BELEDİYE, İMAR VE GAYRİMENKUL MEVZUATI - Deneme Sınavı - 4

Plan, onu oluşturan iki özellikle birlikte açıklanmaktadır. Bunlar;

1- Ulaşılması öngörülen amaç (iş, eser, proje, tasarım).

2- Bu amaca ulaşmak için gerekli olan, kullanılan, başvurulan düzenlemelerdir, (araçlar). Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde planlı döneme geçişle birlikte 1963 yılından başlayarak beş yıllık dönemler için ortaya konan kalkınma amacı, saptanan ileriye dönük ilke ve tedbirlerle her yıl için belirlenen hedeflerle gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır.

Uygulama
Uygulama, planlama sürecinin dördüncü evresini oluştursa da planlama sürecinin evreleri arasında
yer alıp almayacağı tartışmalara neden olmaktadır. Plan ve Planlama konusunda da değinildiği gibi,
planlama kararlarının mekân boyutunda uygulanması ile planlama sürecinin tamamlanabileceğini esas alan şehircilik gibi uygulamalı bilim dallarında planlama sürecinin uygulama-düzenleme aşamasını içermesi gerekli ve zorunludur. Aksi halde plan kararları, plan ilkeleri, plan hedefleri yazılı belgeler halinde kalacaktır

Plan kararları, araştırma, bilgi toplama ve çözümleme aşamasının değerlendirilmesi sonucu oluşmaktadır. Bu aşamada plan alternatifleriyle birlikte şekillenir ve seçenekler arasından karar verilerek seçim yapılır. Bu aşama bir sentez aşamasıdır ve değerlendirilmenin ifadesidir. Bir başka deyişle, amacın gerçekleştirilme düzeyini göstermektedir. Dolayısıyla, plan yapma ya da karar verme evresi, önerilen seçenekler arasından değerlendirme yöntemlerine başvurularak seçim yapma evresidir.

Planın uygulama aşaması, 3194 Sayılı İmar Kanununun İmar Planları ile ilgili esaslarına göre gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

İdare hukukuna göre bütün idari işlemlerin nihai amacı kamu yararıdır. Bu açıdan bakıldığında kent planlarının nihai amacı da kamu yararıdır. Doğru cevap D'dir.

Kent planları, İmar Kanununa göre Nazım Planlar (Master Plan) ve Uygulama Planları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Belli kişileri ve kümeleri, öteki kişi ve kümelerin aleyhine koruyan, onların yararlarını gözeten kent planları nesnel değil, öznel nitelikli planlar olur. Doğru cevap B'dir.

Kent planlarının nesnelliği, herkese eşitlik ve adalet ilkelerine uygun olarak uygulanması ve yine bu ilkeler çerçevesinde hazırlanması ile gerçekleşmektedir. Belli kişileri ve kümeleri öteki kişi ve kümelerin aleyhine koruyan, onların yararlarını gözeten kent planları nesnel değil, öznel nitelikli planlar olur. Planların öznel olduğu, yani kent planlarının nesnellikten uzaklaştığı durumlarda kamu yararı da ortadan kalkmaktadır. Doğru cevap D'dir.

: Kuramdan uygulamaya uzanan en geniş anlamı ile ele alındığı süreçte planlama kavramı, üç vazgeçilmez özellik içermektedir;

Lichfield seçeneklerin değerlendirilmesi ve seçimin yapılabilmesi için çeşitli ölçütlerin kullanılmasını önermektedir. Yer Seçiminde Uygunluk: İnsanın eylemler sistemi ile insanın uyumlu mekânlar sistemi arasındaki ilişkilerinde uygunluk durumunun irdelenmesidir. Yer seçiminde uygunluk pek çok sorunu ortadan kaldırmaktadır. Aksi halde, yer seçiminde uygun olmayan bir tahsis, pek çok sorunu beraberinde getirecektir.

Lichfield seçeneklerin değerlendirilmesi ve seçimin yapılabilmesi için çeşitli ölçütlerin kullanılmasını önermektedir. Esneklik: Temel ilkeler çerçevesinde kabul edilecek olası değişikliklere zaman içinde uyum gösterebilmesidir. Bu gerçekleşirken, esnekliğin ödün verme düzeyine gelmemesine dikkat edilmelidir.

Genel olarak planlamanın geleceğe yönelik olması, belirli amaç ve hedeflere ulaşmak için yapılması ve sistemli kararlar/eylemlere sahip olması özelliği kent planlaması için de geçerlidir. Bu nedenle, planlama gibi kent planlama da bir süreci ifade etmektedir. Bu sürecin evreleri, mekânın organizasyonu yönünde tayin edilen amaç ve bu amaca ulaşabilmek üzere:

olarak ifade edilmektedir.

Bir kent planında, teknik anlatım şekliyle aşağıdaki temel öğelere birbirleriyle ilişkili olarak yer verilmektedir:

Genellik İlkesi

Kent planları, kentin gelecekteki gelişmesini ana çizgileriyle gösterir, ayrıntılara inmezler. Ayrıntılar, uygulama planlarında yer almaktadır. Bununla birlikte, her belediyenin imar yönetmeliklerinde gösterilirler. Kent planları, İmar Yasasına göre, Nazım Planlar (Master Plan) ve Uygulama Planları olmak üzere ikiye ayrılmakta ve uygulamaya ilişkin ayrıntıları belirtme görevi ikincilere bırakılmaktadır.

Açıklık İlkesi

Herkesçe uyulması zorunlu olan kent planlarının, herkes tarafından bilinmesi kent planlarına açıklık kazandırmakla mümkün olmaktadır. Kent planlarının açıklığı, bir yandan, plan hazırlama aşamasında halkın katkısını almakla, öte yandan, onaylanmış bir kent planını, halkın bilgisine sunmakla sağlanır. Ülkemizdeki İmar Mevzuatına göre, onaylanarak kesinleşen kent planları onay tarihinden itibaren 1 ay askıda bırakılmakta ve bu süre içinde planlara itiraz edilebilmektedir. Onaylanıp kesinleşen kent planlarının, herkesin görebileceği yerlerde belli sürelerle asılmasının başlıca amacı, planı halka sunmak, tanıtmak, açıklık sağlamak ve gerektiğinde itiraz hakkı tanımaktır. Kimi ülkelerde buna benzer uygulamalar yapılmakta, kimilerinde ise, kendi yaşadıkları çevre ve kendileri için yapılan planların yapım sürecine halkın aktif katılımı sağlanarak planların halkla birlikte yapılması açıklık ilkesini pekiştirmektedir.

Zorunluluk İlkesi

Onaylanmış imar planlarının, kural olarak, dışına çıkılamaz. Bu planlar, herkes için uyulması zorunlu olan belgelerdir. Sadece, taşınmaz mal sahipleri, ya da bir kentte yaşayan herkes değil, planı hazırlayanlar da (belediyeler), onaylayanlar da (devlet ya da belediye) bu planlara uymak zorundadırlar. Planların kamu yararı önceliğinde belirtildiği gibi, bireyler üstü bütüncül bir yaklaşım özelliği aynı zamanda kurumlar üstü bütüncül bir yaklaşımı da zorunlu kılmaktadır.

Geniş Kapsamlılık İlkesi

Kent planları, kentin yalnız fiziksel gelişmesi, yani toprak kullanışını değil, aynı zamanda kent bütününün toplumsal ve ekonomik sorunlarını da kapsamaktadır. Dolayısıyla, kentin fiziksel gelişmesi toplumsal ve ekonomik gelişmeyle etkileşim içinde gerçekleşmektedir. Bu etkileşimde, plancılar ya da planlama kurumları, kentsel süreçlere yön vermede görev alan çok sayıda kurum ve aktör arasında eşgüdüm sağlama görevini de üstlenmektedirler.

Esneklik İlkesi

Kent planları, yerel yönetim birimlerinin yetkili organlarınca bir kez benimsendi mi, çok önemli nedenler olmadıkça artık değiştirilmelerine olanak tanınmaması gerekir. Yoksa türlü nedenlerle, planların yozlaştırılmasının önüne geçilemez. Bunun içindir ki, imar planlarında değişiklik yapılması güç koşullara, karmaşık işlemlere bağlanmaktadır. Kent planlarının katılığı, gerçekte, taşınmaz mal iyeliği ve ekonomik yaşamdaki istikrarın vazgeçilmez koşuludur. Planların değiştirilmesindeki bu katılığa karşın, kent planların kutsal kitaplar gibi değişmez varsaymak; ekonomik ve toplumsal yönden ve teknolojik ilerlemeler açısından hızlı bir değişme içinde bulunan toplumların kentlerinin gerçek yapısına aykırı düşer. Dolayısıyla kent planlarının, ne hiç değiştirilemeyecek biçimde hazırlanmış katı belgeler, ne de sık sık değiştirilerek, gerekçesiz bir biçimde bireylerin ya da kurumların isteğine göre değiştirilebilen belgeler olduğu söylenebilir.

1882 tarihli Nizamname ile yollar ve binalara yönelik düzenlemeler yapılmış, 1930 yılında belediyelere imar planı yapma zorunluluğu getiren 1580 sayılı Belediyeler Yasası yürürlüğe konulmuştur. 1933 yılında 2290 sayılı Belediye, Yapı ve Yollar Yasası yürürlüğe konularak kentlerin planlama çalışmaları düzenlenmiştir. Günümüzdeki İmar Yasası niteliğindeki ilk yasal süreç teknik ve sosyal anlamda 1956 tarihli 6785 sayılı Yasa ile başlamıştır.