BASIN FOTOĞRAFÇILIĞI - Deneme Sınavı - 17

Mahrem alan

Özel alan

Kişinin izni varsa

Kamusal alan

Gazetecilerin Hak ve Sorumlulukları Bildirgesi

İyi gazeteci yaratma

Genel olarak baktığımızda etik kavramının "ahlak" anlamına geldiği zannedilmektedir. Oysa aralarında anlamsal bir fark vardır. Yazılan akademik makale ve kitaplar dahil olmak üzere ahlak ve etik kavramları birbirinin yerine kullanılmaktadır. Buna rağmen pek de kavram kargaşası yaşanmamaktadır.

Etik, doğru ve yanlış davranışın teorisidir. Ahlak ise onun pratiğidir. Etik, bir kişinin belli bir durumda ifade etmek istediği değerlerle ilgilidir, ahlak ise bunu hayata geçirme tarzıdır. Örneğin, gazetecilik etiğinden, gazetecinin ise ahlakından söz edebiliriz.

Etik, bir toplum içinde yaşayan herkesi ilgilendirmektedir. Kurallara ihtiyaç duymak demek, baskı istemek ya da kurallarla sınırlanmak anlamına gelmez. Bu daha çok özgürlükten herkesin olabildiğince çok yararlanabilmesi için gereken bir müdahaledir.

Etik, hukuk ve ahlak arasında sıkılmış kalmıştır. Ahlak kuralları yazısız normalardır ve cezai yaptırımı yoktur. Hukuk kuralları yazılı normlardır, para veya hapis cezası olarak cezai yaptırımları vardır. Etik kurallar ise yazılı normlardan oluşur ama cezai yaptırımı yoktur.

Basın yayın organlarının günümüzde gittikçe daha fazla ticari kuruluşlar haline gelmesi etik sorunları da beraberinde getirmiştir. Amaç olan araç, araç olan amaç olmuştur. Habercilik ve bilgilendirme artı ticari kaygıların gerisinde kalmıştır.

Etik teoriler içerisinde yer alan Faydacılık Teorisi, gazetecilik etiği ile yakından ilgilidir. Faydacılık kuramına göre bir işeyin faydası, onun pratikteki yararlılığıdır.

Gazetedeki bir haberden ne kadar çok insan faydalanabiliyorsa o haber topluma o kadar çok yarar sağlar, dolaysıyla etiktir. Toplumun çoğunluğunu ilgilendiren bir konuyu aydınlatan haber, etik olmasa da onun telafi edilebilir bir yanı olacaktır: O da kamu yararı kavramıdır. Yani, kamu yararı söz konusu ise gazeteci etik davranmayabilir, sonuçlara bakılır. Etik daranmamak suretiyle elede edilecek haber kamunun çoğunluğunun bilmesi gereken ve bundan maksimum faydanın sağlandığı bir haberse, bunu ortaya çıkaracaksa evet, etiğe aykırı dahi olsa bu haber yapılabilir. Bu, mazur görülebilir bir durumdur.

Basın fotoğrafının etik olup olmadığını şu dört önemli noktaya bakarak değerlendirebiliriz:

İzinsiz çekilen fotoğrafları alenileştirmek ve bu fotoğraflardan para kazanmak tehlikeli sularda yüzmektir. Şikayet edildiği an suçlusunuzdur. Suç unsuru, fotoğraf çekmekle değil, onun alenileşmesiyle başlar.Bu nedenle fotoğrafçı bir sürprizle karşılaşmaması için niyetini en baştan söylemelidir.

Mahrem alan, kendisinin ve onun izin verdiği kişinin bulunduğu alandır. Başkalarının öğrenmesini istemediği yaşam alanıdır. Kişinin yaşamındaki en özel, en gizli kısmıdır. Bu alan dokunulmazdır ve hukuki koruma altındadır. Kişinin evindeki yatak odası, otel odası, hastane odası ve bu odalardaki çekmecelerde bulunan her tür mektup, fotoğraf, bilgi, belge, anı sır alanıdır.

Etik anlamda medyada meydana gelen bozulmaların genel olarak sebepleri arasında medya sektöründe yaşanan tekelleşme, genel olarak küreselleşme olgusu ve neo-liberal yapının başarı için her yolu mübah sayması bulunmaktadır.

Fotoğraf, insanlık tarihinin (kimya, fizik, matematik, optik, tıp, estetik, felsefe, anatomi, ideoloji gibi disiplinlerin birikimleri sonucu) ortak birikimidir.

Etik, doğru ve yanlış davranışın teorisidir. Ahlâk ise onun pratiğidir.

Günümüz medyasının çoğu zaman ahlâki kaygılardan yoksun olarak çalıştığını; rekabet, rating ve tiraj uğruna etiğin ikinci plâna itildiğini görmekteyiz. Bu bölümde mesleğin etik sorunları tartışılacaktır.