BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I

Çeşitli yollarla geniş kitlelere nüfuz etmeye ve geleneksel zihin yapısını değiştirerek realizme zemin hazırlamaya başlayan filozof - düşünce eşleştirmelerinden yanlış olan Machiavelli - milliyetçilik ikilisidir. Doğru cevap B'dir.

Yüzyılın bilimsel gelişmeleri insanların bilime olan inancını ve düşünme sistematiğini etkileyecektir. Teknolojik ilerleme karşılıklı birbirlerinin neden
ve sonuçları olmak üzere bilişsel aydınlanma ile tam bir paralellik içindedir. Sanayi Devrimi'nde gerçekleşen fabrikalar aracılığıyla büyük çaplı üretime geçilmesi, demiryolu ağının yaygınlaşması, kaydedilen teknolojik ilerlemeler bilişsel aydınlanmaya zemin hazırlayan faktörlerdendir. Doğru cevap E'dir.

Rasyonel (kartezyen) düşüncenin hakim olduğu 17. yüzyıl felsefesinin savunucuları arasında Baruch Spinoza yer almaktadır.  Diğer şıklarda yer alan isimler hümanizm temsilcileridir. Doğru cevap A'dır.

Aydınlanma Çağı 17.ve 18.yüzyıllarda Avrupa'da gelişmiştir. Dünyanın ve kâinatın akılla kavranabileceği ve akıl sayesinde insanlığın mutluluğa ve refaha kavuşabileceğini savunur. John Locke, ampirist felsefesi ile akıl çağının, aydınlanmanın öncülerindendir. Doğru cevap D'dır.

Pozitivizm 3 evrede gelişmiştir. İlk evreye John Stuart Mill dahildir. İkinci evre fizikçi ve felsefeci Ernst Mach (1838-1916) ve Richard Avenarius (1843-1896)’un öncülüğünde gelişir. Üçüncü evre ise Viyana çevresi diye bilinen Otto Neurath
(1882-1945), Rudolph Carnap (1891-1970), Moritz Schlick (1882-1936)'ten oluşur. Doğru cevap B'dir.

Realizm 1850’lerden itibaren önce resim alanında gelişmeye başlar. İlk kez kendisini realist olarak tanımlayan sanatçı Courbet’dir. Fransız edebiyatıyla realizmi tanıştıran kişi Gustave Flaubert'tir. Stendhal ve Balzac romancılığı realizmin kuramlaşmasında öncüdür. Goncourt Kardeşler realizmden natüralizme geçişte bir köprüdür. Doğru cevap E'dir.

Anna Karenina Tolstoy'a, Babalar ve Oğullar Turgenyev'e, Madam Bovary'e Flaubert'e, Vadideki Zambak Balzac'a ait eserlerdir. Charles Dickens'a ait eser David Copperfield'dır. Doğru cevap C'dir.

Savaş ve Barış Tolstoy'a, Tılsımlı Deri Balzac'a, Taşralı Kadın Turgenyev'e, Ölü Canlar Gogol'a aittir. Stendhal - Parma Manastırı eşleştirmesi doğrudur. Doğru cevap D'dir.

Varlığın insan bilincinin süzgecinden geçip deforme olmamış salt hâline "gerçekçilik" denir. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Rönesans’la birlikte skolastik düşünceyi yıkan Batı, Aydınlanma Dönemi’nden itibaren monarşik siyasi yapıyı sorgulamaya başlar. Henüz 17. Yüzyılda René Descartes (1596-1650) tarafından aklın ve eleştirel düşüncenin üstünlüğü savunulur. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Sanayi Devriminin sembolü, James Watt (1736-1819)’ın geliştirdiği “buharlı motor” 1787’de icat edilir. Buhar kullanımı bir anlamda teknolojinin ilk adımıdır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Petrol ve elektriğin kullanılmaya başlanması ikinci sanayi devrimi demektir. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Rasyonalizmin Descartes’tan önce belli belirsiz de olsa bir temeli vardır. Özellikle antik Yunan filozoflarının karanlık Orta Çağ öncesinde aklı önceleyen düşüncelerinin olduğunu biliyoruz. Örneğin akılcılık savunusunda akılcı sezgiyi ilk dile getiren sayıların babası olarak bilinen Pytogoras (Pisagor, MÖ 570-MÖ 495)’tır. Evrenin temel ilkesinin sayılar olduğunu düşünür ve her şeyin sayılarla açıklanabileceğine inanır. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

“Cogito, ergo sum” (Düşünüyorum, öyleyse varım) sözü René Descartes (1596-1650) tarafından söylenmiştir. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Descartes kişinin kendini duyulara dayalı bir kavrayıştan sıyırıp daha nesnel olanı benimsemesi gerektiğine inanır. Bu da akılla mümkündür. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Aydınlanma felsefesinin temelini toplumdaki eksiklikleri gidermek, iyilik, adalet ve bilimsel bilgi düşüncesini yayarak gelenekleri, politikayı, yaşam koşullarını değiştirmeye çalışmak oluşturur. Bu felsefede bilincin toplumun gelişmesinde belirleyici rol oynadığı, toplumdaki kötülüklerin insanların cehaletinden ve kendi doğalarını anlama gücünden yoksun oluşlarından kaynaklandığı idealist sanısı hâkimdir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Bilge Nathan eseriyle üç büyük dinin ahlâk temelleri bakımından eşitliğini ortaya koymaya çalışan Lessing, yapıtlarında tutuculuğa, dinsel bağnazlığa karşı çıkmış ve ön yargıları yıkıp hoşgörüyü taçlandırmak istemiştir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Edebi akımlara geniş bir açıdan bakıldığında akımların sanat eserinde “gerçek” olarak neyi kabul ettiklerinin estetik anlayışlarını da belirlediği görülür. Gerçeğin niteliği sanatsal yapılanmalarını belirler. Örneğin klasisizmin gerçeği platonik ideallerdir; romantizmin duygular; sürrealizmin bilinçaltı. Buna göre doğru yanıt E şıkkıdır.

Sanatta realizm, günlük yaşamı, toplumsal sorunları bireysel duygulara fazla yer vermeden, olduğu gibi, ayrıntılarıyla betimleme ve anlatma ilkesine dayanır. Kendisinden hemen önceki romantizmin tabiatı aşkınlaştırma ve coşkunluk yaratma arzusu, gerçeğin yapısını bozduğunu düşünen realistlerin tepkisini artırmışsa da onlar, genel olarak kendilerinden önceki tüm kavramsal gerçeklik savunucularına karşı çıkmıştır. Buna göre doğru yanıt A şıkkıdır.