BELGE YÖNETİMİ VE OFİS UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 14

Farklı Sosyal Güvenlik Sistemlerini şu şekilde sıralamak mümkündür: • Bismarck Sistemi • Beveridge Sistemi • İskandinav Sistemi • Amerikan Sistemi • Yeni Zelanda Sistemi • Şili Sistemi. Doğru cevap E şıkkıdır.

19. yüzyılın ikinci yarısında Almanya’da büyük iktisadi ve sosyal sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu arada gelişen radikal ideolojik akımlar, sanayileşmenin başlangıcında ortaya çıkan sosyal sorunlar Alman toplumunun sosyal yapısına zarar verecek boyutlara ulaşmıştır. Bu gelişmelerin Alman toplumunun yapısına zarar vermesini önlemek ve Alman toplumunun sosyal yapısını korumak amacı ile dönemin Başbakanı Bismarck’ın öncülüğünde ilk defa sosyal sigorta sistemi kurulmuştur. Bismarck sosyal sigorta sistemini dünyada ilk defa uygulamaya koyan kişidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

1942 tarihli Beveridge planı ise İngiliz Hukukunda uygulanmıştır. Beveridge Modelinde sosyal güvenlik, ulusal dayanışma ilkesini yaşama geçirir. Finansmanı vergi gelirleriyle sağlanan sosyal güvenlikle, toplumun tüm bireylerine asgari düzeyde bir koruma ve ücretsiz sağlık hizmetleri sunulması amaçlanır. Toplumun vatandaşlarına bir nafaka borcu olduğu varsayılır ve kamu hizmeti niteliğinde ihtiyacı olanlara bu yardımın yapılması amaçlanır. Kişinin mesleki faaliyeti ve gelir düzeyi kapsama alınma açısından önem taşımaz. İngiltere ve bazı İskandinav ülkelerinde görülür. Buna göre, sosyal güvenlik sistemi tek elden yürütülmelidir. Ulusal sağlık hizmetleri kurulmalı ve sosyal güvenlik sadece çalışanlara değil, herkes için olmalıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Şili, sosyal güvenlik sistemini bireysel-özel fonlama esasına dayandıran ilk ülkedir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal Güvenlik Kurumu(SGK)
2006 yılı sonunda tüzel kişilik kazanıp üç kurumu
birleştirmeden önce, ülkemizde primli sosyal güvenlik rejimini yürütmekle görevli üç temel sosyal güvenlik kuruluşu bulunmaktaydı. Bunlar Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur’dur. Ayrıca, bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların oluşturdukları birliklerde çalışan personel ise kurdukları kendi sandıkları ile sosyal güvenlik haklarını sağlamaktadırlar. Bunların dışında, 1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortasını yürütmekle görevli “Türkiye İş Kurumu” (İş-Kur) da bir sosyal güvenlik kuruluşu olarak kabul edilir.Doğru cevap E'dir.

16 Mayıs 2006 tarihinde kabul edilen 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile, 20 Mayıs
2006 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Kurumu; SSK, Bağ-Kur ve TCES lağvedilerek yerlerine,
bu Kanun ile Kuruma görev ve yetki veren diğer kanunların hükümlerini uygulamak üzere; kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali açıdan özerk, bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda özel
hukuk hükümlerine tabi (m. 1), sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay, erişilebilir,
aktüeryal ve mali açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmek (m.
3) amacıyla SGK kurulmuştur. Doğru cevap A'dır.

OECD ülkelerinde, ulusal gelirden sosyal güvenlik harcamalarına ayrılan pay, günümüzde %25-30’lara, Avrupa Birliği ülkelerinde ortalama % 27,9’a ulaşmıştır. Doğru cevap C'dir.

SGK’nın sosyal sigorta ilişkisinden doğan hakları; (i) Sigortalının ve işverenin mevzuattan ve
sosyal sigorta ilişkisinden doğan yükümlülüklerine uygun davranmasını talep etmek, (ii) işverenin
mevzuata uygun davranıp davranmadığını denetlemek olmak üzere iki temel hakkı bulunmaktadır.Doğru cevap E'dir.

İş sağlığı ve güvenliği; işyerinde işin yapılması sırasında, fiziki çevre koşulları nedeniyle işçilerin karşılaştıkları sağlık sorunları ve mesleki tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınması zorunlu hukuki, teknik ve tıbbi önlemleri sağlamaya yönelik sistemli çalışmalardır. Doğru cevap C'dir.

Çalışanların sağlığını belirleyen faktörler arasında işyerinde bulunan çeşitli
madde ve etkenler çok önemlidir. Bu maddelerin varlığının saptanması, düzeylerinin ölçülmesi ve gerektiğinde kontrol altına alınması şeklinde daha
çok teknik konuları kapsayan uygulamalar da iş hijyeni olarak aktarılır. Doğru cevap A'dır.

İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle doğan kayıp iş günleri, ödenen tazminatlar, üretim kaybı, yeni işçi alımı ve eğitimi, sağlık harcamaları gibi birçok gider kaleminden oluşan iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanamamasının ekonomik maliyeti, ulusal ekonomi içinde önemli boyutlara ulaşmaktadır.Doğru cevap D'dir.

Türkiye’nin 2009 yılı GSYİH’sı dikkate alınırsa iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyetinin yaklaşık 38 milyar TL’ye kadar çıkabileceği ifade edilebilir. Doğru cevap A'dır.

İş sağlığı ve iş güvenliğinin üç temel amacı bulunmaktadır. Bunlar;
1. Çalışanların korunması:
• Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı
oluşturmak,
• Çalışanları çalışma ortamından kaynaklanan sağlık ve güvenlik risklerine karşı
korumak,
• Çalışanların sağlık, güvenlik ve refahını
sağlamak ve geliştirmek,
2. İşletmenin korunması:
• Kaza veya istenmeyen olayları önceden
tespit edip gerekli önlemleri alarak, oluşabilecek direk ve dolaylı zarar ve ödemeleri önlemek,
3. Üretimin korunması:
• Üretimin devamlılığını sağlamak,
• Verimi artırmaktır. Doğru cevap B'dir.

Çocuk çalışan: Ondört yaşını bitirmiş, 15
yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış çalışanı ifade eder.Doğru cevap C'dir.

Çalışanların yaptıkları işten zarar görebilecekleri Hipokrat tarafından ileri
sürülmüştür.Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de anayasal düzeyde iş sağlığı ve güvenliğine yönelik hükümler ilk kez 1961 Anayasası’nda Sosyal ve İktisadi Haklar başlığı altında yer almış,
daha sonra 1982 Anayasası’nda bu hükümlerde önemli bir değişiklik yapılmamıştır.Doğru cevap E'dir.

Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre, çalışanlar uygulamaya konulan eğitim programları
çerçevesinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmak ve eğitimlerde edindikleri bilgileri yaptıkları
iş ve işlemlerde uygulamak ve bu konulardaki talimatlara uymak zorundadır. İşçilerin alınan her türlü önleme uyma yükümlülüğü, verilecek
eğitimlere eksiksiz katılmalarını da kapsamakta, eğitim işçiye ek bir mali külfet yüklemedikçe, eğitimi işverenin kendisinin ya da gösterdiği bir kişi ya da kurumun vermesinin önemi olmaksızın işçinin eğitime katılması gerekmektedir. Doğru cevap E'dir.

İşverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerini Yerine Getirmemelerinin
Yaptırımları:

• İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı,
• İşçinin Sözleşmeyi Haklı Nedenle Fesih Hakkı,
• İşin Durdurulması veya İşyerinin Kapatılması,
• İdari Para Cezası,
• Hukuki ve Cezai Sorumluluk. Doğru cevap D'dir.

Sosyal güvenlik, dar ve geniş anlamda olmak üzere iki farklı açıdan da tanımlanabilmektedir. Dar anlamda sosyal güvenlik; tanımlanmış sosyal risklerin sonuçlarına karşı güvence sağlayan sosyal güvenlik anlayışını; geniş anlamda sosyal güvenlik ise sebebi ne olursa olsun muhtaçlık yaratan bütün sosyal risklere karşı koruma garantisini sağlayan sosyal güvenlik anlayışını ifade eder. Doğru cevap A'dır.

Sosyal güvenlik hukukunda esas olarak Bismarck ve Beveridge yöntemleri üzerinde durulmaktadır. Tarihsel gelişim içerisinde Alman Başbakanı Bismarck tarafından oluşturulan sosyal sigorta mevzuatı, sosyal güvenlik alanında ilk ve önemli çaba olarak görülmektedir. Bismarck sosyal sigorta modelinin öncüsü olarak kabul edilir. Bu sistem, özel sigorta tekniğine dayanmaktadır. Doğru cevap A'dır.