BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I

İdeal insan tipleri yaratılır. Bu nedenle kahramanlar halk içinden değil, soylu sınıftan seçilir.
Klasik eser belli bir kimseyi anlatmadığı için kişisizdir.

Racine, antik modellerden esinlenip Andromaque (1667), Britannicus (1669) ve daha sonra Phèdre (1677) adlı trajedilerini kaleme alır.

Öğreti, körü körüne bir taklidi değil, daha doğru, düzgün ve anlaşılır biçime getirilmiş gerçekliğin aktarımını, orijinalinden daha mükemmel hale getirilmiş gerçekçi bir ideal portre oluşturulmasını ister.

Benzer biçimde, yabancı, sakat, dağlı, köylü, çocuk tiplerini hem seçkin insan idealine hem
de doğanın genel tiplerine aykırı buldukları için eserlerinde göstermezler, yalnızca komedi türünde Molière, bu tür insanların gülünçlüklerinden yararlanır.

Klasisizmin ilke ve kurallarıyla kendini en iyi gösterdiği temel alan tiyatrodur.

Klasik oyunda ne paralel entrikalar ne tesadüf ne de sonuçsuz eylemler vardır; yararsız ve
karşılıksız hiçbir şey yoktur.

Stendhal

Barok

1660-1685

Descartes

Tiyatronun halk ve saray çevresiyle doğrudan iletişim kurması

Racine

Moliere

Katarsis

Poetika

Goldoni

Mutlak monarşi yönetiminin, sansürün hüküm sürdüğü klasik dönemde, krala
ve onun yönetimine muhalif olmak, bir “damgalı ferman” aracılığıyla hapsedilmeyi gerektirebileceği ve neredeyse Fransa ölçeğinde tüm sanatçıları himayesine alan krala karşı en küçük bir saygısızlığın ihanet sayılabileceği klasik dönem eserlerinde ve anlayışında kralın övülmesi ve ona karşı müteşekkir
olunması söz konusudur. Bu övgü, klasik yazar ya da sanatçı için aylık maaş ve
gerektiğinde kullanacağı salonların kendisine tahsisi anlamında da gelir.

Bu gerekçelerle klasiklerin çoğu krala ve onun yönetimine övgüler yağdırırken, La Fontaine gibi az sayıda kişi üstü kapalı hicivler yoluyla bile olsa onun tutum ve yönetim biçimini eleştirir.

Nicolas Boileau Şiir Sanatı adlı eserinde, Yazarın, Aristo’nun ortaya koyduğu kurallara uyması ve özellikle, eylem (tek bir entrika olmalı), yer (oyun kişileri diyar diyar dolaşmamalı) ve zaman (entrika bir günlük süreyi aşacak ölçüde olmamalı) birliğinden oluşan üç birlik kuralını göz önünde bulundurması gerektiğini vurgular.

Molière’in hâkim olduğu komedi, insanları eğitirken onların kusur ve aksayan yönlerini düzeltme amacını güder. Komedide, özellikle dönemin burjuva toplumunda ya da kişilerinde karşılaşılan kusurlar tiyatroya taşınarak gülünç hale getirilir ve bu sayede Molière, düzeltilmesi gereken insan ve toplum kusurlarına
dikkat çekerken, bir yandan da bu abartılmış kusurları kendine düşman olanlara karşı bir saldırı aracı olarak kullanır. Yobazları, sahte dindarları ve ikiyüzlülüğü Tartuffe, cimriliği Cimri adlı oyunlarında gözler önüne serer.

Trajedilerde tutkulu insanlar genellikle çıldırırlar, ya başkalarını öldürürler
ya da intihar ederler. Ancak bütün bunlar kurallar gereği sahnede değil, sahne arkasında gerçekleşir. Oyun yazarları bu türden kurgularla, insanlar arasında var olabilecek tutkulu insanların acınacak ve korkunç halini göstererek, “tutkulardan arındırma” (katarsis) denilen yöntemi uygularlar.