BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I

İkinci Rönesans Hareketinin önde gelen isimleri: Floransa’da, mimari alanda Brunelleschi (Çiçekli Meryem Katedrali); resimde Botticelli (İlkbahar, Venüs’ün Doğumu), Leonardo da Vinci (La Joconde, Meryem, Çocuk İsa ve Azize Anna); heykel sanatında, Ghiberti (Cennetin Kapıları), Cellini (Perseus). Roma’da, mimaride, Bramante (San Pietro Tapınağı); resim sanatında, Raphaël (Atina Okulu, Güzel Bahçıvan), Michelangelo çok yönlü bir sanatçı olarak mimaride (San Pietro Bazilikası); heykeltıraş olarak (Davut Heykeli) ve ressam olarak (Kıyamet Günü). Venedik’te, özellikle ressamlar ön plana çıkar: Titien (Pardo’lu Venüs), Tintoret (Suzanna Banyoda), Paolo Veronese (Kana’da Düğün)

Erasmus (1469-1536):Hollandalı Erasmus, hümanizmin en tanınmış şahsiyetidir. Yapmış olduğu sayısız seyahatle, Avrupa’da ortaya çıkan başlıca kültürel hareketlerle temas sağlamış olur. Thomas More’un sadık dostudur. Yapıtları arasından Deliliğe Övgü adlı yapıtı din adamları sınıfının yozlaşmasını ve sahtekârlıklarını ele alarak Reform hareketinin başlamasına öncülük eder. Buna rağmen, Özgür İrade Üzerine adlı yapıtında insanın özgürlüğünü savunur ve alın yazgısıyla ilgili Luther’ci düşünceye karşı duruş sergiler.

Machiavelli (1469-1527): Floransa’da küçük soylu bir ailede dünyaya gelen Machiavelli, Floransa Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığının idari işlerinde sekreterlik yapar. Prens adlı
eserinde Fransa kralı Charles Quint’in, model aldığı kişilerden biri olarak gösterdiği César Borgia’nın yanında görevler üstlenir. Floransa’nın Medici Ailesinin eline geçmesiyle tutuklanır, işkence görür ve Floransa yakınlarındaki kendi topraklarına çekilmeye zorlanır. İçinde ideal bir yöneticiyi betimlediği gerçek anlamda siyasi bir kitap olan Prens adlı eserini 1513 yılında orada yazar.

Doğru cevap C  seçeneği olacak. Sayfa 68 “ORTA ÇAĞ  “ Konu başlığının Skolastik Felsefe ve Eğitim  adlı alt başlığında “Skolastik felsefenin amacı yeni bir şeyi ortaya koymak değil, var olan şeyleri en iyi biçimde anlatabilmektir. Bunun için eğitim ve öğretim yoluyla ilahi mesajları akıl ışığında kavratabilmeyi hedefler ve özellikle ilahiyat denen din bilimlerinin öğretilmesine önem verir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 68 Sayfa 68 “ORTA ÇAĞ  “ Konu başlığının Skolastik Felsefe ve Eğitim  adlı alt başlığında “Erken Dönem Skolastik (800’lü-1200’lü yıllar): Eflatunculuk ve Yeni Eflatunculuğun etkisi altındadır ve en belirgin temsilcisi Aziz Anselmus’tur. Yükseliş Döneminde Skolastik (1200’lü1300’lü yıllar): Aristo’nun etkisinde geçer ve bu dönemin en önemli temsilcisi Augustinus taraftarlarıyla Aziz Thomas taraftarları arasındaki tartışmaların tarafı ve tanığı Aziz Thomas’dır. Geç Dönem Skolastik (1300’lü-1500’lü yıllar): Din felsefeye karşı üstünlüğü ele geçirir ve Aziz Thomas’nın akılcı felsefesi terk edilir. Bu dönemde John Duns Scot (1266 – 1308) ve Ockhamlı Guillaume (1285 -  1347) öne çıkan temsilciler olur” Şeklinde açıklanmıştır

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 71 “ORTA ÇAĞ’DA EDEBİYAT konu başlığında “Orta Çağ edebiyatında sözlü ürünler ağırlıklıdır ve bu edebiyata ait çoğunlukla şiir formunda yazılmış ürünler “gezgin ozan”lar ya da müzisyenler tarafından bir çalgı aleti eşliğinde şarkı biçiminde aktarılır. Bu ozanlar, şakalar ve laf kalabalıkları eşliğinde bir yandan anlatısını yaparken, bir yandan halkı eğlendirir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A  seçeneği olacak. Sayfa 74 “ORTA ÇAĞ’DA EDEBİYAT konu başlığında “Bröton Roman(s)lar: Kelt mitolojini kaynak olarak kullanarak yazılmış romanlardır. Olağanüstü güçleri bir anda harekete geçiren, tılsım ve büyünün hüküm sürdüğü Britanya coğrafyasında geçmiş serüvenlerin anlatımını içerirler. Düşün yoğunluk kazanıp gerçeğe dönüştüğü, gerçeğin düş olduğu bir coğrafya ve serüvenler sıralanır Kral Arthur, Yuvarlak Masa Şövalyeleri, Tristan ve İseult, Kutsal Kap Graal gibi romanlarda.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E  seçeneği olacak. Sayfa 78 Rönesans konu başlığının  Rönesans’ın Gelişmesinde Etkili Unsurlar alt başlığında  “Haçlı Seferleri ,Dini Mimarideki Görkem , Şehirlerin Gelişmesi,  Entelektüel Kaynakların Çoğalması ” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B  seçeneği olacak. Sayfa 84 “REFORM başlığında “1054 yılında Doğu Roma’nın Katolik dünyayla bağlarını koparmasından sonra Batı Kilisesi, XII, XIII ve XIV ve XV. yüzyıllarda birçok kez düşünce ayrılıklarından kaynaklanan Kiliseden kopma girişimleriyle karşı karşıya kalır. Ancak Germen, İskandinav ve Britanya ülkelerinin Roma Kilisesinden kopuşunu gerçekleşmesi XVI. yüzyılda hareketin önderi Martin Luther’le olur. Onun başlattığı bu hareket, Protestan birlik ile Akdeniz ve Latin Avrupa’yı karşı karşıya getirir” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap C  seçeneği olacak. Sayfa 85  REFORM konu başlığında  “Luther hayattayken, kendisi gibi başka yenileşme yanlıları da farklı coğrafyalarda benzer taleplerle yola çıkar. Hepsi de Katolik Kilisesine karşı aynı tür bir tepki gösterse de kendi aralarında bazı konularda farklı düşünce ve öğretilere sahiptirler. İsviçreli Ulrich Zwingli (1484-1531), Protestan ilahiyatını sistemli bir biçimde açıklamak için ilk eseri kaleme alan kişidir” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 97 HÜMANİZM Konu başlığının Hümanizmin Tanınmış İsimleri ve Bazı Eserler adlı alt başlığında “Machiavelli (1469-1527): Floransa’da küçük soylu bir ailede dünyaya gelen Machiavelli, Floransa Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığının idari işlerinde sekreterlik yapar. Prens adlı eserinde Fransa kralı Charles Quint’in, model aldığı kişilerden biri olarak gösterdiği César Borgia’nın yanında görevler üstlenir. Floransa’nın Medici Ailesinin eline geçmesiyle tutuklanır, işkence görür ve Floransa yakınlarındaki kendi topraklarına çekilmeye zorlanır. İçinde ideal bir yöneticiyi betimlediği gerçek anlamda siyasi bir kitap olan Prens adlı eserini 1513 yılında orada yazar.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B  seçeneği olacak. Sayfa 93 HÜMANİZM Konu başlığının” Hümanist Eğitim ve Montaigne’in Eğitim Anlayışı “alt başlığında  “Rönesans hümanistleri arasında “yeni insan” anlayışına karşı en kuşkucu yaklaşımı sergileyen Montaigne (1533-1592)’dir. Babasının, Protestanların büyük bir kıyıma uğradığı Saint-Barthélémy Katliamında ölmesi, ona ıstırap çektiren hastalık, toplumda egemen olan hoşgörüsüzlük, dönemindeki hurafeler ve fanatizm, Montaigne’de bir yandan hümanizmin iyimser bir dünya görüşü olarak oluşmasına, öte yandan döneminde aşılmaz gibi görülen bu sorunların hümanist yaklaşımlarla çözülmeleri konusunda kuşkuların doğmasına neden olur. 1572 yılında Denemeler’i bu doğrultuda kaleme alır. Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D  seçeneği olacak. Sayfa 98’ de “HÜMANİZM “ Konu başlığında “Thomas More (1477-1535): Çağının en tanınmış kişilerindendir. İngiltere kralı VIII. Henry’nin başbakanlık görevini de yapan More, hükümdarının aynı anda Anglikan Kilisesinin de en üst düzey sorumlusu olma isteğine karşı çıkar. Anglikan Kilisenin de papaya bağlı olmasında direten Thomas More, Londra Kulesinde hapsedilir. Ününü Latince olarak kaleme aldığı tanınmış eseri Ütopya (1516)’ya borçludur. Eflatun’dan esinlenerek yazdığı eserinde, hayali bir adada farklı inançlara sahip insanlar arasında barış ve hoşgörü birlikteliğinin kurallarıyla düzenlenmiş bir toplum yaşamına yer verilir. Bu Ütopya ülkesinde özel mülkiyet yoktur ve tüm mal varlıkları ülkenin insanları tarafından ortak kullanılır. Şeklinde açıklanmıştır.

Orta Çağ, 476 yılında Batı Roma İmparatorluğunun çöküşüyle başlar ve 1420-1500 yılları arasında gerçekleşen, topun kullanılması, matbaanın yaygınlaşması, Rönesans’ın başlaması, Osmanlıların İstanbul’u alarak Doğru Roma İmparatorluğu’nun yıkılışını başlatması, İspanya’nın yedi asırdan sonra
birleşerek yeni ticaret yolları arayışına girmesi gibi nedenlerle 1500’lü yıllara doğru sona erer. Doğru yanıt B'dir.

Bu dönemde gelişen edebiyat, okuryazarlığın çok düşük düzeylerde olması ve eğitimin Kilisenin tekelinde yalnızca ruhban sınıfına, aristokrat ve bir kısım
burjuvaya verilmesi sebebiyle, sözlü edebiyat olarak gelişir. Yazılan eser ve metinler ağırlıklı olarak dinsel içerikli ve Latincedir. Doğru yanıt A'dır.

Skolastik düşüncenin tüm dönemleri kapsayan ortak düşünce özelliği, felsefeyi dinin alanına ya da aklı inancın alanına uygulamak ve dinsel sorunları
anlaşılır kılmaktır. Din ve imana yöneltilen soru ve itirazların akıl yoluyla çürütülmesini ya da gerektiğinde belli şeylerin akıl yoluyla ispatlanması temeline dayanır. Doğru yanıt E'dir.

Şövalyeliğe özgü büyük serüvenler ve derebeylik sisteminde karşılaşılan şövalye aşkının anlatıldığı kahramanlık destanları ve aşk anlatıları “roman” ya da “romans” adıyla yaygınlaşır. Bir şövalyenin nasıl iyi, cesur, nezaket sahibi,
hanımlara karşı saygılı, güvenilir dost ve dindar olması gerektiğini göstermeyi amaçlayan bu destanlar, Roland’ın Kahramanlık Destanı gibi, anlatısını
yaptığı şövalyenin adıyla anılabilir. Doğru yanıt C'dir.

Yazarların, kadın dinleyici ve seyirci kitlesinin önemli bir yer tuttuğu aristokrat saray eğlencelerindeki rolü büyüktür. Ayrıca, XII. yüzyılda gelişen romans/roman türü, saraylardaki aristokrat kadınların gösterdiği ilgiyle başarılı olur, yaygınlaşır. Doğru yanıt B'dir.

Rönesans, toplumlararası ilişkilerin seyrinden doğar. Yeniden doğuş da canlılık da yükseliş de karşılıklı ilişkiler içinde ortaya çıkar. Tarihten, tarihi ilişkilerden kaynaklanır. Bu ilişkilerin seyrine göre anlam ve içerik kazanır, yine bu ilişkilerin seyrine göre çöküş sürecine girer. Rönesans, ilk olarak, Medici Ailesinin hükmettiği Kuzey İtalya’daki Floransa’da ortaya çıkar, burada doğup gelişmesine Medici Ailesinin parasal destek sağlayıp yaptırdığı saraylar, kiliseler, freskler, heykeller gibi sanat ve mimari öğelerin katkısı büyük olur.
Floransa’da yaşayan prenslerin ikametgâhlarının iç ve dış süslemeleri için yaptırdıkları çalışmalar estetik anlayışın gelişmesini hızlandırır. Şehirde kamu
yararına olan su sistemleri gibi teknik alt yapının yapılması da diğer şehirlere örnek olur, sanat ve estetik böylece yayılmaya başlar. Rönesans’ın belirgin özelliği, sanat, edebiyat ve mimari gibi birçok alanda Antik Dönemi yeniden
canlandırmaya ve onu taklit etmeye çalışmasıdır. Ortağın son yüzyılında yeni ve farklı bir sanat üslubu olarak kendisini gösteren Rönesans, gelişmeye
başladığı ilk andan başlayarak, sanat düzeylerinin mükemmele ulaştığına inandığı, Antik Dönem yazar ve sanatçıları taklit etmeyi ve canlandırılmayı
öncelikli ilke olarak belirler. Doğru yanıt D'Dir.

Reform, XVI. yüzyıl Avrupa’sında Protestan Kilisenin ve Protestan inancın ortaya çıkmasını sağlayan “dinde yenileşme hareketi”nin adıdır. Doğru yanıt B'dir.