BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II

Öncelikle varoluşun özden önce geldiğini düşünmeleri, bunun yanı sıra varoluş kavramına özel bir önem vermeleri ve felsefenin temel
meselesi haline getirmeleri, bireyci ve öznel olmaları ve nihayet kaygı, özgürlük, seçim, sorumluluk kavramlarına eğilmeleri belli başlı ortak noktalardır. 

Doğru cevap e'dir.

Sartre’da özgürlük kavramı tanrının olmayışından doğar. Tanrı olmadığına göre insan doğası diye bir şey olamaz. Özsüz, doğasız ve yazgısız kalan kişi ne olduğuna, kim
olduğuna, nereye gideceğine, kim olacağına kendisi karar vermek, böylece kendini yaratmak zorundadır. Sahipsizdir, yeryüzüne bırakılmış gibidir. Kendi kendisinin sahibi, inşa
edicisi, seçicisi, kurucusu olma iddiasındadır. “Hiçbir şey değildir. Kendisini nasıl yaparsa
öyle olacaktır.”

Doğru cevap c'dir.

Heidegger, varoluşçuluğun önemli kaynaklarından biri olan kitabı Varlık ve Zaman’da, “insan” ya da “insan varlığı” demek yerine, varlığın dünyada oluşunu temsil eden “Dasein”
kavramını kullanmıştır. Dasein, diğer varlıklardan farklı olarak kendi varoluşunu konu edinen insan varlığına işaret eder.

Doğru cevap d'dir.

Varoluşun özden önce gelişine ilk değinen Kierkegaard’dır. Ona göre insan ne olmadığını seçer önce. Seçimler yaparak kendini (özünü) oluşturur. İnsan özgürdür, kendi seçimlerini kendisi yapar, bunu kaygılı varoluşundan ötürü nedensellik ilesiyle belirlenmiş
bir şekilde değil özgür iradesiyle yapar. Özgür olduğuna göre sorumludur da.

doğru cevap a'dır.

Kierkegaard özgürlüğü dört temel anlamda kullanır. Bunlardan ilki zorlayıcı bir dış güçten muaf olmaktır. Öyleyse insan özgür olduğunda onu şu ya da bu seçimi yapmaya zorlayacak bir dış güç yoktur. İnsan içine dönerek seçimleri için orada bir dayanak arar.
Kierkegaard için ikinci özgürlük, seçme özgürlüğü kavramıdır. Ona göre özgürlük
keyfiyetten doğmaz. İçe dönerek düşünmekten, kaygıdan doğar. Eğer bir seçim düşünmeden kaynaklanmıyorsa özgür bir seçim olamaz, ancak nedensellikle açıklanabilir.
Kierkegaard Kaygı Kavramı adlı eserinde “kendilik özgürlüktür” der. Kendi içine
dönmek ve kendini bilmek özgürlüktür. Birinci anlamıyla kendinin farkında olmak, yani
seçme özgürlüğüne sahip olduğunun, muktedir olduğunun farkında olmak özgürlükken
ikinci anlamıyla kendilik özgürlüktür. Burada özgürlük, kendini gerçekleştirme anlamına
gelir. Bu anlamıyla özgürlük, kişi kendi olmayı seçerek kendi olması sonucu ortaya çıkar.
Eğer kişi özgürlüğünü yanlış kullanıp kendinden başka bir şey olmayı seçerse bunun sonucu suçluluk duygusudur.
Özgürlük kavramının dördüncü şekli ise İsa ve onun vahiyleridir. Eğer onun bağışlayıcılığı olmasaydı günahlar affedilmez ve özgürlüğün kötüye kullanımı ortadan kalkamazdı.
Kierkegaard kendisinden sonraki varoluşçular gibi özgürlük, kaygı ve sorumluluk
kavramları arasında ilişki kurar.

Doğru cevap d'dir.

Tanrı Öldü: Nietzsche’de Özgürlük Sorunu
Nietzsche, yeni değerlerin ortaya konması ve insanın kendini bu yolla bir ahlâka bağlaması konusunda özgürlük kavramına özel bir önem yükler. İnsan ancak özgür olarak kendisi
olabilir, kendi ahlâkını kurabilir ve irade sergileyebilir. Hıristiyan ahlâkına, insanın bütün
özgürlüklerinden fedakârlık etmesi anlamına geldiği için karşı çıkar. Püriten köklerine karşı
bir tepki olarak ateizmi benimser ve “Tanrı öldü” sonucuna varır. Hıristiyan Tanrı’nın ölümü, Avrupa insanını evrensel bir hedef olmadan bırakır. Amaç, asil ve özgür ruhları, “sürü
ahlâkı”nın prangalarını kırmaya ve kendi değerlerini belirlemeye teşvik etmektir.

Doğru cevap a'dır.

Kaygı kavramını en derinlikli işleyenlerden biri kuşkusuz Kierkegaard’dır. Kaygı Kavramı
adlı eserinde, kaygı kavramını tanımlar, kaygı türlerini, kaygının özgürlükle zorunlu ilişkisini
açıklar ve insanın hangi koşullarda kaygı duyduğu üzerinde derinlikli bir şekilde durur.

Doğru cevap b'dir.

Bunaltı
Sartre, “Bunaltı nedir” sorusuna varoluşçuların, “İnsanlık bunaltıdır” diye yanıt vereceğini söyler. Çünkü ona göre bağlanan ve yalnızca olmak istediği kimseyi değil bütün insanlığı seçen kişi, o derin ve tümel sorumluluk duygusundan kurtulamaz. Bu da insanı bunaltı,
iç daralması gibi duygulara götürür. Bu bunaltı, yaşanmıyor gibi göründüğünde yalnızca
maskelenmektedir ancak o zaman bile kendini gösterir (Sartre,1996, s. 66-67).

Doğru cevap c'dir.

Camus dünya ile insan arasındaki ilişkiyi, insanın dünyaya “fırlatılmışlığını” “saçma”
olarak niteler. Ona göre özgürlüğü belirleyen de saçma ve ölümdür. Camus, saçma’nın
kavranmasıyla, yaşamın anlamına inanmakla birlikte varsayılan değerler basamağı, seçmeler ve tercihler varsayımlarının ortadan kaktığını düşüncesindedir.

Doğru cevap d'dir.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 1949 tarihli romanı Huzur’da varoluşçu felsefeye, özellikle Sartre’a göndermeler vardır. Sartre’ın varlık kategorileri, Nietzsche ve özgürlük sorunu
doğrudan göndermelerle romanda yer alır. Huzur’un genelinde de varoluşçu felsefenin
benlik, özgürlük, kaygı, sorumluluk gibi kavramları etkilidir.

Doğru cevap e'dir.

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

A

c