BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II

Sanat ve edebiyat hareketleri/akımları genellikle birbirine tepki olarak doğmuştur. Nitekim on dokuzuncu yüzyıl sonuna doğru, sembolizm ve empresyonizmin arkasından, bu akımlara tepki olarak ekspresyonizm akımı doğar. Ekspresyonizm kelimesinin anlamı dışavurumculuk demektir. Onlar empresyonistleri tabiat manzaralarına verdikleri önem bakımından yüzeysel bularak eleştirmişlerdir. Oysa sanatçı insanın acılarını anlatmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Ekspresyonizmde dış gerçeklikten ziyade iç gerçeklik önemlidir. İç gerçekliği anlatmak için renklerin ve geometrik formların simgesel anlamları kullanılmalıdır. Ekspresyonist sanatkârlara göre sanatçının asıl görevi kendi iç dünyasını gözlemlemektir. Daha çok psikolojik analizi gerektiren iç gözlem sonucunda, bireyin iç halleri diyebileceğimiz tespitler, ekspresyonist anlayışın prensipleri doğrultusunda tuvale ya da dile dökülür. Doğru cevap C'dir.

Sanat ve edebiyat hareketleri/akımları genellikle birbirine tepki olarak doğmuştur. Ni- tekim on dokuzuncu yüzyıl sonuna doğru, sembolizm ve empresyonizmin arkasından, bu akımlara tepki olarak ekspresyonizm akımı doğar. Ekspresyonizm kelimesinin anlamı dışavurumculuk demektir. Onlar empresyonistleri tabiat manzaralarına verdikleri önem bakımından yüzeysel bularak eleştirmişlerdir. Oysa sanatçı insanın acılarını anlatmalıdır. O yüzden empresyonizmin dış gözleme ve bakışın niteliğine önem veren anlayışına karşı- lık ekspresyonizm insanın iç dünyasının mümkün olduğunca dışavurumunu esas alır. Bi- reyin iç dünyasının dışavurumu ise zorunlu olarak soyutlamayı gerektirir. Ekspresyoniz- min doğduğu senelerde Fransa’da ve Almanya’da sanatçılar arasında “Fovizm”, Almanya’da “Die Brücke” (Köprü) ve “Der Blaue Reiter” (Mavi Binici) gibi gruplaşmalar vardır. Eks- presyonizm, 1911 yılında, Berlin’de dönemin avangard sanatını destekleyen galerilerde doğmuştur. Modernitenin ürettiği toplumsal kuralların ve sanayileşmenin getirdiği tek düze hayatın arasına sıkışmış bireyin iç dünyasını teşhir etmeye dayanan ekspresyonizm, aslında insanın her eyleminin bir çeşit dışavurum olduğu tezinden hareket eder.

Hugo Ball (1886-1927); biyografi yazarı, eleştirmen, oyuncu ve piyes yazarı. Sert toplum eleştirileriyle tanınır. Alman romancı Hermann Hesse’in hayatı hakkında yazdığı eleştirel biyografi kitabı en tanınmış eseridir. Münih ve Heidelberg üniversitelerinde (1906-1907) eğitim gördükten sonra, Berlin’e gider. Birinci Dünya savaşı sırasında İsviçre’ye geçerek Zürih’e yerleşir. Orada daha sonra Dadaistlerin toplanma yeri olan Cabaret Voltair adında bir kafe işletir. Bir süre gazetecilik de yapan Ball’ın eserleri şunlardır: Alman Aydınlarının Eleştirisi (1919) ve Zamandan Kaçış (1927). Doğru cevap C'dir.

Franz Kafka (1883-1924); Prag’da Hermann ve Julie Kafka’nın altı çocuğunun en büyüğü olarak dünyaya gelir. Küçük yaşta yazmaya başlayan Kafka’nın yazıları 1912 yılından itibaren yayımlanmaya başlamıştır. Yaşarken yayınlanmış kitaplarının sayısı yedidir. Ancak ölümünden sonra başka kitapları da vardır. Bunların arasında günlük, roman ve mektuplar vardır. Bütün eserlerini Almanca kaleme alan Kafka, modernist yazarlardandır. Eserlerinde yabancılaşma başta olmak üzere, insanın kendine karşı işlediği suç ve özgürlük gibi temalar ele alınmıştır. Tanınmış eserleri Dava, Şato ve Dönüşüm’dür. Doğru cevap E'dir.

Ernst Ludwig Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt-Rotluff ve Fritz Bleyrden oluşan dört kişilik bir mimar grubunun 1905 yılında Almanya’nın Dresden şehrinde bir araya gelerek kurdukları ve dışavurumcu sayılan bir başka grup ise Die Brücke (Köprü)dür. Emil Nolde, Max Pechstein ve Otto Müller gibi isimlerin sonradan katıldığı bu grup, yirminci yüzyılın manifestolu ilk ekspresyonist grubudur. Alman dışavurumculuğunun öncüleri sayılan Die Brücke sanatçıları, 1913 yılına kadar birlikte sergiler açmış olmalarına rağmen, eserleri arasında biçimsel bakımdan bir bütünlük yoktur. Onların asıl misyonlarının sanatta yenilik yapmak olduğu anlaşılmaktadır. Grubun kendisine isim olarak seçtiği Köprü (Die Brücke) ismi ise Nietzsche’nin bir sözüyle ilgilidir. Onlar eski sanatla yeni sanat arasında bir köprü olmak istediklerini söylerler: Munch’tan ve Van Gogh’dan etkilenen, Fransız Fovistlerini tanıyan, Batılı kaynakların yanı sıra Afrika’nın ve Okyanusya’nın sanatına ilgi duyan Die Brücke sanatçıları, tıpkı Fovistler gibi canlı renkleri anti-natüralist bir anlayışla ve serbest fırça darbeleriyle tuvale aktarmışlardır. Die Brücke sanatçıları ayrıca, ahşap baskıya da yoğun bir ilgi duymuşlar, hatta Kirchner’in yazdığı Die Brücke Manifestosu ahşap baskı yoluyla çoğaltılmıştır. Akım, ahşap baskı sanatının yirminci yüzyılda yaygınlık kazanmasındaki temel etkenlerden biri olarak değerlendirilmiştir.

Wassily Kandinsky, August Macke ve Franz Marc gibi isimler, Der Blaue Reiter (Mavi Süvari) grubunun üyeleri arasında yer alır.  Her biri mimar olan Ernst Ludwig Kirchner, Erich Heckel, Karl Schmidt-Rotluff ve Fritz Bleyr ise 1905 yılında Almanya’nın Dresden şehrinde bir araya gelerek dışavurumcu Die Brücke (Köprü) grubunu kurmuştur.

Paul Verlaine - Zuhal Şiirleri, Güzel Şarkı, Şiir Sanatı, Sözsüz Romanlar ve Usluluk

Arthur Rimbaud - Esrik Gemi, Cehennemde Bir Mevsim, Illuminations

Rainer Maria Rilke - Auguste Rodin, Malte Laurids Brigge’nin Notları, Duino Ağıtları, Orpheus’a Soneler, Yaşam ve Şiirler, Erken Şiirler, Görüntüler Kitabı, Saatler Kitabı, Yeni Şiirler

Eserlerinde yabancılaşma başta  olmak üzere, insanın kendine karşı  işlediği suç ve özgürlük gibi  temaları ele alan, Dava, Şato ve Dönüşüm adlı eserlerin yazarı  Franz Kafka’dır. Doğru cevap E'dir.