BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II

Mısır savaşları sonucunda devlet ve ordunun etkin işleyişinin sağlanabilmesi için teknik ve eğitimsel eksikliklerin giderilmesine yönelik olarak yetiştirilmek amacıyla Avrupa'ya gönderilen Türk gençler ve ülkeye çağrılan yabancıların farklı alanlarda getirdikleri kültürel canlılık sayesinde Avrupa, Osmanlının gözünde daha ilgi çeken bir hal alır ve yüzünü Batıya dönme gereği duyar. Doğru yanıt A’dır.

Rönesans hareketi dâhil, her türlü toplumsal, siyasal, düşünsel ya da edebî akımın Fransa üzerinden diğer coğrafyalara yayıldığı bir gerçektir. Bunda Fransa'nın Orta Avrupa gibi merkezi bir konumda yer alıp her yönden gelen entelektüel esintiyi toplayıp başka taraflara yönlendirecek konum ve yeteneğe sahip bir ülke olmasının payı büyüktür. Doğru yanıt B’dir.

“XVIII. Yüzyıl düşünce ve sorgulama akımlarından yeterince pay alamamış olan Türk aydını ve ülke yöneticileri, zorlayıcı unsurların gerektirdiği kurumsal yenilik çalışmalarından öte pek fazla bir şey gerçekleştiremez. Toplumun tüm katmanlarını ilgilendiren yenilikler ancak XIX. yüzyılda hayatın her safrasında görülmeye başlanır.” düşüncesi Ahmet Hamdi Tanpınar’a aittir. Doğru yanıt D’dir.

1832'de Babıâli'de Tercüme Odasının açılmasıyla yabancı dilin ve dil bilenlerin önemi artar. Belli bir süre sonra Tercüme Bürosunun yanına her biri bir dil okulu niteliğine bürünen Mabeyn Kalemi, Tophane Kalemi ve Gümrük Kalemi gibi yeni dil bürolarının açılması, bir yandan Osmanlı gençlerinin dil öğrenmesine ve dilde uzmanlaşmalarına katkı sağlarken, bir yandan da her türlü casusluk olasılığına karşılık devletin tercümanlık işlerine hâkim Rum ve Ermeni kökenli vatandaşların yerine yabancı dilde yetkin Türk gençlerin görevlendirilmesini amaçlar. O günkü devlet, milliyetçilik hareketlerinin hızlandığı böylesi bir zamanda bu önlemi gerekli görür. Doğru yanıt E’dir.

Batı etkisindeki Türk edebiyatını, edebî dönemler ve yaklaşımları dikkate alarak değinmek yerinde olur. Bu bakımdan günümüze değin Türk edebiyatı; Tanzimat Dönemi, Servet-i Fünûn Dönemi, Fecr-i Âti Dönemi, Milli Edebiyat Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi olmak üzere beş başlık altında toplanabilir. Meşrutiyet Dönemi Osmanlılar zamanındaki siyasi bir dönemdir. Doğru yanıt A’dır.

Tanzimat, yenileşme hareketinin öncüsü kabul edilen Şinasi'nin çalışmalarıyla başlar. Şinasi'nin kaleme aldığı ilk yapıt olan Şair Evlenmesi adlı oyunu 1859'da yazılıp, 1860 yılında tefrika olarak yayınlanır. Doğru yanıt B’dir.

Tanzimat edebiyatında ağırlıklı olarak öne çıkan edebî akım Romantizmdir. Romantizm, klasisizmin getirdiği kurallara karşı bir tepki olarak doğar, toplumsal yapı ve yaşamdaki değişikliklerden beslenir. Türk aydınları özellikle bu dönemde 1840'lı yıllar itibarıyla hem yurt dışında, hem de yurt içinde yaptıkları okuma ve çeviriler yoluyla Romantizmle tanışırlar. Doğru yanıt C’dir.

Servet-i Fünun’da denilen Edebiyat-ı Cedîde içinde Fransız varlığı, Osmanlı'daki Fransız okullarında eğitim görmüş ve o kültürü almış gençlerin katkısıyla salt edebî form olarak karşımıza çıkar. Artık bu gençlerin ilgisini ne herhangi bir konunun Türk edebiyatına aktarılması, ne de okuru bilgilendirmek ve eğitmek çeker. Onlar için her şeyden önemli olan, sanatı sanat için yapmaktır. Servet-i Fünûn döneminin önderi ve en güçlü şairi olan Tevfik Fikret, Recaizade Mahmut Ekrem'in katkısıyla, 1895 yılında bir grup Edebiyatçının çatısı altında toplandığı Servet-i Fünûn Dergisinin yazı işleri müdürüdür. Doğru yanıt D’dir.

Özellikle 'ölüm korkusu', ölümün günün birinde her şeyi yok edeceği ve bu durumda yaşamanın anlamsızlığı düşüncesi Tarancı'da Albert Camus'nün 'Saçma felsefesi'ni çağrıştırır. Hececi şiir geleneğinden olan Cahit Sıtkı Tarancı'nın şiirlerinde 'sıkıntı', 'ölüm', 'bıkkınlık', 'ölüm karşısındaki çaresizlik' ve 'hoşnutsuzluk' gibi izlekler sıkça karşılaşılan iz- leklerdir. En bildik şiirlerinden biri olan Otuz Beş Yaş şiiri de benzer iletileri veren şiir- lerindendir. Doğru yanıt E’dir.

Yenileşme çalışmaları sırasında etkilenme ve öykünmeyle Kâgıthane Deresi etrafında inşa edilen köşkler, kurulan saray ve oluşturulan Sadâbad ortamı ve bununla gelen Lâle Devri’nin Batılı hemcinslerini taklidi, Osmanlıda Batı hayranlığını tetikler. Doğru cevap B’dir.

Bu gecikmenin nedeni, XVIII. Yüzyılda İngiliz edebiyatıyla doğrudan temasın olmaması ve Fransız edebiyatından çevirilerin daha geç dönemde başlamasıdır. Doğru cevap E’dir.

Türk edebiyatı; Tanzimat Dönemi, Serveti Fünûn Dönemi, Fecri Âti Dönemi, Milli Edebiyat Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi olmak üzere beş baslık altında toplanabilir. Doğru cevap D’dir.

Nabide Nazım, Muallim Naci, Ali Bey, Abdülhak Hamit II. Kuşak Tanzimat Dönemi yazarlarındandır. Doğru cevap A’dır.

Onlar için her şeyden önemli olan, sanatı sanat için yapmaktır. Doğru cevap E’dir.

Recaizade Ekrem’in tek romanı olan Araba Sevdası (1889) Türk edebiyatının ilk gerçekçi romanı olarak kabul edilir. Doğru cevap B’dir.

Bu grubun ilkeleri arasında da Batı edebiyatını yakından izlemek, edebî çalışmalara Batıdaki yenilikler doğrultusunda yön vermek, Batı edebiyatının yapıtlarını Türkçeye kazandırmak gibi hususlar vardır. Doğru cevap E’dir.

Özellikle dilde sadeleştirmeyi, Arapça ve Farsça tamlama ve gramer kurallarından sıyrılmayı, gerekirse tarihsel geçmişteki kaynaklardan yararlanarak ulusun kendine özgü terim ve kavramlarını oluşturmayı öncelikli ilke olarak benimseyen akımdır. Doğru cevap B’dir.

Nazım Hikmet, Türk şiir tarihinde ilk kez serbest dizeyi kullanan şairdir. Doğru cevap B’dir.

Toplumcu Gerçekçilik; insan ve doğayı Marksist dünya görüsü temelinde açıklamaya çalışan edebî ve düşünsel akımdır. Doğru cevap C’dir.