BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR I

Thales, Antik Çağ’da ilk defa mitolojinin dünya­yı açıklama çerçevesi dışında bir açıklama getirdi. Hem tek tek bazı doğa olaylarını hem de varlıkların kaynağını açıklamaya yönelmek, dünya tarihinde saf bilim ile felsefe geleneğinin başlangıcıdır.

Tragedya en kalabalık yurttaş topluluğunun katıldığı kamusal bir olaydır. Zorunlu olmayan temel eğitimin dışında kurumsal bir eğitimin söz konusu olmadığı bu dünyada, tragedya bir eğitim kurumu işlevi üstlenmiştir. Seyirciler arasında siyasal yaşamda yeri olmayan kadınlar da bulunur.  Tragedyalar, köklü Yunan şiir geleneğinin başlıca ko­nuları olan övgü, bir tanrının, kişinin ya da duygunun yüceltilmesi ya da yergisini ele almak yerine yeni top­lumsal düzendeki değerler çatışmalarının sahnelendiği eserlerdir. Bunu da yurttaşların gündelik dünyası içeri­sinde sahnelemez; çatışmaları ve açmazları mitolojinin yarı tanrı, tanrı ve olağanüstü kişilerinin dünyasına taşı­yarak yapar. Uzlaşım gereği de sahnede şiddet gösterilmez.

Aiskhylos’a ait Oresteia üçlemesinin ilki olan Agamemnon’da, Agamemnon Troya seferinden muzaffer komutan olarak kentine Argos’a Troyalı cariye kâhin Kassandra ile birlikte dönmüştür. Yıllar önce Troya savaşına giden donanma rüzgârsız havada kaldığında tanrılar kızı İfigeneia’yı kurban etmesini buyurmuştu, o da kurban etmişti. Kasandra yaklaşan cinayeti görür, söyler. Agamemnon’un eşi kızının öcünü aldığını söyleyerek Agamemnon’u öldürür.

Euripides, Aiskhylos, Sofokles klasik çağ tragedya yazarlarındandır. Solon şairdir. Aristofanes klasik çağ komedya yazarıdır.

Klasik çağın ilk yarısında sadece doğa incelemeleri yapan düşünürler dönemi kapanmış, Hippokrates okulunun bilimsel tıp anlayışı ortaya çıkmıştır. Yüzyıl ortalarında tarih yazımı ortaya çıkar, aynı sıralarda lirik şiirin de dönemi kapanmıştır, sahneyi Atina icadı olan tragedya ile komedya doldurmuştur.

İÖ 3yy ile İÖ 1yy arasına İskenderiye çağı, ya da Hellenistik Çağ denir; ondan sonra Roma Çağı başlayacak Antik Çağ onunla sona erecektir. İskenderiye çağı Roma’dan önceki ilk küreselleşme sayılabilir. Çok dilli, çok kültürlü bu farklı bölgelerde yerleşen tek bir tarzda siyasal egemenlik sonucunda Yunan dili, kültürü ortak yüksek kültür olarak benimsendi. Tarih yazımında İÖ 4. yüzyılda başlayan övgü ya da yergi temelli anlatılar sürmüştür. İskenderiye şiiri ise artık herhangi bir toplumsal olayda canlandırılmak üzere değil, seçkin kesimler için, okunmak üzere yazılıyordu.

Plautus, Yunan eski komedyasında Yunan yeni komedyasının aile, evlilik gibi temalarını alıp tepe tak­lak eder. Yunan komedyaları çoğunlukla düğünle sona ererken, Plautus’unkiler tipik olarak azgın bir cümbüşle sona erer. Genç adam, çıkarcı ailesinin düş kırıklığına uğratıp saygın bir eş yerine kurnaz kölenin yardımıyla yosmalarla düşer kalkar.

Poetica şiir sanatıdır,  Kartaca  Kuzey Afrika’da çok zengin bir Fenike krallığıdır, Neavius komedya yazarıdır, satura ise bir hiciv türüdür.

Euripides Klasik Yunan Çağı yazarlarındandır. Tragedyanın son büyük temsilcisi Euripides (İÖ 484-406) 90’ı aşkın tragedya yazdı, sadece dört kere birincilik kazandı. Yaşamında da sonrasında da çok popüler bir şairdi.

Homeros

Ortadan

Arkaik Çağı

Sappho

Fidias

Aristoteles

Herodotos

Cicero

Vergilius

İmparator Marcus Aurelius

Homeros destanı İÖ 8. yüzyılda bugünkü haline büründü, kendi çağından birçok öğe taşımasına rağmen, aslında 400 yüzyıl önce kapanan bir çağın dünyasını aktarır. Daha sonraki yazılı kültür ürünü destanlarda, örneğin en büyük Roma destanı Vergilius’un destanında Roma’nın yüceltilmesi, Dante’de dinsel kaygılar bulunurken Homeros destanının odağında sadece dramatik eylem bulunur.  Doğru cevap E’dir.