BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II

Kierkegaard varoluşçuluğun öncüsü iken, 19. Yüzyıl sonlarında Almanya’da Nietzsche ve Scheler, Fransa’da Bergson, Blondel gibi düşünürler varoluşçuluk düşüncesini geliştirirler.

Kierkegaard var olmanın bilmekten farklı bir şey olmasından hareket ederek varoluşu felsefenin merkezine koyar. Ona göre varoluşun esas sorunu bilgi ve bilme sorunu
değil var olmanın bizzat kendisidir. Çünkü bunun aksi olan her durum, insan olarak var
olmanın anlamını unutturur.

Heidegger, varoluşçuluğun önemli kaynaklarından biri olan kitabı Varlık ve Zaman’da, “insan” ya da “insan varlığı” demek yerine, varlığın dünyada oluşunu temsil eden “Dasein”
kavramını kullanmıştır. Dasein, diğer varlıklardan farklı olarak kendi varoluşunu konu edinen insan varlığına işaret eder.

“Varoluş özden önce gelir.” Bu insanın önce var olduğunu, sonra da kendini tanımladığını ortaya koyar. Birey kendini ancak bir faaliyet esnasında tanımlar. Tanrı’nın onun üzerinden elini çekmesiyle insan, varoluşunun bütün yük ve sorumluluğunu yüklenmiştir. Sartre bunu “insan, hiçbir dayanağı ve yaratanı olmaksızın, her an insanı (yeniden) icâd etmeye mahkûmdur” sözüyle açıklamaya çalışır.

Nietzsche Hıristiyan ahlâkına, insanın bütün özgürlüklerinden fedakârlık etmesi anlamına geldiği için karşı çıkar. Püriten köklerine karşı bir tepki olarak ateizmi benimser ve “Tanrı öldü” sonucuna varır.

Kaygı Kavramı adlı eser Kierkegaard'a aittir.

Türk edebiyatında varoluşçu felsefeden en fazla etkilenen isim olarak Demir Özlü’yü gösterebiliriz. 1958 tarihli Bunaltı ve 1963 tarihli Soluma adlı öykü kitaplarında varoluşçu
felsefenin etkisi gözlenebilir.

1945’te yayımladığı ve Özgürlüğün Yolları (Les Chemins de la Liberté) adlı üçlemesinin ilk kitabı
olan Akıl Çağı (l’Âge de Raison)’nda özgürlük, aşk, bağlanma, sorumluluk temalarını işler.

Yaman Adam adli eser Miguel de Unamuno'ya aittir.

Yabancı adlı eser Albert Camus'a aittir.