BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II - Deneme Sınavı - 22

George Tooker Subway adlı resmini açıklarken, büyük modern bir şehri cehennemin ilk halkası olan Limbus’a benzettiğini söylemektedir. Doğru cevap A’dır.

Büyülü gerçekçilik edebiyat alanında ilk kez İtalyan yazar ve eleştirmen Massimo Bontempelli (1878–1960) tarafından kullanılmıştır. Doğru cevap D’dir.

Bu akımın en çok tanınan yazarlarından birisi de, 1967 yılında yayımlanan Yüzyıllık Yalnızlık adlı romanın yazarı, Kolombiyalı romancı Gabriel García Márquez’dir. Doğru cevap B’dir.

Dünya yazınından, Jorge Luis Borges (Arjantin), Italo Calvino (İtalya), Alejo Carpentier (Küba), Angela Carter (İngiltere), Jeanette Winter- son (İngiltere), Janet Frame (Yeni Zellanda), Carlos Fuentes (Meksika), Jacques Stephen Alexis (Haiti), Juan Rulfo (Meksika), Mikhail Bulgakov (Rusya), Salman Rushdie (İngil- tere), Günter Grass (Almanya), Ernst Junger (Almanya), Arturo Uslar Pietri (Venezuela), Gabriel Garcia Marquez (Kolombiya), Isabel Allende (Şili), Laura Esquivel (Meksika), Sil- vina Occampo (Arjantin), Eduardo Mallea (Arjantin), Ernesto Sabato (Arjantin), Bianco ve Julio Cortazar (Arjantin), Maria Luisa Bombal (Şili), Navas Calvo, Ramon Ferreira ve Labrador Ruiz (Küba), Jose Arreola, Francisco Tario, Maria Luisa Hidalgo ve Juan Rulfo (Meksika), Juan Carlos Onetti (Uruguay), Latife Tekin (Türkiye) (Leal, 1995, s. 121) büyülü gerçekçi romancılar arasında gösterilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Bu akımın Türkiye’deki ilk önemli temsilcisi Latife Tekin’dir. Yazar, 1983 yılında yayımladığı ilk romanı Sevgili Arsız Ölüm’de, 1960’lı yıllarda Anadolu’nun kırsal bölgesinde yer alan bir köyden, büyük bir kente (İstanbul) göç eden Aktaş ailesinin karşılaştığı sorunları ve bunalımları, köy-kent kültürel çatışması bağlamında tartışmaya açmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Sema Kaygusuz da Tekin’in açtığı yoldan ilerleyen düşsel gerçekçi Türk yazarları arasında anılabilir. Kaygusuz’un 2006 yılında yayımladığı Yere Düşen Dualar adlı romanı, üzüm ve altın başlıklı iki bölümden oluşmaktadır. Romanda bir adada annesi tarafından terk edilmiş bir kızın, alkolik babasının ve ada halkının baskısı karşısında yaşadığı duygusal sarsıntılar öykülenir. Anlatıda, üzüm ve altın imgeleri büyülü gerçekçi bir dille öyküye anlatı kişisi olarak katılarak, çok katmanlı bir yapı oluşturulur. Doğru cevap A’dır.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 1949 tarihli romanı Huzur’da varoluşçu felsefeye, özellikle Sartre’a göndermeler vardır.

Türk edebiyatında varoluşçu felsefeden en fazla etkilenen isim olarak Demir Özlü’yü gösterebiliriz. 1958 tarihli Bunaltı ve 1963 tarihli Soluma adlı öykü kitaplarında varoluşçu felsefenin etkisi gözlenebilir.

Sinekler (1943) adlı oyununda Oreste ile Jupiter arasındaki uzun konuşmada özgürlük konusu ele alınır. Oreste tanrının olmadığını, insanın yalnız olduğunu, umutsuzluğa düşme ve acı çekme özgürlüğüne mahkum edilmiş olduğunu keşfettiğinde gerçek büyüklüğe erişir. Oreste, yalnızlığının kıvrımları içinde yaşamasının tek nedenini kendi aydın görüşünde ve uyanık/farkında olan bilincinde bulan modern kahramanı canlandırır. Dünyaya terk edildiğini ve ona yön gösterecek hiçbir dinî gerçeğin olmadığını keşfeder

Sartre’ın 1945’te yayımladığı ve Özgürlüğün Yolları (Les Chemins de la Liberté) adlı üçlemesinin ilk kitabı olan Akıl Çağı (l’Âge de Raison)’nda özgürlük, aşk, bağlanma, sorumluluk temalarını işler.

Albert Camus, akımın popülerleşmesinde en etkili olan yazarlardandır. Kendini varoluşçu olarak görmediğini söylese de Sisifos Söyleni (Le Mythe de Sisyphe) adını verdiği
deneme kitabında “saçma”nın felsefesini yapar ve bütün eserlerinde bu felsefenin izi görülür.

Simone de Beauvoir feminist düşünceyle varoluşçuluğu birleştirir. İkinci Cins adlı kitabında varoluşçuluğun belirsiz ve saçma bir dünya karşısında varoluşun anlamını çözmeye çalışan öznesinin eril bir özne, erkeğin varoluşunun da norm olduğunu yazar. Böylelikle varoluşçuluk kadının varoluş tartışmasını ihmal eder.

Milan Kundera’nın "Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği" adlı romanıyla büyük ün kazanan Kundera, Sovyet işgali sırasında Prag’da geçen romanında, varoluşa dair pek çok soruna yer verir. Sovyet işgaline karşı çıkıp mücadele etmek ve bedel ödemek ile baskıyı sessizce kabullenip suçluluk duygusuyla yaşamak, insanın sorumluluğu ve kaçışı, varolmanın hafifliğine karşılık varolmanın eziyeti gibi ikilemleri başarılı psikolojik gözlemlerle ele alır

Köy Öğretmeni, Babaya Mektup, Dava, Şato, Dönüşüm gibi eserlerin yazarı Franz Kafka (1883-1924)'dır.

Fyodor Mikhailovic Dostoyevski (1821-1881), modernizmle ilişkili pek çok akımın ilham kaynağı olan Rus yazardır. Yeraltından Notlar pek çok eleştirmence ilk büyük varoluşçu roman kabul edilir. Romanlarında insanı ve varoluşunu ele alış biçimiyle varoluşçuluğun öncülerinden kabul edilir. Bazı eserleri: Ecinniler, Budala, Suç ve Ceza, Karamazof Kardeşler, Kumarbaz.

Friendrich Nietzsche (1844-1900), Alman şair ve düşünürdür. Bazı eserleri ise Trajedinin Doğuşu, Zamansız Düşünceler, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Ecce Homo, İyinin ve
Kötünün Ötesinde, Ahlakın Soykütüğü Üzerine'dir.

Dünyanın "akıl ve bilimle" yorumlanması gerekliliği varoluşçu değil, determinist düşünürler tarafından savunulmuştur.

Varoluşçuluk, aydınlanma karşıtı bir felsefe olarak değerlendirilmektedir; çünkü bu görüş varoluşun kavranması için aklı temel almaz.

Sartre’a göre Tanrı yoktur ve Tanrı olmadığına göre insan doğası diye bir şey olamaz. Özsüz, doğasız ve yazgısız kalan kişi ne olduğuna, kim olduğuna, nereye gideceğine, kim olacağına kendisi karar vermek, böylece kendini yaratmak zorundadır.

Kierkegaard'a göre kendi varoluşunu düşünen bir insanın dünyadaki yalnızlığı; belirsizlik, çelişki, mutlak iradeyle seçim yapma sorumluluğu karşısındaki kaygısı kaçınılmazdır. Bu nedenle, Tanrı fikri ve tanrıya yöneliş olmadan bu çelişkilerin çözülemeyeceğine inanır.