BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ

Uluslararası bankaların temel özellikleri şunlardır:

• Uluslararası bankalar en az iki veya daha fazla ülkede faaliyette bulunurlar.

• Uluslararası bankalar, kendi ülkesinde mevduat kabul eden, kredi veren, bu aktivitelerin gerektirdiği diğer hizmetleri yerine getiren ve şubeleri aracılığıyla bu hizmetleri en az bir ülkede daha veren bankalardır.

• Uluslararası bankalar, New York, Londra, Tokyo, Paris, Zürih, Cenevre, Amsterdam, Hong Gong, Frankfurt gibi finans merkezlerinde toplanmışlardır.

• Uluslararası fon transferleri, yabancı mevduat kabulü, yabancı para ile kredi verme, döviz işlemleri gerçekleştirirler.

• Uluslararası bankalar ülkelerin ekonomik sistemlerinden bağımsız olarak kaynakları mobilize etme yeteneğine sahiptir.

• Finansal kiralama (leasing), factoring, forfaiting gibi yeni finansal teknikler ile forward, future, opsiyon ve swap gibi türev araçları kullanırlar.

• Finansal aracılık, danışmanlık ve yönetim hizmetlerini yerine getirirler.

• Uluslararası bankalar, dünyada bankacılık alanında geliştirilmiş en son teknikleri kullanan ve en yeni hizmetleri de veren bankalardır.

1970’lere gelindiğinde, uluslararası bankaların, özel firmalar, resmi kuruluşlar ve hükümetlerle de sıkı ilişkiler içine girdikleri görülmüş, yapısal değişmelere ihtiyaç duyulmuş ve bankalar arası işbirliği güçlenmeye başlamıştır. Bu yıllar, petro-dolarların dev boyutlara ulaştığı, birçok ülkenin dış ödemeler dengesindeki finansman ihtiyacının arttığı ve orta vadeli Euro-kredi piyasasının doğduğu yıllar olmuştur.

Uluslararası bankalar, gittikleri ülkenin yasaları çerçevesinde acentelik ilişkisi kurabilir. Bu tür örgütlenme daha çok İngiltere ve Amerika’da görülmektedir.

Bankaların yurt dışında şube açmalarının avantajları aşağıda özetlenmiştir:

• Yurt dışı şubeler, bankaların yabancı piyasalara erişmesini sağlayarak mevduat toplanmasına imkân tanır.

• Şubeler aracılığı ile yurt dışından esnek ve düşük maliyetli kaynak temin edilebilir.

• Açılan şubeler, bankanın tanıtımını yaparak piyasalarda güveni artırır.

• Yabancı ülkelerde şube açmak rekabet avantajı sağlayabilir.

• Şube kanalı ile bankalar yabancı ülke faaliyetleri üzerinde en yüksek denetim imkânı elde eder.

• Yurt dışında şube açılması, nitelikli işgücünün yetiştirilmesi açısından da avantaj sağlayan bir örgütsel yapıdır.

Yurt dışında şube açmanın en önemli dezavantajı ise, kuruluş ve örgütlenme giderlerinin yüksek oluşudur. Ayrıca, yabancı ülke yasalarına da uymak zorunda olan şubelerin, yasalar gereği bankacılık faaliyetlerinde kısıtlamalar olabilir.

Kıyı bankacılığı (off-shore banking), yurt dışından sağlanan fonların yine yurt dışında değerlendirilmesi amacıyla ülke dışında banka veya şube açılmasıdır.

Yerel ülkenin yasalarına göre kurulan ilişkili bankanın, yönetim ve kontrol gücü ya da sermayenin %50’den fazlası yerel ortaklara ait olmaktadır.

Proje finansman kredileri; baraj, otoyol, demiryolu, enerji, havaalanı gibi büyük alt yapı yatırım projelerin veya özelleştirme projelerinin finansmanı için verilen kredilerdir.

Uluslararası ticarette değişim ya da ödeme aracı olarak kullanılan konvertibl(dönüştürülebilen) paralara rezerv para denilmektedir. Dünyada rezerv para olarak en çok Amerikan doları ve Euro kullanılmaktadır. Pound, Japon yeni ve İsviçre Frangı gibi bazı paralar da rezerv para olarak kabul edilmektedir.

Döviz piyasasında yapılan işlemlerin para birimlerine göre dağılımı dikkate alındığında ise Amerikan dolarının çok büyük bir payla birinci sıraya sahip olduğu görülmektedir. BIS’in 2016 yılı Nisan ayı verilerine göre, döviz işlemlerinin %87,6’sı Dolar üzerinden yapılmıştır.

Forfaiting, ihracattan kaynaklanan, senede bağlı, orta ve uzun vadeli alacakların, rücu edilemez şekilde satın alınmasıdır.

Uluslararası bankaların temel özellikleri şunlardır:
• Uluslararası bankalar en az iki veya daha fazla ülkede faaliyette bulunurlar.
• Uluslararası bankalar, kendi ülkesinde mevduat kabul eden, kredi veren, bu aktivitelerin gerektirdiği
diğer hizmetleri yerine getiren ve şubeleri aracılığıyla bu hizmetleri en az bir ülkede daha veren
bankalardır.
• Uluslararası bankalar, New York, Londra, Tokyo, Paris, Zürih, Cenevre, Amsterdam, Hong Gong,
Frankfurt gibi finans merkezlerinde toplanmışlardır.
• Uluslararası fon transferleri, yabancı mevduat kabulü, yabancı para ile kredi verme, döviz işlemleri
gerçekleştirirler.
• Uluslararası bankalar ülkelerin ekonomik sistemlerinden bağımsız olarak kaynakları mobilize etme
yeteneğine sahiptir.
• Finansal kiralama (leasing), factoring, forfaiting gibi yeni finansal teknikler ile forward, future,
opsiyon ve swap gibi türev araçları kullanırlar.
• Finansal aracılık, danışmanlık ve yönetim hizmetlerini yerine getirirler.
• Uluslararası bankalar, dünyada bankacılık alanında geliştirilmiş en son teknikleri kullanan ve en yeni
hizmetleri de veren bankalardır.

1960’lı yıllarda çokuluslu ABD şirketlerinin yabancı ülkelerdeki yatırımlarında önemli artış olması
ve doların uluslararası para niteliği kazanması ABD bankalarının uluslararası finansal piyasalarda öne
çıkmasını sağlamıştır.

2000’li yıllardan itibaren küreselleşme olgusunun hızlanması ve bilişim teknolojilerinin gelişmesiyle
birlikte işlem hacimleri artan bankalar, dış örgütlenme ağlarını daha da geliştirmişlerdir. Yeni finansal
enstrumanlar çeşitlenmiş ve uluslararası düzeyde işlem yapan finans merkezleri dünyada yaygınlaşmıştır.

Riskin Dağıtılması
Bankalar farklı finansal piyasalarda faaliyette bulunarak riski dağıtabilirler. Yabancı piyasalara açılan bankalar piyasa çeşitlendirmesi yaparak riski dağıtma şansı yakalamaktadır. Mesela izlenen para politikasının olumsuz etkisinden kaçınmak isteyen bankalar farklı ülkelerde faaliyette bulunarak bu etkiyi azaltabilirler.

Yabancı Ülkelerdeki Avantajlar
Sermaye açığı olan ülkelerde kar marjının yüksek oluşu, sermaye fazlası olan ülkelerden düşük maliyetli
fon sağlanması ve vergi avantajlarının olması gibi nedenler de bankaların uluslararasılaşmasında etkili
olmaktadır.

Ulusal Pazarlarla İlgili Sıkıntılar
Ulusal pazarlarda bankalar ile diğer banka ve finans kurumları arasında artan rekabet ve piyasanın
daralması, kar marjlarında düşüşe neden olmaktadır. Mevzuattan kaynaklanan kısıtlamalar da göz önünde
bulundurulduğunda daha yüksek kar elde etmek amacıyla bankalar uluslararası piyasalara açılmaktadır.

Acenteler
Acenteler, temsilcilikten daha geniş işlem yapabilen ve hizmet sunan, temsilcilikle şube arası bir
örgütlenme biçimidir. Uluslararası bankalar, gittikleri ülkenin yasaları çerçevesinde acentelik ilişkisi
kurabilir. Bu tür örgütlenme daha çok İngiltere ve Amerika’da görülmektedir. Acenteler, mevduat kabul
etmenin dışında, sermaye piyasası araçlarının alım satımı, portföy yönetimi, kambiyo ve kredi işlemleri
gibi çok sayıda bankacılık hizmetini yerine getirebilir.

Bankalarda krediler, uluslararası işlemlerden sağlanan gelirin en önemli kaynağı durumundadır.
Klasik uluslararası kredi türü, dış ticaretin finansmanıyla ilgili olanıdır. Bunun yanında, uluslararası
ekonomik ilişkilerde ortaya çıkan değişiklikler yeni kredi türlerinin doğmasına neden olmuştur.
Uluslararası bankacılıkta kullanılan kredi türleri aşağıda açıklanmıştır.
a) İşletme Kredileri

b) Proje Finansman Kredileri

c) Devlet ve Kamu Kurumlarına Verilen Krediler

d) Sendikasyon Kredileri

Spot Piyasa İşlemleri: Ticari bankalar yabancı paraları bireylerden ya da firmalardan alır ve
satarlar.

Açıklık: Bir borçlu lehine özellikle iyi tanınan bankalardan oluşan bir konsorsiyum tarafından
yüksek miktarda sendikasyon kredisi verilmesi ve bu işlemin açıklanarak duyurulması, o
borçlunun itibarını artırmaktadır. Bunun için, kredi anlaşması imzalandıktan sonra, anlaşma
duyurusu basın yayın organlarınca yayınlanır.