BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I

Parnasizmin bağlı olduğu ilkeler akıl, mükemmeliyet, maddecilik, pozitivizm gbi ilkelerden, sembolizmde bu ilkelerin yerini idealizm, sezgi, düş, fantezi, kapalılık, belirsizlik alır. Akıl, parnasizmin bağlı olduğu ilkeler arasında yer almaktadır.

Romantizmin tekrar dirilişi olarak nitelenebilecek sembolizm akımı onu önceleyen natüralizme, realizme ve Parnasizme bir tepki olarak gelişmiş, romantizmi 20. yüzyıl modernizmine bağlamıştır. Sembolizm akımı belirgin ilk eve nitelikleriyle 1885-1900 yılları arasında büyük rağbet görmüştür.

Sembollerin arketipsel, genel ve özel olmak üzere üç biçimi bulunmaktadır. Arketipsel semboller kültürel sınırların ötesinde evrensel olma niteliği taşırlar ve bir dizi evrensel anlamı çağrıştırırlar. Güneşin enerji ve yaşam kaynağı olması bunun en iyi örneklerinden biridir. Genel sembol ise daha sınırlı bit kitleye yöneliktir, haç bunun örneklerinden biridir. Özel sembol ise yazarın hayal gücünde üretilen ve bağlama göre herhangi bir anlama gelebilecek semboldür.

Sembolizmin dört atlısı olarak bilinen şairler Charles Baudelaire, Stéphané Mallarmé, Paul Verlaine ve Arthur Rimbaud’dur. Immanuel Kant, 18. Yüzyılda yaşamış ve düşünceleri ile sembolistleri etkilemiş Alman bir filozoftur.

Sembolistlere göre, edebiyat okuyucuların sezgiyle anlayabilecekleri gerçekleri üstü kapalı olarak söylemelidir. Bununla beraber, bir şiirdeki tema dikkatle seçilen kelimelerin içinde bulunan ahengin, tonların ve renklerin hassas bir şekilde manipüle edilmesiyle geliştirilebilir. Bu yönüyle, sembolizm doğrudan gerçekliği yansıtmaktan ziyade, onu sanatçının algıladığı öznel biçimi ile yansıtmayı kendine ilke edinmiştir. Bunu yaparken kesin bir anlam içermemelerine rağmen yine de şairin zihnini ifade eden ve gerçeğin “karanlık ve karışık birliğini”ne işaret eden son derece kişisel mecazlar kullanmışlardır.

19. yüzyılda Parnas estetiğinden doğan ama giderek bu şiir anlayışına karşı çıkan Dekadanlar ilk avangard olmalarının yanında sembolistlerin de öncülü olarak kabul edilmektedirler.

Dekadans, 19. Yüzyılda Fransa’da ortaya çıkan, sanatın özerkliğini, sanatçının orta sınıf değerlerine karşıtlığını, sanatın doğaya üstünlüğünü ve cinsel deneyim arayışını vurgulayan edebi akımdır. Alegori; bir mecaz gibi işlev gören ve kişiselleştirmeyle istiare arasında yer alan bir anlatım biçimidir. Mal du siécle, yüzyılın hastalığı anlamına gelmekle birlikte özel olarak 19. yüzyıla gönderme yapmaktadır. Fin de siécle; 19. yüzyıl sonu için kullanılan bir terimdir. Avangard; kültür sanat ve politika ile bağlantılı olarak yenilikçi kişiler veya deneysel işler anlamına gelmektedir.

Sembolizmde sanatçı sen derece merkezi bir konuma sahiptir. Onun zihni ve dehası farklı bir dünya algısının kapsını okurlarına açar. Sembolizmde şair özel, neredeyse seçilmiş bir bireydir ve sıradan insana açık olmayan deneyimlerin aktarıcısıdır. Sembolist şairlerden Arthur Rimbaud şairi bir kahine benzetir. Şair bir kehanet düzeyine ulaşarak görünenin ardındaki gerçeklikleri deneyimler. Sembolist sanatçılar aynı zamanda dönemlerinin burjuva anlayışına karşı çıkmış, söz edilmesi hoş karşılanmayan temaları şiirlerinde işlemişler ve geleneksel ölçülerin dışına çıkarak serbest ölçüde şiirler yazmışlardır. Bunlardan dolayı doğru yanıt D’dir.

Eserlerin doğru bir biçimde eşleştirilmesi şu şekildedir:

Charles Baudelaire – Paris Sıkıntısı

Stéphané Mallarmé – Bir Zar Atımı Rastlantıyı Asla Yok Etmeyecektir

Paul Verlaine - Langeur

Arthur Rimbaud – Cehennemde Bir Mevsim

Charles Baudelaire – Kötülük Çiçekleri

Alexander Aleksandroviç Blok, 1880 ve 1921 yılları arasında yaşamış bir Rus-Sovyet şairidir ve oyun yazarıdır. Blok ile Rusya’da sembolizm akımı doruğa ulaşmıştır.

Edebiyatta

Sembolizm:

Paul Valery

Nerval ve Michelet

Kant

Kötülük Çiçekleri

Henri Fantin-Latour

Çöküş

Charles Baudelaire

Stéphane Mallarmé