BANKALARIN YÖNETİMİ VE DENETİMİ

Küreselleşmenin ve teknolojik gelişmelerin de etkisiyle uluslararası sermaye hareketlerindeki artış, finans merkezlerinin yaygınlaşması bankaları uluslararası faaliyetlere yöneltmiş ve uluslararası bankacılığı daha da önemli hale getirmiştir.

Uluslararası bankalar, New York, Londra, Tokyo, Paris, Zürih, Cenevre, Amsterdam, Hong Gong, Frankfurt gibi finans merkezlerinde toplanmışlardır.

Uluslararası bankalar

1980’li yıllarda Japonya ve Avrupa'da uluslararası bankacılık daha da yaygınlaşmıştır. Bu dönemde Euro-marketler, kıyı ötesi bankacılık (off-shore banking) merkezleri ve interbank piyasası gibi yeni piyasalar ortaya çıkmıştır.

Emlak fiyatlarındaki artış bankaların uluslararasılaşmasını etkileyen faktörler arasında yer almaz.

IBAN (International Bank Account Number) gibi uluslararası banka hesap numarası uygulamaları kullanılmaya başlamıştır.

İlişkili banka veya yabancı ortaklı banka, yabancı ülkedeki yerel bir bankaya ortak olmayı yani yerel bankanın mülkiyetinin sadece bir kısmına sahip olmayı ifade etmektedir. Yerel ülkenin yasalarına göre kurulan ilişkili bankanın, yönetim ve kontrol gücü ya da sermayenin %50’den fazlası yerel ortaklara ait olmaktadır.

Muhabir bankacılık, temsilcilik büroları, acenteler ve şubeler ayrı bir tüzel kişiliği olmayan örgütlenme biçimleri iken, bağlı bankalar, ilişkili banka, konsorsiyum bankaları ve kıyı bankacılığı ana bankadan ayrı bir tüzel kişiliğe sahip, bankaların yurt dışı örgütlenme şekilleridir.

Sendikasyon kredileri, bir bankanın sunabileceği kredi miktarından daha fazlasına ihtiyaç duyan firma veya kurumların talebini karşılamak üzere, birden fazla bankanın ya da kredi veren kuruluşun, bir lider kurum etrafında, genellikle bir konsorsiyum oluşturarak, ortak faiz oranı üzerinden verdikleri kredilerdir.

Finansal aracılık yüklenimi olarak da ifade edilen underwritting hizmetleri, uluslararası bankalar tarafından, firmaların ihraç edecekleri hisse senedi, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarının bedelinin satıştan önce ödenerek halka arz edileceğinin taahhüt edilmesidir.

Uluslararası bankalar en az iki veya daha fazla ülkede faaliyette bulunurlar.

Uluslararası bankaların temel özellikleri şunlardır:
• Uluslararası bankalar en az iki veya daha fazla ülkede faaliyette bulunurlar.
• Uluslararası bankalar, kendi ülkesinde mevduat kabul eden, kredi veren, bu aktivitelerin gerektirdiği diğer hizmetleri yerine getiren ve şubeleri aracılığıyla bu hizmetleri en az bir ülkede daha veren bankalardır.
• Uluslararası bankalar, New York, Londra, Tokyo, Paris, Zürih, Cenevre, Amsterdam, Hong Gong, Frankfurt gibi finans merkezlerinde toplanmışlardır.
• Uluslararası fon transferleri, yabancı mevduat kabulü, yabancı para ile kredi verme, döviz işlemleri gerçekleştirirler.
• Uluslararası bankalar ülkelerin ekonomik sistemlerinden bağımsız olarak kaynakları mobilize etme yeteneğine sahiptir.
• Finansal kiralama (leasing), factoring, forfaiting gibi yeni finansal teknikler ile forward, future, opsiyon ve swap gibi türev araçları kullanırlar.
• Finansal aracılık, danışmanlık ve yönetim hizmetlerini yerine getirirler.
• Uluslararası bankalar, dünyada bankacılık alanında geliştirilmiş en son teknikleri kullanan ve en yeni hizmetleri de veren bankalardır.

Uluslararası bankacılığın doğuşu ve gelişimiyle uluslararası işletmeciliğin ve ticaretin yaygınlaşması arasında çok yakın bir ilişki vardır. Bu gelişmeler II. Dünya Savaşı sonrası döneme ve özellikle de 1960’lı yıllara rastlamaktadır

Yabancı Ülkelerdeki Avantajlar
Sermaye açığı olan ülkelerde kar marjının yüksek oluşu, sermaye fazlası olan ülkelerden düşük maliyetli fon sağlanması ve vergi avantajlarının olması gibi nedenler de bankaların uluslararasılaşmasında etkili olmaktadır.

Ulusal Pazarlarla İlgili Sıkıntılar
Ulusal pazarlarda bankalar ile diğer banka ve finans kurumları arasında artan rekabet ve piyasanın daralması, kar marjlarında düşüşe neden olmaktadır. Mevzuattan kaynaklanan kısıtlamalar da göz önünde bulundurulduğunda daha yüksek kar elde etmek amacıyla bankalar uluslararası piyasalara açılmaktadır.

Bankanın faaliyetinin ve işlemlerinin az olduğu ülkelerde şube açmadan, maliyetleri düşük tutmak amacıyla, yerel bir banka ile muhabirlik anlaşması yaparak, personel ve fiziksel varlık bulundurmadan, yurt dışı işlemlerini muhabir olan yerel banka aracılığı ile gerçekleştirmesi, muhabir bankacılık olarak tanımlanabilir.

Bankaların yurt dışında şube açmalarının avantajları aşağıda özetlenmiştir:
• Yurt dışı şubeler, bankaların yabancı piyasalara erişmesini sağlayarak mevduat toplanmasına imkân tanır.
• Şubeler aracılığı ile yurt dışından esnek ve düşük maliyetli kaynak temin edilebilir.
• Açılan şubeler, bankanın tanıtımını yaparak piyasalarda güveni artırır.
• Yabancı ülkelerde şube açmak rekabet avantajı sağlayabilir.
• Şube kanalı ile bankalar yabancı ülke faaliyetleri üzerinde en yüksek denetim imkânı elde eder.
• Yurt dışında şube açılması, nitelikli işgücünün yetiştirilmesi açısından da avantaj sağlayan bir
örgütsel yapıdır.

Uluslararası bankacılıkta kullanılan kredi türleri aşağıdaki gibidir.

Döviz Arbitraj İşlemleri
Arbitraj, kar elde etmek amacıyla, döviz, menkul kıymet, ticari mal, kıymetli maden gibi bir ekonomik varlığın, farklı piyasalar arasındaki, aynı andaki fiyat farklılıklarından faydalanarak alınıp satılması işlemidir. Arbitraj işleminde alım ve satım aynı anda gerçekleştirilmekte, dolayısıyla riske girmeden, fiyat farkından kazanç sağlanmaktadır.

Uluslararası bankalar, aktif pasif yönetimi, risk yönetimi, portföy yönetimi ve performans değerlendirmesi gibi konularda yönetim hizmetleri sunarlar. Uluslararası bankalar, sahip oldukları geniş yabancı şube veya diğer bankacılık birimleri ağı aracılığıyla, kişilerin ve firmaların ellerindeki fonların etkin bir şekilde yönetimini sağlayabilmektedirler.