren),
• Muhtasar Raporu (işçilerin toplam ücretlerini, gelir vergisi ve damga vergisi tutarlarını ay bazında
toplam olarak gösteren)

Emeklilik: Emeklilik, bir sosyal güvenlik kavramıdır ve çalışma hayatının sonlanmasını ve/veya emeklilik aylığının bağlanmasını ifade eder.

a. İsteğe bağlı emeklilik: Bireyler kanunda belirtilen hizmet sürelerini tamamladıktan sonra istedikleri tarihte; henüz hizmet sürelerini (20 veya 25 yıllık çalışma süresini) tamamlamamış olanların ise hizmet sürelerine geçiş sürecinde tabi oldukları yaşlarını doldurmaları şartıyla emekliliğe hak kazanırlar.
b. Re’sen emeklilik: İlgililerin isteklerine bakılmaksızın kurumlarınca yapılan zorunlu emeklilik işlemidir. 30 fiili hizmet yılını dolduran iştirakçiler kurumlarınca isteklerine bakılmaksızın, görülen ihtiyaç üzerine emekliye sevk edilebilir.
c. Yaş haddinden emeklilik: Kamu görevlilerinin bazı kadro ve görevler için belirlenen yaş hadlerini doldurmaları halinde kurumlarca uygulanması zorunlu, isteğe bağlı olmadan yapılan re’sen emeklilik işlemidir. Ayrıca kamu görevlileri için azami emeklilik yaş haddi genel olarak 65 yaşın doldurulduğu tarih olup, bu tarihlerden sonra ilgililerin çalıştırılmaları mümkün bulunmamaktadır. Yaş haddi, kanunlarda bir kısım personel için 65 yaşın altında tespit edildiği gibi, 65 yaştan sonra da çalıştırılan istisnai görevler bulunmaktadır.
d. Malulen emeklilik: Bireylerin vücutlarında meydana gelen arızalar veya uğradıkları tedavisi olanaksız hastalıklar nedeniyle görevlerini yapamayacak duruma gelmeleri halinde uygulanan emeklilik işlemidir. Çeşitli nedenlerle çalışamayacak duruma düşenlere “malul” denmektedir.

Yazışmalar
Örgütsel iletişimde yazılı, sözlü, görsel, simgesel ve elektronik iletişim yöntemleri kullanılmaktadır.
Yazılı iletişim yöntemleri arasında yazışmalar her örgütte ve insan kaynakları bölümlerinde önemli bir yer tutar. Yazışmalar ilgililere gerekli bilgilerin sunulmasını sağlayan temel bir faaliyet alanını oluşturur. Yazışmaların amacı örgüt içindeki ya da dışındaki önemli olaylar konusunda ilgili kişileri bilgilendirmektir. Yazışmaların aşağıdaki şekilde sınıflandırılması mümkündür:Aşağıdaki seçeneklerden hangisi tanıma ait doğru cevaptır?

• İş mektupları: Özel kişilere, kuruluşlara ya da kuruluşların kendi aralarında işle ilgili olarak yazılan mektuplardır.

• Resmi yazışmalar: Resmi dairelerin ve tüzel kişilik taşıyan kuruluşların birbirlerine yazdıkları ve ayrıca bunların vatandaşların başvurularına verdikleri yazılı cevapların tümünü içerir.

• Raporlar: İnsan kaynakları faaliyetleriyle ilgili gelişmeleri değerlemek, faaliyetleri yönetmek ve gerekli kararları alabilmek amacıyla ilgili bilgileri özet olarak belirli bir biçimde sunan yararlı araçlardır.

• Resmi olmayan yazılar: Örgütün imajını oluşturan önemli unsurlardan biridir. Teşekkür, teselli, taziye, şikayet vb. mektupların her biri önemsiz gibi görünseler de, kişilerin işletmeye bakışlarını olumlu yönde etkileyerek ileriye yönelik iş potansiyeli yaratabilirler.

“Devletin ve devletin yetkilendirdiği kamu kuruluşlarının mali ve mali olmayan görevleri gerçekleştirmek üzere gerçek veya tüzel kişilerden hukuken, zorla karşılıksız olarak ve egemenlik gücüne dayanarak aldığı para şeklindeki iktisadi değerler” olarak tanımlanmaktadır. Başka bir tanımda ise vergi, “devletin kamu hizmetlerini karşılamak için gerçek ve tüzel kişilerden zora dayanarak aldığı ekonomik değerlerdir” şeklinde tanımlanmıştır.Cevap:A