BELEDİYE, İMAR VE GAYRİMENKUL MEVZUATI - Deneme Sınavı - 9

Özellikle mimarlık ve şehir planlama disiplinlerinde aşağıdaki teknik tanımlarıyla ifade edilmektedir. Bir yapının yatay düzlemlerle olan ara kesitinden gelen bir düzlem üzerine izdüşüm şeklinde ifadesidir. Bir kent veya bölgenin, ayrıntıları ölçeğine bağlı olarak farklılaşan harita üzerindeki ifadesidir

Kuramdan uygulamaya uzanan en geniş anlamı ile ele alındığı süreçte planlama kavramı, üç vazgeçilmez özellik içermektedir;
• Geleceğe yönelik bir tasarım olması,
• Belirli hedef/amaçlara ulaşmak için yapılması,
• Sistemli bir kararlar ve eylemler dizisi oluşturması.

Bu konu içinde planlama süreci 5 evrede incelenecektir. Bunlar;
1. Sorunun (Problemin) Tanımlanması
2. Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi
3. Uygun Araçların/Stratejilerin Belirlenmesi ve Seçimi
4. Uygulama
5. Değerlendirme ve Geri Besleme

Uygun araç ve stratejilerin seçiminde karşılaştırmalar ön plandadır. İstatistiksel yöntemler, mekânsal, alansal ya da çevresel analizler, maliyet-fayda analizleri, gözlemler, anketler ya da sürdürülebilir planlama ilkeleri gibi yaklaşımlar karşılaştırmanın ve seçimin yapılmasına yardımcı olacaktır.

Tasarlama Düzeyinde Durumu: Öneri tasarım düzeyinin yaratıcılık yönünün yeterliliğinin
irdelenmesidir.

Geniş Kapsamlılık İlkesi: Kent planları, kentin yalnız fiziksel gelişmesi, yani toprak kullanışını değil, aynı zamanda kent bütününün toplumsal ve ekonomik sorunlarını da kapsamaktadır.

Uzun Süreli Olma İlkesi: Plan düşüncesi, ileriye doğru bakmayı içerir. Kent planları da, kentlerin geleceğini ilgilendiren, uzun dönem içindeki gelişmesini denetim altına alan, ama bununla da kalmayıp, kentlilerin ereklerine uygun olarak yönlendiren  planlardır.

Esneklik ilkesi: Güç koşullara, karmaşık işlemlere bağlanmaktadır. Kent planlarının katılığı, gerçekte, taşınmaz mal iyeliği ve ekonomik yaşamdaki istikrarın vazgeçilmez koşuludur. Planların değiştirilmesindeki bu katılığa karşın, kent planların kutsal kitaplar gibi değişmez varsaymak; ekonomik ve toplumsal yönden ve teknolojik ilerlemeler açısından hızlı bir değişme içinde bulunan toplumların kentlerinin gerçek yapısına aykırı düşer. Dolayısıyla kent planlarının, ne hiç değiştirilemeyecek biçimde hazırlanmış katı belgeler, ne de sık sık değiştirilerek, gerekçesiz bir biçimde bireylerin ya da kurumların isteğine göre değiştirilebilen belgeler olduğu söylenebilir.

Esneklik: Temel ilkeler çerçevesinde kabul edilecek olası değişikliklere zaman içinde uyum gösterebilmesidir. Bu gerçekleşirken, esnekliğin ödün verme düzeyine gelmemesine dikkat edilmelidir

Planın esnekliği kent planlamanın evrelerinden değildir

Planlama süreci, bazı evrelerin kuramcılar tarafından daha ayrıntılı ele alınması ya da bazılarının tek bir başlık altında toplanmasından dolayı birkaç ana evreden birçok evreye kadar değişkenlik göstermektedir. Dolayısıyla, geleceğe dönük kararlar,
öneriler ya da önlemler dizisi içeren ve bunları gerçekleştirmek için bir takım eylemler ve uygulamalar öneren planlama süreci, birbirini izleyen bir dizi alt süreçten oluşmaktadır. Bu konu içinde planlama süreci 5 evrede incelenecektir.
Bunlar;
1. Sorunun (Problemin) Tanımlanması
2. Amaç ve Hedeflerin Belirlenmesi
3. Uygun Araçların/Stratejilerin Belirlenmesi
ve Seçimi
4. Uygulama
5. Değerlendirme ve Geri Besleme,
evreleridir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Amaç, “hava kirliliği sorununun çözüldüğü bir kent” örneğinde olduğu gibi soyut ifadelerle, hedef “kişi başına düşen yeşil alan büyüklüğünün 15 metrekare olduğu bir çevre elde etmek” gibi ölçülebilir ifadelerle açıklanmaktadır. Bu yüzden, amaçlar genel anlamda, ölçülemeyen değerleri içerirken, hedefler koşullara göre değişen ölçülebilir, ulaşılabilir değerlerle ifade edilmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Kent planlama, bir kararlar ve politikalar bütünü olarakele alındığında ise, bu karar ve politikalar, kaçınılmaz olarak, siyasal iktidarı oluşturan öğeler ve siyasal sürece etki yapan değer istemlerinin yanı sıra, sosyoekonomik koşullar, psikolojik öğeler, baskı ve çıkar kümelerinin eylemlerinden etkileneceklerdir. O halde, bir bütün olarak ele alındığında kent
planlaması sürecinin evreleri, doğrusal biçimde birbirlerini izleyen adımlar olmak yerine, çevrimsel olarak birbirini izleyen ve birbirinin içine giren adımlar niteliği taşımaktadır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Bir başka değerlendirme aracı, Denge Levhası Yöntemidir. Maliyet ve faydanın üretici ve tüketici için ayrı ayrı saptandığı bu yöntemin amacı, alternatifler arasındaki maliyet ve faydalardan doğan farkın ölçülmesidir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Bir kent planında, teknik anlatım şekliyle aşağıdaki temel öğelere birbirleriyle ilişkili olarak yer
verilmektedir:
1. Önerilen arazi kullanma biçimlerinin yeri
ve niteliği: İnsanların yaşamasına özgü alanlarla
ticaret ve sanayi işlevleri gibi kentsel iş-
levlere ayrılacak alanlar.
2. Kültür ve eğlence yaşamı için gerekli alanlar:
Parklar, oyun yerleri, çocuk bahçeleri,
hayvanat bahçeleri, stadyumlar vb.
3. Ulaşım amaçlı ayrılan alanlar: Caddeler, sokaklar,
yollar, kara, deniz ve hava yollarıyla,
her birine ait ulaşım yapıları, otoparklar.
4. Kamu hizmetlerine ayrılmış yapılar: Okul,
hastane vb. resmi yapılar.
5. Kimi yerel kamu hizmetlerine ayrılmış yerler:
Su, elektrik, havagazı ve kanalizasyon
gibi tesisler.
6. İlk beş maddede sıralananlarla ilişkili ya
da değil, gecekondu temizleme ve önleme
bölgeleri, parsellemenin denetim alanları
ve araçları, trafik sıkışıklığının giderilmesi,
uzun vadeli imar izlenceleri de kent planı-
nın birer öğesidirler.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Kamu yararı, bireylerin çıkarları ya da kısmi çıkarlar karşısında toplumun tamamının çıkarlarının bütüncül bir yaklaşımla korunmasıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Plancıların ve planın temel önceliklerinden biri olan kamu yararının yanı sıra kent planlarının hazırlanması sürecinde hemen her yerde uyulması olağan ve kamu yararının oluşmasına da zemin hazırlayan bazı niteliklere sahip olması gerekmektedir.

- Genellilik İlkesi

- Geniş Kapsamlılık İlkesi

- Uzun Süreli Olma İlkesi

- Açıklık İlkesi 

- Zorunluluk İlkesi

- Nesnellik İlkesi

- Esneklik İlkesi

Doğru cevap E şıkkıdır.

Yeryüzündeki teknolojik ilerlemeler ve toplumsal-ekonomik gelişmeler, özellikle hızla kentleşen ve gelişen ülkelerde, kent planlarının süresini değiştirecek ve kısaltacak etkiler yapmaktadır. Bu yüzden, kent planlarının süresi ülkeden ülkeye değişmektedir. Türkiye’de 1933 tarihli bir yasa, planlara yönelik nüfus tahminlerini 50 yıl için yapmayı önerirken, bugün, imar planlarının düzenleme biçimini gösteren bir yönetmelik, bu süreyi 20 yıla indirmiş bulunmaktadır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Esneklik İlkesi
Kent planları, yerel yönetim birimlerinin yetkili organlarınca bir kez benimsendi mi, çok
önemli nedenler olmadıkça artık değiştirilmelerine olanak tanınmaması gerekir. Yoksa türlü nedenlerle, planların yozlaştırılmasının önüne geçilemez. Bunun içindir ki, imar planlarında değişiklik yapılması güç koşullara, karmaşık işlemlere bağlanmaktadır. Kent planlarının katılığı, gerçekte, taşınmaz mal iyeliği ve ekonomik yaşamdaki istikrarın vazgeçilmez koşuludur. Planların değiştirilmesindeki bu katılığa karşın, kent planların kutsal kitaplar gibi değişmez varsaymak; ekonomik ve toplumsal yönden ve teknolojik ilerlemeler açısından hızlı bir değişme içinde bulunan toplumların kentlerinin gerçek yapısına aykırı düşer.

Doğru cevap C şıkkıdır.

S.F. Chapin de, kentsel alanların büyümesi ve gelişmesi için önceden saptanmış ereklere ulaşmakta kullanılan sağgörüyü (basiret), kent planlaması olarak tanımlamaktadır.

Doğru cevap B şıkkıdır.