BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR II - Deneme Sınavı - 23

Edebiyatta ise empresyonizm dış gerçeklik yerine anlık ruh hallerini anlatmayı denedi.

Empresyonizmin ortaya çıktığı senelerde Fransız klasik sanat geleneği hala etkisini sürdürmektedir. Eugene Delacroix’nın (1798-1863) öncülük ettiği Fransız romantik sanat geleneği, devrin en çok beğenilen sanat anlayışıdır. Sağlam bir desen anlayışından çok renk olgusuna yönelen klasiklerle yeni resim anlayışı arasındaki tartışmanın kökü on sekizinci yüzyıla kadar uzanır.

Manet’nin başlattığı, kent hayatına sanatkâr gözüyle bakmak ve toplumsal tepki karşısında, izlenimci ressamların güçlerini birleştirmeleri, akımın etkisini artırır.

Renoir, 1881’de Delacroix gibi önce Cezayir’e gider, oradan da İtalya’ya geçer. Raffaello’nun fresklerine hayran kalan Renoir, kendi resim anlayışından şüphe eder. Bu yüzden Renoir, bir süre sonra resimlerinde rengi geriye atıp, çizgiye önem vermeye başlar. Açık havada çalışmayı da önemseyen Renoir, büyük ebatlı tablolar yapar.

Başta Monet olmak üzere pek çoğu, doğanın bizzat içinde çalışabilmek için yüzen birer atölye haline getirdikleri kiralık sandallarda yaptıkları resimlerde ışığın anlık değişimlerini, doğadaki farklı renkleri olanca çabuklukla kaydetmeye çalışmıştır.

Kalıtımın insan davranışları üzerindeki etkisi gibi rasyonel konular empresyonizmde yer almaz.

Edebiyat alanında Rus Fütürizmi akımının öncülüğünü Viladimir Mayakovski (1893-1939) yapmıştır.

Sanatta "orfizm" terimini Guillaumme Apollinaire ortaya atmıştır.

Keskin hatlar empresyonist resimlerde görülen özellikler arasında yer almaz.

Aziz Matorel (1909) ve Yüce Özveri (1929) isimli eserler Max Jacob tarafından yazılmıştır.

Dadaizm Berlin, Köln, Paris, Zürih, New York, gibi şehirlerde eş zamanlı olarak nihilist ve yıkıcı bir akım olarak ortaya çıkmıştır.

Cabaret Voltaire'i savaş karşıtı gençleri, aydınları, sanatçıları bir araya getirmek üzere açan yazar Hugo Ball'dur.

Köy ve kır hayatı realizm ve natüralizmde çalışılan konular arasındadır. Empresyonizmle büyük sanayi kentlerinin ve sanayileşmenin ürettiği bireysel hayat ve bireysel bakış açısı anlatılmaktadır.

1918 tarihli Dada Manifestosu'nu Tristan Tzara yazmıştır.

Empresyonist ressamlar arasında başlangıçtaki ilkelerine sadık kalan tek isim Sisley’dir. Onun resimlerinde suyun özel bir yeri vardır. Aralıksız sudaki yansımaları resmeden Sisley’de zaman zaman tekrarlar da görülür.

Dadacı şiir şaşırtmayı amaçladığı için imgeleri çoğunlukla birbiriyle bağlantısız kavramlardan seçer, bunun için serbest çağrışımlardan yararlanır ve saçma sözlere yönelir. Diğer seçeneklerde verilenlerden bazıları kübist şiirin özellikleridir. E seçeneğinde ise dadacı şiirin bir özelliğinin tam tersi verilmiştir.

İnek Manifestosu, Kurt Schwitters tarafından yazılmıştır.

EMPRESYONİSTLER Paul Verlaine (1844-1896): Düzenli bir eğitim görmeyen Verlaine başıboş bir hayatı tercih etti. Kısa bir süre öğretmenlik yaptı. Parnasyenlerle yakın ilişkisi bulunan Verlaine’in şiirleri hem empresyonizmin hem de sembolizmin ana metinlerindendir. Şiirlerinde hayal gücünün, musikinin ve renkli anlatımın özel bir önemi vardır. Eserleri Zuhal Şiirleri, Güzel Şarkı, Şiir Sanatı, Sözsüz Romanlar ve Usluluk’tur. Arthur Rimbaud (1854-1891): Fransa’nın kuzeyinde Ardenler bölgesinde Charleville kasabasında doğar. Babası bir subaydır. Rimbaud sekiz yaşında okula verilir. Daha sonra dini eğitim verilen bir okula yerleştirilen Rimbaud aynı senelerde Le Parnasse Contemporain (Çağdaş Parnasse) dergisini takip etmiştir. Théophile Gauiter, Théodore de Banville, Léon Dierx ve Paul Verlaine gibi o yılların tanınmış şairlerinin şiirleri ile bu dergi aracılığıyla tanışır. Esrik Gemi (1871), Cehennemde Bir Mevsim (1873), Illuminations (1874) adlı şiir kitapları vardır.

Marcel Proust (1871-1922): Asıl adı Valentin Louis Georges Eugène Marcel Proust’dur. Romanları, denemeleri ve eleştiri yazıları vardır. 1913-1927 yılları arasında yayınlanan ve Türkçeye Geçmiş Zaman Peşinde adıyla çevrilen yedi ciltlik À la recherche du temps perdu en tanınmış eseridir.

EMPRESYONİSTLER Paul Verlaine (1844-1896): Düzenli bir eğitim görmeyen Verlaine başıboş bir hayatı tercih etti. Kısa bir süre öğretmenlik yaptı. Parnasyenlerle yakın ilişkisi bulunan Verlaine’in şiirleri hem empresyonizmin hem de sembolizmin ana metinlerindendir. Şiirlerinde hayal gücünün, musikinin ve renkli anlatımın özel bir önemi vardır. Eserleri Zuhal Şiirleri, Güzel Şarkı, Şiir Sanatı, Sözsüz Romanlar ve Usluluk’tur. Arthur Rimbaud (1854-1891): Fransa’nın kuzeyinde Ardenler bölgesinde Charleville kasabasında doğar. Babası bir subaydır. Rimbaud sekiz yaşında okula verilir. Daha sonra dini eğitim verilen bir okula yerleştirilen Rimbaud aynı senelerde Le Parnasse Contemporain (Çağdaş Parnasse) dergisini takip etmiştir. Théophile Gauiter, Théodore de Banville, Léon Dierx ve Paul Verlaine gibi o yılların tanınmış şairlerinin şiirleri ile bu dergi aracılığıyla tanışır. Esrik Gemi (1871), Cehennemde Bir Mevsim (1873), Illuminations (1874) adlı şiir kitapları vardır. Rainer Maria Rilke (1875-1926): Babası Josef Rilke (1838–1906) Alman kökenli bir demiryolu memuru, annesi ise Praglı zengin bir aileye mensuptur. Rilke dokuz yaşına geldiğinde annesi ile babası boşanır ve Rilke annesiyle birlikte Viyana’ya yerleşir. 1896-1899 yılları arasında öğrenimine Münih ve Berlin’de devam eden Rilke, burada Lou AndreasSalome ile tanıştı. Rilke’nin sanatçı kişiliğinde Salome’nin etkisinin büyük olduğu söylenir. Rodin’in yaşamını yazmak üzere Paris’e gider. Rodin’in yaşamından ziyade kendisinin Paris’teki hayatını dile getiren Auguste Rodin adlı ilk mensur eserini yayınlar. Malte Laurids Brigge’nin Notları adlı ilk romanını tamamladıktan sonra Kuzey Afrika seyahatine çıkar. 1909’da Duino Ağıtları’nı, 1919’da Orpheus’a Soneler’i yazar. 1926’da ölür. Eserleri: Yaşam ve Şiirler (1894), Erken Şiirler (1902), Görüntüler Kitabı (1902), Saatler Kitabı (1905), Yeni Şiirler (1907), Duino Ağıtları (1923), Orpheus’a Soneler (1923). Marcel Proust (1871-1922): Asıl adı Valentin Louis Georges Eugène Marcel Proust’dur. Romanları, denemeleri ve eleştiri yazıları vardır. 1913-1927 yılları arasında yayınlanan ve Türkçeye Geçmiş Zaman Peşinde adıyla çevrilen yedi ciltlik À la recherche du temps perdu en tanınmış eseridir