BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I

Romantizm hem terim hem de akım olarak kolaylıkla tarif edilemez. İnsanın aklından çok duygularıyla ilgilenen romantizm Avrupa’da asırlarca devam eden akılcı klasisizme karşı tepki olarak ortaya çıkar. Romantizm kelimesi hayali, hayalperest ve acayip olanı tanımlamak üzere fantastik anlamında kullanılmıştır. Kelimeyi günümüzdeki anlamıyla ilk defa kullanan Jean Jacques Rousseau’dur.

Romanslar basitçe Orta Çağ’daki şövalye hikâyeleri olarak bilinir; bu şövalye hikâyeleri macera duygusu yüksek, olağanüstü olaylarla çevrili ve bir yandan da lirik metinlerdir.

Sebastien Mercier, 1801 yılında yayınladığı sözlükte romanesk kelimesini yanlış ve garip bulduğunu belirttikten sonra, romantik kelimesini “duyumsanan ancak tanımlanamayan şey” anlamında kullanmıştır.

Romantizm 19. yüzyıl başında Fransa, Almanya ve İngiltere’de klasisizme tepki olarak ortaya çıkan,insanın duygu tecrübesini, ilhamı, sanatçıyı ve sanatçı dehasını merkeze alan; başlıca nitelikleri melankolik duyarlılık, duygusal din anlayışı, doğaya yöneliş, yerlilik ve millilik olan bir edebiyat akımıdır. Bunun yanında bilhassa duygusal, bir idealin peşinde toplumla çatışmayı göze alan, yalnız ve melankolik figürleri anlatan edebi eserleri tanımlayan bir edebiyat terimidir. Görüldüğü gibi E seçeneğinde verilen Akılcı din anlayışı değil tersine duygusal din anlayışı söz konusudur.

Aydınlanma Çağı Almanya’sında Almancayı edebiyat ve felsefe dili haline getirmek konusunda yapılan çalışmalar da dikkat çeker. Aydınlanmacıların akla ve tabiat bilimlerine verdikleri önem, onların dil anlayışlarında da görülür. Dilde sadelik ve bilimsel bakımdan doğruluk onlar için önemlidir. Nitekim onların eserlerinde kavramsal dil örneklerine sık sık rastlanır. Anlaşılması kolay, kesin anlamlı, rasyonel bir dili tercih etmişlerdir. 18. yüzyıl başlarında Almanya’da, henüz güçlü bir edebiyat hareketi oluşmuş değildir. Ancak edebiyat teorisi konusundaki görüşlerin esasını yine aydınlanmacı düşünce teşkil eder. Kesinliği şart koşan bir dil ve mantığa dayalı olaylar dizisi, edebiyatın vazgeçilmez prensipleri arasındadır. Akla ve mantığa uygun olaylar, sınırsız hayal gücünün yerini alır. Edebiyat düşünceye, akla ve zekâya dayanmalıdır.

Fransız romantizmi o yüzden şiir ve lirizm arasında derin bağlantılar kuran bir eserle başlatılır. Lamartine’in 1820 yılında yayınladığı Meditations adlı şiir kitabı, her şeyden önce lirik duyarlığıyla öncekilerden farklıdır. O yılların edebiyat heveslisi Fransız gençleri bu eseri yeni bir edebi devrin başlangıcı olarak kabul ettiler. Fransız romantizminin başlangıcını Lamartine’in söz konusu eserinin çıkış tarihi ile başlatmak mümkündür.

Victor Hugo, 1827’de Cromwell adlı bir piyes yazar. Hiçbir zaman sahnelenmemiş olan bu eserin önsözü, Fransız romantizminin beyannamesi olarak kabul edilmiştir.

Romantikler yarım kalmış yazılardan ibaret yeni bir tür icat ederek ona da fragman dediler.

Romantizmin alt sınıfların, geniş halk yığınlarının tarihine, kültürüne, diline, edebiyatına ve folkloruna duydukları ilgi, düşünsel alanda, bütün on dokuzuncu yüzyılı etkileyerek bir ideolojinin doğmasına sebep oldu. Millî tarihlerin ve millî kimliklerin oluşmasını amaçlayan bu ideolojinin adı milliyetçiliktir.

Namık Kemâl’in Celaleddin Harzemşah adlı piyesinin önsözü, Hugo’nun Cromwell piyesine yazdığı önsöz kadar etkili bir metindir.

Leibniz’in felsefesinde, sonul gerçekliği oluşturan sonsuz küçüklükte ruhsal-maddi varlıklara Monad adı verilir. Doğru Cevap B’dir

Fransız edebiyatında romantizm Lamartine’nin yazmış olduğu’ Meditations’ isimli eser ile başladığı düşünülmektedir. Doğru cevap A’dır

Mensur şiir, Duygu ve hayallerin düzyazı biçiminde ancak şiir diliyle anlatımıdır. Doğru Cevap D’dir

Toplum sözleşmesi Jean Jacques Rousseau’ya aittir. Doğru Cevap E’dir

Friedrich Von Schiller’ın en önemli eseri ‘Haydutlar’dır Doğru Cevap D’dir

Sefiller romanı Victor Hugo’ya aittir. Doğru Cevap C’dir

Edgar Allan Poe, gotik edebiyatın öncü kalemidir. Doğru cevap E’dir

Don Juan adlı roman Lord Byron’ a aittir. Doğru Cevap A’dır.

Romantik ironi, sanatçının iyiyi, güzeli ve doğruyu idealize edip gerçekliği bilerek ihmal etmesinden doğan yanılsamadır. Doğru Cevap A’dır

Tirat, Yazı ve konuşmada bir düşüncenin kesintisiz gelişimidir. Doğru Cevap E’dir